به گزارش پرشین خودرو، مشوق هایی که کشورها برای مصرف­ کنندگان خودروهای برقی در نظر گرفته­ اند بسته به قیمت و میزان پیمایش خودرو ممکن است متفاوت باشد. ضمن اینکه در بسته پیشنهادی آنها ممکن است یک یا چند مشوق پیش­ بینی شده باشد.

به ­طور کل اینگونه مشوق­ ها را می­ توان در دو نوع مشوق­ های مالیاتی و مشوق­ های غیرمالیاتی دسته­ بندی کرد:

الف) مشوق­ های مالیاتی

۱- اعتبار مالیاتی برای خرید خودروهای برقی: در آمریکا از سال ۲۰۲۳ اعتبار مالیاتی خودروهای برقی کمتر از ۵۵۰۰۰ دلار، به مبلغ ۷۵۰۰ دلار تعیین شده است که با افزایش قیمت خودرو میزان اعتبار مالیاتی کاهش می­ یابد. این اعتبار مالیاتی به طور مستقیم از مالیات بر درآمد فدرال مصرف کننده کسر می­ شود و اگر اعتبار مالیاتی خرید خودروهای برقی بیش از مالیات بر درآمد فدرال مصرف­ کننده باشد، مابقی اعتبار مالیاتی به او بازگردانده می شود. برای مثال، اگر مالیات بر درآمد فدرال مصرف کننده ۲۵۰۰ دلار و اعتبار مالیاتی خرید خودروهای برقی ۷۵۰۰ دلار باشد، ۵۰۰۰ دلار مابقی اعتبار مالیاتی به طور مستقیم از طریق اداره مالیات به او بازگردانده می­ شود.

در حال حاضر، در چین اعتبار مالیاتی خرید خودروی برقی بالغ بر ۱۴۰۰۰ یوان (معادل ۱۹۵۰ دلار)، در فرانسه ۷۰۰۰ یورو (معادل ۷۹۵۰ دلار)، در آلمان ۶۰۰۰ یورو (معادل ۶۷۶۰ دلار)، در ژاپن ۸۰ میلیون ین (معادل۶۶۰۰ دلار) و در سوئد ۶۰۰۰ کرون (معادل ۶۶۰۰ دلار) است. مصرف­ کننده برای دریافت اعتبار مالیاتی باید مدارکی را به اداره مالیات ارائه دهد که بیانگر شرایط لازم برای استفاده از این مشوق مالیاتی است. این مدارک می­ تواند شامل رسید خرید خودرو، گواهی ثبت خودرو و تصویر خودرو باشد.

۲- اعتبار مالیاتی برای خرید خودروهای برقی دست دوم: در آمریکا از سال ۲۰۲۳ اعتبار مالیاتی بالغ بر ۴۰۰۰ دلار برای خودروهای برقی دست دوم در دسترس است (خودرو برقی دست دوم باید دارای باتری با ظرفیت حداقل ۵ کیلووات ساعت باشد و نباید بیش از ۵ سال از تولید آن گذشته باشد).

۳- اعتبار مالیاتی برای نصب شارژرهای خانگی: در آمریکا برای سال ۲۰۲۳ اعتبار مالیاتی به مبلغ ۳۰۰ دلار برای هر شارژر خانگی اعطا می­ شود. همچنین در آلمان، اعتبار مالیاتی بالغ بر ۳۰ درصد هزینه نصب شارژرهای سریع در منزل یا محل کار ارائه می شود.

۴- اعتبار مالیاتی برای نصب ایستگاه شارژ وسایل نقلیه برقی در املاک تجاری: این اعتبار مالیاتی به صاحبان املاک تجاری کمک می­ کند تا هزینه نصب ایستگاه شارژ وسایل نقلیه برقی را کاهش دهند. این اعتبار مالیاتی در آمریکا به مبلغ ۳۰ درصد از هزینه­ های واجد شرایط برای نصب ایستگاه شارژ وسایل نقلیه برقی در املاک تجاری است و شامل املاک تجاری مسکونی، املاک تجاری اداری و سایر املاک تجاری است. ضمن اینکه ایستگاه شارژ EV باید در یک ملک تجاری واقع و برای استفاده عمومی در دسترس باشد.

