بر اساس سناریوی قیمتی ـ مقداری پیشنهاد می‌شود، با ادامه اختصاص سهمیه بنزین نیمه یارانه‌ای 400 تومانی، قیمت بنزین معمولی آزاد از 700 به 1400 تومان که معادل قیمت آن قبل از افزایش نرخ ارز است، افزایش یابد. با افزایش نرخ ارز و تثبیت قیمت بنزین در سال گذشته، عملا ارزش این حامل انرژی در داخل کشور کاهش و یارانه اختصاص یافته به آن افزایش داشته است. در اصلاح قیمت بنزین در سال جاری می‌توان سهمیه 60 لیتر بنزین نیمه یارانه‌ای را به هر خانواده به جای هر وسیله نقلیه اختصاص داده و قیمت بنزین آزاد را به قیمت معادل آن قبل از افزایش نرخ ارز بازگرداند. همچنین به جای اختصاص سهمیه بنزین مازاد به حمل و نقل عمومی، جایگاه‌های اختصاصی CNG به نحوی در اختیار این خودروها قرار گیرد که سوخت‌گیری زیر 15 دقیقه امکان‌پذیر باشد. بنزین به عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی در سال گذشته 5 درصد رشد مصرف را تجربه کرد. اگر قیمت بنزین در فوب خلیج فارس 75 سنت فرض شود، قیمت بنزین نیمه یارانه‌ای 400 تومانی در داخل کشور بر اساس سه نرخ ارز شامل نرخ ارز مرجع، نرخ مبادله‌ای و آزاد دلار به ترتیب 33، 16 و 11 سنت محاسبه می‌شود. بنابراین با افزایش نرخ ارز و تثبیت قیمت بنزین در سال گذشته، عملا ارزش این حامل انرژی در داخل کشور کاهش و یارانه اختصاص یافته به آن افزایش داشته است. به علاوه کاهش قیمت بنزین در کشور، صرفه قاچاق این فرآورده را افزایش داده به نحوی که به گفته مسئولان وزارت نفت روزانه 2 تا 3 میلیون لیتر از این فرآورده به خارج قاچاق می‌شود. در عین حال بعضی مسئولان صنعت نفت از جمله مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به دلایل ضعیف و غیر قابل اتکا مانند مشکلات حسابداری خواهان تک نرخی شدن بنزین شده‌اند. این در حالی است که اساسا یکی از دلایل اصلی کنترل مصرف بنزین در کشور استفاده از روش‌های ترکیبی کنترل مقداری و قیمتی مصرف بنزین به جای سیاست‌ها صرفا قیمتی متکی بر افزایش قیمت بوده است. بر اساس بحث‌های انجام شده در کمیسیون تلفیق گمانه زنی‌ها حکایت از افزایش قیمت بنزین نیمه یارانه‌ای و آزاد به 700 و 900 تومان در سال جاری دارد. این طرح در حالی بررسی می شود که به جای افزایش قیمت انواع بنزین شامل نیمه یارانه‌ای و آزاد، امکان اصلاح هدفمند قیمت این حامل انرژی بر اساس سناریوی قیمتی- مقداری با اتخاذ سه سیاست زیر وجود دارد: 1- اختصاص سهمیه ماهانه 60 لیتر بنزین به هر خانوار و نه هر وسیله نقلیه: بر اساس بانک اطلاعاتی بدست آمده پس از هدفمند کردن یارانه‌ها، می‌توان سهمیه 60 لیتر بنزین نیمه یارانه‌ای را به هر خانواده به جای هر وسیله نقلیه اختصاص داد. با این کار توزیع یارانه بنزین میان خانوارهای دارای وسیله نقلیه اعم از خودرو و موتور سیکلت برابر و عادلانه شده و به خانوارهایی که بیش از یک وسیله نقلیه دارند، سهمیه و یارانه اضافه‌ای اختصاص نمی‌یابد. 2- افزایش قیمت بنزین معمولی آزاد به 1400 تومان: بر اساس قیمت بنزین در فوب خلیج فارس، بنزین آزاد 1000 تومانی یارانه مصارف مازاد این حمل انرژی را حفظ خواهد کرد. در این حالت پیشنهاد می شود که در این حالت با ادامه اختصاص سهمیه بنزین نیمه یارانه‌ای 400 تومانی، قیمت بنزین معمولی آزاد از 700 به 1400 تومان که معادل قیمت آن قبل از افزایش نرخ ارز است، افزایش یابد. با این کار هزینه مازاد مصرف بنزین بر اساس نرخ قبلی آن پرداخت شده و از اختصاص یارانه بیشتر به افرادی که بیش از سهمیه اختصاصی مصرف می‌کنند، جلوگیری می‌شود. 3- استفاده از اثر جانشینی گاز برای خودروهای عمومی: الف- تاکسی‌ها: با توجه به افزایش جایگاه‌های اختصاصی CNG و همچنین رسیدن قیمت گاز به 90 درصد قیمت‌های صادراتی، سهمیه بنزین تاکسی‌ها به 60 لیتر در ماه کاهش یابد و جایگاه‌های اختصاصی CNG به نحوی در اختیار تاکسی‌ها قرار گیرد که زمان سوخت‌گیری از 15 دقیقه بیشتر نشود. ب- وانت‌بارها: از آن جا که درصد قابل توجهی از مالکان وانت‌بارها صاحب مشاغل آزاد هستند، اختصاص سهمیه بنزین به این گروه نمی‌تواند به صورت هدفمند به فعالان این بخش صورت گیرد. همچنین برخی از مالکان وانت‌بارها انگیزه کمی در دوگانه‌سوز کردن وسیله نقلیه خود دارند. از طرفی گاز طبیعی بر خلاف بنزین قابلیت جابجایی ندارد و سوء استفاده‌ای از آن صورت نمی‌گیرد. با فراهم کردن امکان استفاده وانت‌بارها از جایگاههای عرضه CNG به صورت اختصاصی مشابه تاکسی‌ها با زمان سوخت‌گیری زیر 15 دقیقه و کاهش سهمیه بنزین تمامی وانت‌بارها به 60 لیتر، سوء استفاده از سهمیه اختصاصی بنزین آن‌ها از بین رفته و انگیزه دوگانه‌سوز کردن این خودروها افزایش می‌یابد. هم چنین قابل توجه است که بازده موتورهای احتراق داخلی وسایل نقلیه پایه گازوئیل‌سوز، پایه گازسوز و بنزین‌سوز به ترتیب 40، 35 و 30 درصد است. بنابراین مناسب است نسبت به گازسوز کردن وانت‌بارها در کوتاه‌مدت و جایگزین کردن آنها با موتورهای گازوئیل‌سوز در میان‌مدت اقدام شود. ج- آژانس‌های مسافربری و ماشین‌های آموزش رانندگی: از آنجا که کارکرد آژانس‌های مسافربری و ماشین‌های آموزش رانندگی به منزله کارکرد بخش خصوصی و نه بخش عمومی است و از طرفی آژانس‌های متعددی در سطح شهر بدون دریافت سهمیه بنزین یارانه‌ای به فعالیت می‌پردازند، ضروری است سهمیه این بخش حذف گردد. حذف سهمیه بنزین نیمه یارانه‌ای مازاد این خودروها به افزایش عدالت و شفافیت در بازار منجر شده و فشار هزینه‌های بخش خصوصی از عموم مردم برداشته می‌شود. *کارشناس مرکز مطالعات انرژی دانشگاه تهران