به گزارش پرشین خودرو ، فرامرز پارسی، کارشناس معماری و شهرسازی، در دومین "همایش ملی میراث فرهنگی و توسعه پایدار" درباره موضوع "مستندسازی ایستگاه‌های تاریخی راه‌آهن" گفت: انقلاب صنعتی فرزند برومندی به نام راه‌آهن داشت. راه‌آهن علاه بر اینکه وسیله ارتباطی است، به گونه‌ای ابزار انتقال تمدنی است و در شناخت میراث معاصر کشورمان جایگاه مهمی دارد و موضوع آن ورود مدرنیته در مفهوم راه است.
وی افزود: راه آهن هم مانند اکثر مظاهر زندگی مدرن در کشور ما از زمان ناصرالدین شاه وارد کشور و با سفرهای وی به اروپا شناخته شد. مهم‌ترین راه‌آهن‌های دوره قاجار تبریز-جلفا، ایذه- سلیمان، تهران -شهر ری، آمل-محمودآباد و زاهدان-میرجاوه هستند.
پارسی با اشاره به تلاش‌ها در احداث راه‌آهن افزود: در این دوره راه‌آهن بسیار مورد توجه است و طرح‌های بلندپروازانه‌ای برای آن در نظر می‌گیرند. صنیع‌الدوله پیشنهاد راه‌آهن سراسری را می‌دهد که از بندرعباس آغاز می‌شود و از شهرهای مهمی مانند کرمان و یزد و اصفهان می‌گذرد و به تبریز متصل می‌شود.
وی با بیان اینکه در دوران پهلوی مهم‌ترین خطوط راه آهن تاسیس و ساخته شد، گفت: در دوران رضا شاه و محمدرضا شاه پهلوی بزرگترین و مهم‌ترین پروژه‌های راه آهن کشور را می‌بینیم. راه‌آهن سراسری از بندر ماهشهر آغاز می‌شود و از شهرهای استان لرستان رد می‌شود، به تهران می‌رسد و از تهران به بندر ترکمن می‌رود، تا میانه پیش می‌رود و تا ایستگاه شاهرود ساخته می‌شود و تا کاشان این خط اجرا می‌شود.
پارسی اضافه کرد: راه آهن خط شمال مشهور به سه خط طلا در نهایت از روی ورسک رد می‌شود و بسیار زیبا است و می‌تواند بخشی از یک پروژه گردشگری خوب باشد، ولی متاسفانه اغلب قطارها شب‌ها از اینجا عبور می‌کنند.
وی درباره تاثیرات مدنی و تمدنی راه آهن در کشور توضیح داد: از تاثیرات مهم راه‌آهن در ایران، بنیانگذاری آموزش عالی از طریق رفت و آمد دانشجوها و تکنسین‌ها به خارج از ایران و بالعکس است. در پایان دوره اول پهلوی تعداد قابل توجهی تکنسین آمورشی و نظام اداری منظم داشتیم.
این کارشناس حوزه شهرسازی گفت: راه‌آهن سراسری خصوصا در دوران رضاشاه را معماری آن ارزشمند می‌کند و شهرهای اطراف متاثر از این معماری می‌شوند؛ چرا که شهرهای اطراف به گونه‌ای انعکاسی از راه آهن هستند که این موضع در تاریخ شهرسازی ما بسیار اهمیت دارد.
پارسی در ادامه توضیح داد: جایگاه راه آهن به عنوان یک میراث فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد. غیر از ایستگاه‌های راه‌آهن بزرگ در شهرهای مهم که هر کدام از بناهای تاریخی مهم شدند، ایستگاه‌های کوچک در راهها به دلیل آنکه توان تاثیرگذاری‌شان بیشتر است، باید بیشتر توجه و مرمت شوند. راه‌آهن با ورود متفقین از دست سیستم مدیریتی ایران خارج و از وظایف جنگی آن استفاده می شود و در نهایت راه آهنی کم و ما بیش فرسوده به ایران تحویل می‌دهند و این شروع آسیب دیدن راه‌آهن در کشور است.
وی اضافه کرد: در پهلوی دوم البته به راه آهن اهمیت جدی نشان داده نمی‌شد. با وجود آنکه این دوره از جنبههای توسعه‌ای بسیار درخشان بوده و از منظر اقتصادی و توسعه، منابع مالی بسیاری در اختیار داشته است. ایستگاه‌های راه آهن به دلیل زیبایی‌شان از درخشان‌ترین آثار معماری مدرن و معاصر به شمار می‌آیند؛ مانند ایستگاه‌های راه‌آهن یزد، مشهد و تبریز. ولی متاسفانه با هر رفت و آمد رییس جدید ایستگاه، آسیب‌هایی به این ایستگاه‌ها وارد شده است.
وی در ادامه توضیح داد: راه آهن سیستمی است که حداقل آسیب را به محیط زیست می‌زند، در حالی که جاده‌ها به محیط زیست آسیب می‌رسانند، ولی چون حرکت قطار با فواصل نسبتا طولانی انجام می‌شود، این امکان را می‌دهد که موجودات زنده به راحتی از اطراف حرکت می کنند و راه حل زیست محیطی‌تری است.
پارسی گفت: آینده گردشگری راه‌آهن را جدی بگیریم؛ خصوصا با وجود این ایستگاه‌های زیبا، گردشگران می‌توانند در ایستگاه‌ها قامت کنند و لذت ببرد و باید ثبت ملی شوند.
این کارشناس در ادامه با بیان اینکه برخی ایستگاه‌ها در دهه‌های اخیر متروک شدهاند، اضافه کرد: اغلب بناهای این ایستگاه‌های زبیا متروک شدهاند و هر مسوولی به طریقی به این بناهای اصیل و زیبا آسیب زده است. همچنین اضافه کردن القائات نمازخانه و یا دستشویی ها به بدترین شکل ایستگاه‌ها را دچار آسیب کرده است؛ این در حالی است که اگر این ایستگاه‌ها به عنوان بناهای تاریخی ثبت شوند، دیگر هر رییس ایستگاه نمی‌تواند با این دسته بناها هر برخوردی داشته باشد.
پارسی توضیح داد: براساس جمع‌بندی‌هایی و با تاکید بر ضرورت نقش ارزشمند ایستگاه‌ها در میراث فرهنگی و گردشگری، طرحی را جهت مستندسازی با آقای دکتر ایزدی در میان گذاشتیم و ایشان که حامی همیشگی این اقدامات هستند، استقبال کردند و در نهایت با مسوولان ایستگاه‌ها وارد مذاکره شدیم و برنامه‌ها برای مستندسازی تبدیل به قرارداد شدند.
وی تصریح کرد: نخستین قدم برای هر اقدام فرهنگی مستندسازی است. این فعالیت‌ها برای ایستگاه‌های راه آهن در سه سطح انجام شد؛ در سطح نخست برای همه خطوط پروسه شناسنامه‌سازی و ارزش‌گذاری انجام شد. در سطح دوم قرار شد برای ایستگاه‌های تهران- شمال در مقیاس محدود اظهارنظرهای دقیق‌تری را انجام دهیم.
این کارشناس معماری و شهرسازی در پایان گفت: مطالعات سطح سه نیز شامل آسیب‌شناسی است که پیشنهادهای مرمتی روی آن گذاشته و توجه به جزییات معماری در آن لحاظ می‌شود. ما می‌خواستیم سطح سه را برای همه ایستگاه‌ها انجام دهیم، ولی فعلا فقط به ۶ ایستگاه رسیدیم و امیدواریم برای همه ایستگاه‌ها این مراحل انجام گیرد.
نظر شما