۵- تخفیف در مالیات بر ارزش افزوده (VAT): در برخی از کشورها، این تخفیف به صورت معافیت کامل از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده است مانند نروژ و در برخی دیگر، این تخفیف به صورت کاهش درصدی از مالیات بر ارزش افزوده است مانند بریتانیا.

۶- تخفیف در مالیات بر واردات خودروهای برقی: در این طرح، دولت تعرفه واردات خودروهای برقی را صفر و یا بخشی از آن را تخفیف می­ دهد. برای مثال در آمریکا و برخی کشورهای اروپایی تعرفه واردات خودروهای برقی صفر و در چین حدود ۱۰ درصد است.

ب) مشوق‌ های غیرمالیاتی

۱- اعطای تسهیلات برای خرید خودرو: اعطای وام برای خرید خودرو برقی یکی از رایج­ ترین مشوق­ های غیرمالیاتی است. این تسهیلات می‌تواند شامل تسهیلات با نرخ بهره پایین، بازپرداخت طولانی­ تر و ... باشد.

۲- کمک هزینه برای خرید خودرو: در برخی از کشورها، کمک هزینه­ هایی برای خرید خودروهای برقی ارائه می­ شود. این کمک هزینه می­ تواند به صورت نقدی، تخفیف در قیمت خودرو، یا تخفیف در عوارض جاده­ ای باشد. برای مثال در ایالت کالیفرنیا از سال ۲۰۲۳ کمک هزینه­ ای به مبلغ ۱۵۰۰ دلار به صورت نقدی به واجدین شرایط کم درآمد پرداخت می­ شود. شهرداری نیویورک نیز کمک هزینه­ ای به مبلغ ۲۵۰۰ دلار به صورت تخفیف در قیمت خودروهای جدید اعطا می­ کند.

۳- مشوق های بیمه­ ای: در برخی از کشورها، دولت­ ها به شرکت­های بیمه کمک می­ کنند تا مشوق­ های بیمه­ ای برای خودروهای برقی ارائه دهند. برای مثال در ایالت کالیفرنیا به کشاورزانی که از خودروهای الکتریکی، هیبریدی و سایر وسایل نقلیه سوخت جایگزین استفاده می­ کنند، ۱۰ درصد تخفیف در تمام پوشش­ های اصلی ارائه می­ شود.

۴- لیزینگ: در برخی از کشورها، دولت‌ها مشوق­ هایی را به شرکت­های لیزینگ ارائه می‌دهند تا آنها را تشویق به ارائه مشوق‌های لیزینگ برای خودروهای برقی کنند. از جمله این مشوق ها می­ توان به نرخ بهره پایین، پرداخت اولیه کمتر و مدت زمان طولانی­ تر قرارداد است.

۵- طرح های اجاره باتری­ های برقی: برخی از شرکت­ها، مانند شرکت تسلا، طرح­های اجاره باتری­های برقی ارائه می­ دهند. در این طرح، صاحب خودرو فقط باید هزینه اجاره ماهیانه باتری را پرداخت کند و هزینه خرید باتری را پرداخت نمی­ کند.

۶- طرح های تعویض باتری‌های برقی: برخی از شرکت‌ها، مانند شرکت تسلا، طرح های تعویض باتری­های برقی ارائه می­ دهند. این طرح می­ تواند به کاهش هزینه تعمیر و نگهداری باتری­های برقی کمک کند. با تعویض دوره­ ای باتری­ ها، صاحب خودرو می­ تواند از باتری­های جدید و با عملکرد بهتر بهره­ مند شود.

۷- افزایش سهمیه تردد در مناطق تردد محدود: در برخی از کشورها، سهمیه تردد در محدوده­ های شهری (شبیه به طرح ترافیک در ایران) برای خودروهای برقی به خصوص برای خودروهای برقی با پیمایش بالا و یا با شارژ سریع در نظر گرفته شده است.

۸- اولویت در دسترسی به خطوط ویژه حمل و نقل عمومی: در برخی از کشورها، دارندگان خودروهای برقی از حق تقدم در ورود به خطوط ویژه حمل و نقل عمومی برخوردارند. برای مثال در برخی از شهرهای بزرگ چین و ایالات متحده، دارندگان خودروهای برقی می‌توانند از برخی خطوط ویژه حمل و نقل عمومی استفاده کنند.

۹- استفاده رایگان یا تخفیف­ دار از ایستگاه­ های شارژ عمومی: در برخی از کشورها، دولت­ها برای خودروهای برقی استفاده رایگان یا تخفیف­ دار از ایستگاه­ های شارژ عمومی ارائه می­ دهند. به طور معمول برای خودروهای برقی با پیمایش بیش از ۴۰۰ کیلومتر استفاده رایگان و برای خودروهای برقی با پیمایش بیش از ۳۰۰ کیلومتر، تخفیف ۵۰ درصدی هزینه شارژ پیش­ بینی شده است.

۱۰- توزیع رایگان شارژر خانگی: توزیع رایگان شارژر خانگی، یکی دیگر از مشوق های غیرمالیاتی برای خودروهای برقی است. در این طرح، دولت شارژرهای خانگی را به صورت رایگان یا با تخفیف به افراد واجد شرایط ارائه می‌دهد.

۱۱- پرداخت هزینه شارژ خودروی برقی از طریق کارت حمل و نقل عمومی: در برخی از کشورها مانند چین، ژاپن، کره­ جنوبی و آمریکا دارندگان خودروهای برقی می­ توانند هزینه­ های شارژ خودروی برقی خود را از طریق کارت حمل و نقل عمومی پرداخت کنند. این برنامه­ معمولاً شامل تخفیفاتی برای دارندگان خودروهای برقی است.

۱۲- لغو عوارض جاده­ ای: در برخی کشورها دولت عوارض جاده­ ای برای خودروهای برقی را حذف کرده و یا تخفیف در نظر گرفته است.

۱۳- پارکینگ رایگان یا تخفیف دار در پارکینگ های عمومی: برخی از کشورها تخفیف هایی را در هزینه پارکینگ خودروهای برقی در نظر گرفته­ اند و یا به خودروهای برقی اجازه پارک رایگان در پارکینگ­ های عمومی می­ دهند.

۱۴- مشوق های شرکت های خصوصی: از جمله مشوق­ های شرکت­های خصوصی می­ توان به تخفیف در هزینه شارژ، اعطای خدمات رایگان یا تخفیف­ دار و اعطای جوایز و هدایا اشاره کرد.

قابلیت اجرای مشوق­ های پیشنهادی برای ایران

با توجه به بسته مشوق­ های ارائه شده، برخی از آنها مانند افزایش سهمیه تردد در مناطق تردد محدود، لغو عوارض جاده­ ای، پارکینگ رایگان یا تخفیف دار در پارکینگ­ های عمومی و ... در کوتاه­ مدت قابل اجرا است ولی برخی از مشوق­ ها مانند اعتبار مالیاتی و کمک هزینه خرید خودرو برقی می­ تواند در قالب لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ و یا قانون برنامه هفتم توسعه پیش­ بینی شود و یا از ظرفیت قوانین و مقررات موجود نظیر ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید استفاده شود. ضمن اینکه برخی مشوق­ ها نیاز به اصلاح قوانین و مقررات دارد مانند نصب شارژرهای خانگی و ایستگاه شارژ وسایل نقلیه برقی در املاک تجاری که نیاز به بازبینی مقررات ملی ساختمان است.

امیر رضا سوری مدیر گروه پژوهش های اقتصاد کلان و آینده پژوهی و فاطمه پناهی پژوهشگر موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی