استاندارد سازی صنعت خودروی ایران، چرا و چگونه؟ / استاندارد الزامی نصب «ایربگ» خودرو 3 بار تمدید شد

پرشین خودرو- در حالی که «مهدی اسلام پناه»، رئیس تازه منصوب شده سازمان ملی استاندارد ایران، از مهلت یک ماهه از اول دی 1400 به شرکت های خودرو سازی ایرانی برای رعایت استانداردهای 85 گانه خودرویی خبر داده که استاندارد سازی اجباری برای صنعت خودروی ایران از اواسط دهه 80 شمسی شروع شده بود.

در اولین گام، اجرای استانداردهای 51 گانه ایمنی خودرو در مهر ماه سال 1389 الزامی شده بود. در سال 1397 نیز، استانداردهای 85 گانه خودرو، جایگزین استانداردهای 51 گانه قبلی شد و توسط خودرو سازان ایرانی باید اجرا می شد.

 

در گفت و گوی «پرشین خودرو» با نظام الدین برزگری، چگونگی تدوین و الزامی شدن استانداردهای خودرویی در سال 1389، بررسی شد و این که چرا با وجود این که استانداردهای الزامی شده ایران، عقب تر از استانداردهای اروپایی است، اما رعایت همین استانداردهای ایمنی، به طور کامل توسط شرکت های خودرو سازی ایران اجرایی نشده.

 

بزرگری، از سال 1371 تا 1392 در «موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران» و «سازمان ملی استاندارد ایران» مشغول به کار بوده و مسئولیت داشته و در سال های 1387 تا 1392 رئیس این سازمان بوده است.

 

در اوایل دولت حسن روحانی، برزگری در آذر 1392 در مسئولیت خود ابقاء شد، اما یک ماه بعد و در دی 1392 در حالی که در سفر استانی بود، خبر منتشر شده مبنی بر برکناری خودش را که در یک رسانه منتشر شده بود، توسط مدیر کُل استاندارد آن استان دریافت کرد.

 

نظام الدین برزگری، در سال 1392 و چهار سال قبل از موعد مقرر و قانونی، از طریق بازنشستگی اجباری از ریاست سازمان ملی استاندارد ایران برکنار شد.

 

در بخش نخست گفت و گو با رئیس اسبق سازمان ملی استاندارد ایران، او از نحوه شروع همکاری خود با موسسه استاندارد، چرایی تدوین استانداردهای 51 گانه خودرویی و چالش های اجرای این استانداردها از جمله استاندارد نصب کیسه هوا در خودروهای تولیدی ایران می گوید. بخش دوم این گفت و گو در روزهای آینده منتشر می شود.

 

*****

 

*سازمان ملی استاندارد ایران، مسئول تدوین ضوابط و مقررات مربوط به استاندارد و نظارت بر اجرای آن است. جنابعالی چندین سال یعنی از سال 1387 تا 1392، رئیس این سازمان بودید و قبل از آن معاون نظارت این سازمان بوده اید.

دلبستگی شما به حوزه استاندارد از کجا شروع شد و از ابتدا چگونه در سازمان ملی استاندارد مشغول به کار شدید؟

 

-از سال 1371، من وارد سازمان استاندارد شدم و قبل از آن در وزارت بازرگانی مشغول به کار بودم. در وزارت بازرگانی، ارتباطاتی با مقوله استانداردهای صادرات و واردات داشتم و کارم مرتبط با استاندارد بود.

در سال 1370، قانون نظام هماهنگ پرداخت ابلاغ شد اما رشته تحصیلی بنده، بازرگانی نبود و مرتبط با وزارت بازرگانی نبود. حتی همکاران ما در وزارتخانه گفتند که در حکم کارگزینی مدرک دیپلم درج شود ولی مزایای لیسانس پرداخت می شود. بنده در همان زمان گفتم که من آدم قانونمندی هستم و راضی نیستم قانون را دور بزنید.

نهایتاً در سال 1371، معاون مدیر کُل استاندارد استان آذربایجان شرقی شدم. بعد از آن، به مدت 4 سال مدیر کُل استاندارد آذربایجان غربی بودم. در آن دوره، ساختمان اداره استاندارد ساخته شد و آزمایشگاه های مربوطه تاسیس شد. پس از تاکید مسئولان وقت موسسه استاندارد، به اداره استاندارد آذربایجان شرقی برگشتم و در آنجا حدود 5 سال مدیر کُل استاندارد آذربایجان شرقی بودم.

