به گزارش «پرشین خودرو»، قرار بود با ورود شركت‌های بزرگ خودروسازی به ایران و سرمایه‌گذاری مشترك با شركای ایرانی، بتدریج ایران خود را به عنوان یك خودروساز بزرگ مطرح سازد البته ایران بالاخره یك خودروساز بزرگ شد، اما خودروسازی متكی به خودروسازان بزرگ دنیا. اولین‌بار در سال 1335 بود كه با تاسیس شركت جیپ در ایران ـ كه بعدها پارس‌خودرو نام گرفت ـ واردات و فروش خودروهای جیپ ویلز و قطعات یدكی آن آغاز شد. این شركت در سال 1338 كارخانه خود را در جاده مخصوص كرج (محل كنونی شركت) احداث و مونتاژ انواع اتومبیل‌های جیپ را در ایران آغاز كرد. به دنبال احداث سالن‌های پرس و ساخت قطعات و توسعه عملیات در سال 45، تولید اتومبیل‌های آریا و شاهین (رامبلر) به محصولات قبلی اضافه گردید. این شركت در سال 50، مونتاژ دو مدل از شورولت را در ایران آغاز كرد. در سال 51، تولید بیوك و كادیلاك هم به فهرست مونتاژی‌های پارس‌خودرو اضافه شد. در سال ،52 شورولت ایران در قالب خودروی اُپل از سوی پارس‌‌خودرو وارد بازار شد و جای قبلی‌ها را گرفت. تغییر نام شركت در سال 59 از جنرال موتورز ایران به پارس‌خودرو بتدریج نوع محصولات شركت را هم تغییر داد و خودروهای آمریكایی این شركت جای خود را به محصولات ژاپنی و اغلب از شركت نیسان دادند اما یك اصل مسلم در آن هیچ تغییری نكرد و آن محكم‌شدن جای‌پای مونتاژ به جای طراحی و تولید داخلی خودرو بود. بعد از پارس‌خودرو، شركت‌های سایپا و ایران‌خودرو (ایران ناسیونال) هم با مونتاژ خودروهای خارجی كار خود را آغاز كردند كه البته سایپا در سال 78 مالك پارس‌خودرو شد. اما پارس‌خودرو همچنان با همان نام قبلی و با استعدادی بیشتر از گذشته به تولید خود ادامه می‌دهد. ایران‌خودرویی‌ها، ساخت خودروی‌سواری یا همان مونتاژ خودرو را در سال 1346 آغاز كردند. پیكان، نوستالژی فراموش‌نشدنی ایرانی‌ها در همین سال از انگلیس وارد ایران شد تا برای نزدیك به چهار دهه در كیلومتر 14 جاده مخصوص كرج جا خوش كند. قرار بود روزانه هفت دستگاه از این خودرو در شركت ایران‌ناسیونال سابق مونتاژ شود. اما گاو شیرده ایران‌خودرو، به مدت 35 سال در اشكال مختلف از جمله كار، لوكس، جوانان، استیشن و وانت برای این شركت ارزش افزوده ایجاد كرد بدون آن كه مشكل خاصی به وجود بیاید. كارایی پیكان برای ایران‌خودرو به حدی بود كه این شركت تا چند سال پس از توقف تولید آن نتوانست جای خالی پیكان را پر كند. اما از اواخر دهه 60 و تعطیلی شركت تالبوت به عنوان مادر پیكان، فرانسوی‌ها جای انگلیسی‌ها را در ایران‌خودرو گرفتند و از آن زمان، مونتاژ انواع محصولات پژو در ایران‌خودرو، ایران را به یكی از بزرگ‌ترین بازارهای این خودروساز فرانسوی تبدیل كرده است. به نوشته جام جم، سایپا را خیلی‌ها با پراید می‌شناسند؛ خودروی كوچك و جمع و جوری كه این روزها از سرناچاری و نداشتن جایگزین به خودروی اول ایرانی‌ها تبدیل شده است. اما زمینه تاسیس سایپا را همكاری مشترك با شركت فرانسوی سیتروئن فراهم كرد. شركت سایپا در سال 46 در زمینی به مساحت 240هزار مترمربع و زیربنای 20 هزار متر مربع با سرمایه اولیه 160میلیون ریال به نام «شركت سهامی تولید اتومبیل سیتروئن ایران» تاسیس شد. آن‌طور كه سایپا در معرفی خود گفته است: این شركت، تولید اولین محصولات خود را كه شامل وانت آكا و سواری «ژیان» بود با روش كاملا دستی و بدون بهره‌گیری از تجهیزات و امكانات مدرن آغاز كرد. تولیدات شركت بعد از سال 53 به واسطه استفاده از ابزارهای جدید و مكانیزه‌شدن برخی بخش‌های تولیدی، سیرصعودی یافت و بر تنوع محصولات شركت نیز افزوده شد. به‌طوری‌كه علاوه بر تولید ژیان با مدل‌های مهاری و پیكاب، از سال 55 تولید رنو در مدل‌های دو در و چهار در شروع شد و تا سال 72 ادامه داشت. در اوایل سال 54، نام شركت با حذف كلمه سیتروئن از انتهای عبارت فرانسوی آن به «شركت سهامی ایرانی تولید اتومبیل» به نام اختصاری (سایپا SAIPA) تغییر یافت. گروه خودرو‌سازی سایپا به منظور تولید انواع خودروها بخصوص تولید خودروهای سنگین و تجاری در سال 77، 80 درصد از سهام شركت سایپا‌دیزل (ایران كاوه) و 63.2 درصد از سهام زامیاد و در سال 78، 51 درصد از سهام شركت پارس‌خودرو را تحت مالكیت خود درآورد. بی‌انصافی است اگر ادعا شود در تمام 56 سالی كه از آغاز صنعت مونتاژ خودرو در ایران می‌گذرد، فقط مونتاژكار بوده‌ایم. در این مدت، هزاران شركت قطعه‌سازی در كنار خودروسازان كشور شكل گرفته و رشد یافته ‌است. برخی از این قطعه‌سازان حتی برای خودروسازان خارجی هم قطعه تولید می‌كنند. بسیاری از قطعه‌سازان به دانش تولید قطعات با فناوری بالا از جمله بخش‌های مربوط به قوای محركه و بخش‌های الكترونیك خودرو دست‌پیدا كرده‌اند. در این مدت، چند خودروی ملی از جمله سمند، تیبا، رانا و دنا در شركت‌های خودروسازی داخلی طراحی و تولید شده است. اما اینها انتظاراتی را كه نزدیك به شش دهه برای خودروسازشدن ایران ایجاد شده است، پاسخ نمی‌دهد. طی چند سال اخیر و بویژه پس از برنامه گسترده‌ای كه خودروسازان برای توسعه خطوط تولید خود در پیش گرفتند، ایران به یكی از بزرگ‌ترین تولیدكنندگان خودرو در جهان تبدیل شده و در این مدت همواره در لیست 20 كشور خودروساز بزرگ دنیا قرار داشته است كه به لحاظ حجم تولید جایگاه قابل قبولی به شمار می‌رود. اما این جایگاه باعث نمی‌شود تا ضرورت تولید محصولات كیفی و از آن مهم‌تر، محصولاتی كه توسط خود خودروسازان طراحی و تولید شده باشد و نه این‌كه صرفا مونتاژ محصولات از رده خارج خودروسازان بزرگ دنیا باشد، مورد غفلت واقع شود. در این مدت، شركای خارجی شركت‌های خودروسازی ایران كمترین عنایتی به انتقال فناوری تولید خودرو به خودروسازان ایرانی نداشتند و هنوز هم بعد از گذشت چند سال از مونتاژ خودروهای پرتیراژ در داخل، قطعات حساس و اصلی آن از خارج كشور تامین می‌شود. خودروسازی اكنون درست یا غلط در صنعت ایران ریشه دوانده است و بیرون‌كشیدن آن از این صنعت به‌معنی حذف صدها هزار فرصت شغلی خواهد بود. مردم ایران، اشتغال و ارزش افزوده صنعت بومی خودروسازی را به‌بهای كاهش رفاه خود و استفاده از خودروهایی كه چند نسل از خودروهای روز دنیا عقب‌تر است پذیرفته‌اند، اما حاصل كار پس از این مدت نباید كارنامه فعلی باشد. در دنیایی كه سرعت پیشرفت و تحول به شتاب ثانیه‌ها رسیده است، 56 سال انتظار برای خودروساز‌شدن توقع زیادی نیست.