در نهایت در سال 1383 و بر اساس تاکید رئیس وقت موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، به تهران آمدم. من ایشان را از قبل نمی شناختم ولی ظاهراً ایشان بررسی کرده بودند و تاکید داشتند که حتماً باید به تهران بیایم و به عنوان معاون تحقیقات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، فعالیت کنم.

بعداً که ادغام معاونت های موسسه استاندارد انجام شد و معاونت نظارت بر اجرای استانداردها به وجود آمد، حدود 4 سال معاون نظارت بر اجرای استانداردها بودم که بحث استاندارد خودرو را اولین بار در آنجا و در حوزه معاونت نظارت موسسه استاندارد، مطرح کردم.

بحث من، در آن زمان این بود که چرا تا به حال موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، در حوزه خودرو ورود پیدا نکرده است. در آن زمان، تولیدات حوزه لوازم خانگی از قبیل یخچال و اجاق گاز، باید مطابق استاندارد تولید می شد. بالاخره ما بحث استاندارد خودرو را در آن دوره مطرح کردیم. 

 

*جنابعالی در زمان ریاست آقای توفیق در موسسه استاندارد، معاون این موسسه شده بودید؟

 

-بله. در زمان آقای علی اصغر توفیق، معاون موسسه بودم و در سال 1385 آقای ناظمی اردکانی، رئیس موسسه شدند و بنده باز معاون بودم. بعد از آقای ناظمی اردکانی، یک مدت به عنوان سرپرست موسسه منصوب شدم تا این که بعد از 7 ماه یعنی در 22 مهر 1387 حکم مسئولیت بنده را صادر کردند.

 

نظام الدین برزگری

 

*رشته تحصیلی شما در دانشگاه چه بوده؟

 

-بنده در دو رشته تحصیل کردم. در ابتدا در رشته علوم آزمایشگاهی با گرایش میکروب شناسی تحصیل کردم و در موسسه استاندارد، معاون تحقیقات در صنایع غیر فلزی بودم. بعداً دوره های آموزشی مختلفی را در رابطه با استاندارد هم گذراندم. همچنین در دوره فوق لیسانس، مدیریت دولتی و مدیریت اجرایی خواندم.

 

*اشاره کردید به این که در زمان مسئولیت در اداره استاندارد آذربایجان غربی، ساختمان و آزمایشگاه ها را تاسیس کردید. چه کار شاخصی در آن زمان انجام دادید که رئیس وقت موسسه استاندارد ایران، شما را به عنوان معاون خودش منصوب کرد یعنی چه کار برجسته ای انجام شد که برای ایشان جذاب بود؟

 

-در این زمینه باید از ایشان سوال کنید. به هر حال، کارهای زیادی در استان های آذربایجان غربی و شرقی انجام دادم و در هر دو استان و در هر دوره، مدیر کُل نمونه استانی و کشوری شدم. در آن دوره، کارهای زیادی انجام دادیم ولی درست نیست که من بگویم چه کارهایی کردم.

 

*از نظر این که وضعیت استاندارد بهتر شده باشد، چه کارهای مشخصی در آن استان ها انجام دادید؟

 

-وقتی که بنده معاون مدیر کُل استان آذربایجان شرقی بودم، گفتم که کالاهایی که استاندارد آنها اجباری است، برای اجرای این استانداردها باید راهنمایی کنیم و استانداردهای موجود را به روز کنیم. همچنین این بحث مطرح شد که آزمایشگاه های مجهزی داشته باشیم.

در آن سال ها، ساختمان و آزمایشگاه های استاندارد آذربایجان غربی با وسعت دو هزار متر مربع ساخته شد. آذربایجان غربی، مبداء خروجی کشور به ترکیه و اروپا هست و بزرگترین گمرک زمینی ایران در بازرگان است.

آذربایجان غربی، با سه کشور همسایه، هم مرز است. در آن زمان، ما آن استان را هاب صادرات کشور می دیدیم ولی بعداً در رابطه با دستگاه ها و سازمان های دیگر، برخی مشکلات پیش آمد. استان آذربایجان غربی، این قابلیت را داشت که سکوی صادرات کشور به کشورهای همجوار و اروپایی باشد.

در آذربایجان شرقی هم، نظر ما این بود که برای تاسیس برخی آزمایشگاه های استاندارد در استان های همجوار، نباید از بیت المال هزینه می کردیم. بعضی از آزمایشگاه های تخصصی را به عنوان آزمایشگاه های شمال غربی کشور در نظر گرفتیم. وسعت آزمایشگاهی آن دو برابر آزمایشگاه آذربایجان غربی یا دو برابر استان های اردبیل و زنجان بود.

البته این کارها با کمک همکاران انجام شد و بنده به عنوان مدیر و هماهنگ کننده بودم. همیشه و در هر جا که خدمت کرده ام گفته ام که اگر افراد یک مجموعه دلسوز، همدست، همسو، هم جهت، به صورت جهادی حرکت نکنند، یک نفر به تنهایی نمی تواند کاری از پیش ببرد.

 

*در ارتباط با صنعت خودرو، قبل از هر چیزی در سال 1379 توجه شده به این که استاندارد آلایندگی در حوزه سوخت رعایت شود. از آن زمان به بعد، به استاندارد آلایندگی توجه شده و بعداً استانداردهای کیفیت و ایمنی خودرو مورد توجه قرار گرفته است.

به چه علت در آن سال ها، کشور ما تا این حد بر کنترل آلودگی هوا و موضوع سوخت وسایل نقلیه تاکید داشته است؟

 

-هر دو جنبه کاهش آلایندگی و ایمنی خودرو، مهم بوده است. البته موضوع آلاینده ها، بزرگ ترین خطر برای سلامت و ایمنی جامعه بوده و سازمان حفاظت محیط زیست، مسئول مرتبط با کنترل آلاینده های مختلف است.

در آن زمان استانداردهای مرتبط با این حوزه از قبیل استاندارد ایزو 14000 و بعداً استانداردهای مرتبط با مدیریت انرژی از قبیل «استاندارد ایزو 50000» و «ایزو 50001»، مطرح شد. هر استانداردی که در کشور تدوین می شود، مرجعیت ملی آن سازمان ملی استاندارد است و با همه سازمان ها همکاری می کند.

الان قانون جدیدی در اختیار سازمان ملی استاندارد است و پیش نویس آن در زمانی که بنده مسئولیت این سازمان را به عهده داشتم، به مجلس تقدیم شد. در آن زمان در کمیسیون های تخصصی مجلس حضور پیدا می کردیم و بالاخره یک کمیسیون مشترک  22 نفره تشکیل شد. تصویب آن پیش نویس در حال انجام بود ولی بازنشستگی اجباری بنده اتفاق افتاد. با این حال، تصویب آن پیش نویس به مجلس بعدی، موکول شد و نهایتاً یک قانون جامع تصویب شد.

 

*به طور مشخص موسسه استاندارد ایران در سال 1339 تاسیس شد و بعداً اسم آن در سال 1344 به موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی تغییر پیدا کرد. در سال 1390 هم بر اساس تصمیم شورای عالی اداری کشور، موسسه استاندارد به سازمان ملی استاندارد ایران تغییر نام داد.

جنابعالی در زمانی که مسئولیت موسسه استاندارد را به عهده داشتید، گفته بودید که ما باید بتوانیم به نیازهای روز جامعه در ارتباط با استاندارد پاسخ بدهیم و با تشکیلاتی در حد موسسه، این پاسخگویی امکانپذیر نیست. در سال های اخیر که سازمان ملی استاندارد تاسیس شده، به نظر شما چه تغییری در رعایت استانداردهای مختلف ایجاد شد؟

 

-در سال های قبل، برداشت این بود که چون وزیر صنایع و معادن، رئیس موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران را پیشنهاد می کرد، در نتیجه به عنوان یکی از معاونت های وزارت صنایع و معادن است.

موقعی که مدیر کُل استان بودم بحث ادغام «وزارت صنایع» و «وزارت معادن»، مطرح شد و مدیر کُل استاندارد هر استان نیز، معاون سازمان صنایع استان می شد. من آن موقع، اعتراض کردم و در آن دوره، آقای اسحاق جهانگیری وزیر صنایع  بود. حتی آقای جهانگیری، تشری به رئیس موسسه استاندارد زده بود که این آدم چرا در آن استان اعتراض می کند او را برکنار کن.

در آن دوره، اعتقادم این بود که موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی، از نظر تشکیلاتی، کارآمد نیست. در اکثر کشورها موسسه استاندارد، زیر مجموعه نخست وزیری یا رئیس جمهور بوده و یک تشکیلات حاکمیتی دارد. به همین دلیل، موسسه یاسازمان استاندارد، نباید زیر مجموعه یک وزارتخانه تولیدی و صنعتی یا تجاری قرار بگیرد.

جالب توجه این است که در زمان ادغام وزارت صنایع و معادن با وزارت بازرگانی نیز، همین پیشنهاد را داشتند که رئیس موسسه استاندارد، معاون وزارت صنعت، معدن و تجارت باشد.

من دوباره اعتراض کردم و به شورای عالی اداری رفتم. آن موقع، آقای فروزنده معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور بود. بنده، موضوع را برای ایشان توضیح دادم و متوجه این موضوع شد.

بحث بنده و دیگران، این نیست که چه مسئولیتی داشته باشیم. چرا که ما خدمتگزار این کشور و این نظام هستیم ولی در این دوره، یک خیانت انجام شد.

در دوره های گذشته، موسسه استاندارد زیر مجموعه یک وزارتخانه تولیدی بود ولی الان وزارتخانه مربوط به تجارت نیز به آن وزارتخانه تولیدی اضافه شده. در نتیجه، سازمان استاندارد، زیرمجموعه یک وزارتخانه صنعتی، معدنی و تجارتی شده.

در حالی که سازمان ملی استاندارد باید زیر نظر رئیس جمهور یعنی بالاترین مقام اجرایی کشور باشد. چرا که سازمان ملی استاندارد، با همه وزارتخانه ها و سازمان ها سروکار دارد.

سازمان ملی استاندارد، همان مقدار کار که با وزارت صنعت، معدن و تجارت دارد، با وزارت راه و شهر سازی هم در رابطه با استاندارد سازی مصالح ساختمانی و موضوع ساخت و ساز دارد. با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت کشاورزی نیز، همین طور است و بنابراین سازمان ملی استاندارد، نباید زیرمجموعه یک وزارتخانه باشد.

 

*در حال حاضر، سازمان حفاظت محیط زیست دایر است و رئیس این سازمان، معاون رئیس جمهور است. از طرفی، جنابعالی که می گویید سازمان ملی استاندارد باید زیرمجموعه ریاست جمهوری باشد. آیا همین سازمان حفاظت محیط زیست، اقتدار کافی و اختیارات کافی دارد که شما اصرار داشته اید که رئیس سازمان استاندارد هم، معاون ریاست جمهوری باشد؟

 

-بله. اگر یک سازمان زیر نظر رئیس جمهور باشد و رئیس آن، با مصوبه شورای عالی استاندارد و با حکم رئیس رئیس جمهور،منصوب می شود، قطعاً می تواند بر عملکرد وزارتخانه ها در رابطه با استانداردها نظارت داشته باشد.

 

*اشاره کردید به این که بحث تدوین استاندارد خودرو، زمانی مطرح شد که جنابعالی به معاونت موسسه استاندارد ایران منتقل شده بودید.  واقعاً تا قبل از آن، تا چه اندازه به موضوع ایمنی در تولید خودرو توجه می شد؟

 

-بنده در سال 1383 معاون موسسه استاندارد شدم و در سال 1384 نیز، معاون این موسسه بودم. در سال 1384 این موضوع را مطرح کردم ولی بررسی این موضوع به سال 1385 موکول شد.

یک کمیته حمل و نقل متشکل از وزارت راه، راهنمایی و رانندگی، خودرو سازان و وزارت صنایع و معادن، تشکیل شد. در آن زمان تاکید کردم که خودروها باید حداقل استانداردها را رعایت کنند و چرا موسسه استاندارد تا به حال به حوزه خودرو ورود نکرده است.

در حالی که در آن زمان برای تولید بعضی اقلام دیگر، رعایت استاندارد اجباری شده بود ولی در مورد خودرو که مهمتر بود، هیچ استاندارد وجود نداشت.

نهایتاً در آن سال، کمیته حمل و نقل مصوب کرد و نظر دولت هم این شد که چون در حوزه خودرو، هیچ استانداردی اجباری نشده ، به مدت 5 سال به خودرو سازان مهلت بدهیم تا استانداردهای 51 گانه عملکردی و ایمنی و سه استاندارد آلایندگی مرتبط با محیط زیست را اجرا کنند.

این بحث ها ادامه پیدا کرد تا این که مسئولیت موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، به بنده سپرده شد.

 

*در سال 1389 رعایت استانداردهای 51 گانه خودرو از اول مهر ماه آن سال الزامی شده بود ولی اجرای آن با چالش موجه بود.

 

-بله. همبن طور است. در آن سال اجرای استانداردهای 51  و تعداد 4 استاندارد آلایندگی خودرو الزامی شده بود ولی حداقل های آنها را اجرا کردیم. حتی برای تست تصادف، نمونه ها را به اسپانیا می فرستادیم. آن موقع، تحریم ها مشکل ساز نشده بود و ما نتایج تست های آزمایشگاه را دریافت می کردیم.

جالب این است که در سال 1396، استانداردهای 51 گانه به 85 استاندارد افزایش پیدا کرد. با این حال، تعداد 9 استاندارد از این استانداردهای 85 گانه در دولت آقای روحانی، تعلیق شده.

 

*بعضی از آن استانداردهای 85 گانه از جمله «استاندارد عابر پیاده» و «استاندارد سیستم مانیتورینگ فشار باد تایر»، به علت این که امکان تست و آزمایشگاه آن در ایران وجود ندارد، در شورای عالی استاندارد با ریاست آقای روحانی، اجرای این استانداردها فعلاً معلق شده اند.

 

-اگر از سال 1396، این استانداردها به صورت جدی اجرا می شد، الان به هدف کیفی مطلوب در حوزه خودرو رسیده بودیم. بنده دی دی ماه سال 1392 بازنشسته شدم. البته نصب کیسه هوا یا ایربگ برای خودروها، از اردیبهشت ماه 1392 اجباری شد.

 

*ولی از اول قرار بوده در سال 1390 نصب کیسه هوا در خودروها اجباری شود و تجهیز شدن خودروها باید در همان سال 1390 اجرایی می شد.

 

-بله. دوبار شورای عالی استاندارد، در این زمینه به شرکت های خودرو سازی مهلت داد. جالب است که بنده به عنوان رئیس سازمان ملی استاندارد و دبیر شورای عالی استاندارد، مصوبه مربوط به مهلت دوم را با امضای آقای رحیمی (معاون اول رئیس جمهور) به عنوان مصوبه شورای عالی استاندارد ابلاغ کردم.

در زمان تمدید شدن برای بار سوم، گفتم چون من دبیر شورای عالی استاندارد هستم، این مصوبه را قبول ندارم که برای بار سوم، شش ماه دیگر تمدید شده. البته آقای نعمت بخش (دبیر انجمن خودرو سازان ایران) که دوست من و عزیز من هست، گفت چرا اجرا نمی کنی بالاخره معاون اول رئیس جمهور ابلاغ کرده است.

در جواب به آقای نعمت بخش گفتم که من دبیر شورای عالی استاندارد هستم و دستورات جلسه شورا از کانال بنده باید به شورای عالی استاندارد برود.

من در آن جلسه شورای عالی حضور نداشتم و از این موضوع هم اطلاع نداشتم که می خواهند برای بار سوم مهلت بدهند. شاید به طور دستی نوشته ای را برای تصویب به شورای عالی استاندارد برده بودند. در آن زمان گفتم که این مصوبه برای من قابل اجرا نیست.

یک مقدار هم به بنده اولتیماتوم دادند که شما چرا این طور رفتار می کنید چون معاون اول رئیس جمهور این مصوبه را ابلاغ کرده است.

در نهایت، اجرای کامل این استاندارد به سال 1392 کشیده شد یعنی سه بار و هر بار به مدت شش ماه، موضوع نصب ایربگ در خودروهای داخلی را تمدید کردند ولی در سال 1392 برای نصب ایربگ، کار را جدی گرفته بودیم. با این حال، در آن سال رئیس جدید سازمان مالی استاندارد منصوب شد.

 

*در اوایل دولت آقای روحانی، دوره مدیریت شما در سازمان ملی استاندارد در آذر ماه 1392 تمدید شد و ابقا شدیده بودید توسط آقای شریعتمداری معاون اجرایی رئیس جمهور.

 

-بله ولی تا دی ماه ریاست این سازمان را به عهده داشتم.

 

*بالاخره در آذر ماه 1392، دوره مدیریتی شما تمدید شد ولی یک دفعه در دی 1392، اعلام شد که خانم پیروزبخت به عنوان رئیس این سازمان منصوب شده.

 

-در سال 1392، بنده در سفر استانی بودم و بدون اطلاع قبلی، رئیس جدید را منصوب کردند. مدیر کُل استان، یک برگه پرینت از رسانه ها گرفته بود که سخنگوی دولت، اعلام کرده خانم پیروزبخت، به عنوان رئیس سازمان ملی استاندارد منصوب شده اند.

در حالی که قرار بود جلسه شورای استاندارد آن استان برگزار شود. بعد از شنیدن این خبر، به استاندار زنگ زدم و گفتم الان من دیگر رئیس سازمان ملی استاندارد نیستم و مرا عزل کرده اند.

 

کد خبر 136574

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha