به گزارش پرشین خودرو به نقل از عصر ایران، لاکهید C-5 گلکسی یک هواپیماهای ترابری نظامی بزرگ است که توسط کمپانی لاکهید طراحی و ساخته شد. لاکهید کورپوریشن در سال 1995 با شرکت مارتین مریتا ادغام شد که نتیجه آن تاسیس کمپانی دیگری به نام لاکهید مارتین بود. امروزه نسخه های ارتقا یافته از این هواپیما توسط لاکهید مارتین توسعه می یابند. این پروژه قابلیت ایرلیفت استراتژیک با برد بین قاره ای را در اختیار نیروی هوایی آمریکا قرار داده است. گلکسی شباهت زیادی به نسخه کوچکتر لاکهید C-141 استارلیفتر (از اجداد گلکسی) و همچنین نمونه جدیدتر بوئینگ C-17 گلوبمستر 3 دارد.

لاکهید C-141 استارلیفتر
 

لاکهید C-5 گلکسی
 

بوئینگ C-17 گلوبمستر 3
 

جالب است بدانید که C-5 گلکسی در شمار بزرگترین هواپیماهای نظامی دنیا قرار دارد. روند توسعه C-5 گلکسی با پیچیدگی های بسیاری همراه بود. از جمله مهم ترین آنها می توان به افزایش قابل توجه هزینه های تولید و مشکلات مالی مهم لاکهید اشاره کرد. مدت زمان کوتاهی پس از آغاز خدمت نظامی، شکاف های متعددی در قسمت بال های هواپیما کشف و همین موضوع منجر به محدودسازی استفاده از ناوگان مورد نظر تا رفع کامل نواقص شد. C-5M سوپر گلکسی نمونه ای ارتقا یافته از مدل مادر محسوب می شود که نه تنها مجهز به موتورهای جدید است، بلکه از نظر سیستم های الکترونیکی نیز بهبود یافته تا بتوان طول عمر آن را به بیش از سال 2040 افزایش داد. نیروی هوایی آمریکا از سال 1969 تاکنون با هواپیمای C-5 کار می کند. در آن زمان ایرلیفتر مذکور در بسیاری از عملیات های ارتش این کشور حضور داشته است. برای مثال می توان به نبردهای مهمی از جمله ویتنام، عراق، افغانستان و همچنین یوگسلاوی اشاره کرد.


طراحی و توسعه

در سال 1961، کمپانی های هواپیماسازی متعددی مطالعات گسترده خود روی طراحی جت های سنگین ترابری را با هدف توسعه هواپیمای مکمل لاکهید C-141 استارلیفتر شروع کردند. ارتش آمریکا به دنبال یک هواپیمای ترابری با ظرفیت جا به جایی محموله های سنگین تر نسبت به C-141 بود. برای انجام این پروژه کمپانی های مختلفی اعلام آمادگی کردند اما در نهایت لاکهید به علت هزینه های پایین تر پیشنهادی، در برابر بوئینگ پیروز میدان شد. موتور جنرال الکتریک TF39 در اوت سال 1965 برای تامین نیروی محرکه هواپیمای جدید انتخاب شد. نخستین گلکسی C-5A در کارخانه ای واقع در مریتا، جورجیا (2 مارس سال 1968) ساخته شد و اولین پرواز آزمایشی آن نیز در 30 ژوئن همان سال صورت گرفت. وزن هواپیما تبدیل به موضوعی جدی در مراحل مختلف طراحی و توسعه شده بود. در زمان مربوط به نخستین پرواز، وزن هواپیما کمتر از استاندارد اعلام شده، گزارش شد. این در حالی است که با تحویل نهمین فروند از گلکسی، وزن آن فراتر از حد استاندارد اعلامی بود. از طرفی دیگر افزایش هزینه ها در کنار مشکلات تکنیکی C-5A بین سال های 1968 تا 1969، روند توسعه این هواپیما را با چالش های متعددی مواجه کرده بود. حتی می توان گفت که C-5 نخستین پروژه نظامی با 1 میلیارد دلار اضافه هزینه محسوب می شود. همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، طی انجام تست های مختلف شکاف های متعددی در نواحی متفاوت بال ها رویت شد. به همین علت تا سال 1980، ظرفیت های بارگیری به 23،000 کیلوگرم کاهش یافت. از سال 1980 الی 1987، هواپیماهای گلکسی C-5 به بال های جدیدی مجهز شدند.


در سال 1974، ایران با پیشنهاد 160 میلیون دلاری تصمیم به استفاده از هواپیماهای تولیدی C-5 برای نیروی هوایی خود گرفت. با این حال به دنبال پیروزی انقلاب در سال 1979، روند سفارش هواپیماهای مذکور به طور کلی متوقف شد.

از نظر طراحی C-5 یک هواپیمای ترابری بزرگ با 4 موتور توربوفن TF39 به شمار می رود. همانند نسخه قدیمی تر لاکهید C-141 استارلیفتر، C-5 نیز مجهز به 12 مخزن داخلی برای مشارکت در عملیات سوخت گیری هوایی است. فواصل برخاست و فرود در حالت حداکثر وزن بار، به ترتیب 2،500 و 1،500 متر عنوان شده اند. محفظه مخصوص محموله 37 متر طول، 4.1 متر ارتفاع و 5.8 متر عرض دارد. C-5 قادر به حمل و نقل تقریبا هر نوعی از تجهیزات جنگی نظامی است. برای مثال می تواند به طور همزمان تا 6 فروند بالگرد بوئینگ AH-64 آپاچی و یا 5 دستگاه خودروی جنگی بردلی را به هر نقطه ای از دنیا جا به جا کند.
 

انواع

C-5A: این مدل نسخه پایه از هواپیمای C-5 گلکسی به شمار می رود. از سال 1969 تا 1973، 81 فروند از این هواپیما به فرماندهی ایرلیفت نظامی نیروی هوایی آمریکا تحویل داده شد. به علت شکاف هایی که در نواحی مختلف بال هواپیما در اواسط دهه 1970 کشف شد، ظرفیت حمل بار C-5A نیز تا اندازه زیادی با محدودیت رو به رو شد. به منظور دست یابی به ظرفیت کامل C-5، ساختار بال تحت طراحی مجدد قرار گرفت. در این روند از یک آلیاژ آلومینیوم استفاده شد که در زمان تولید نمونه اولیه وجود نداشت. آخرین C-5A فعال در عرصه نظامی، در تاریخ 7 سپتامبر سال 2017 بازنشسته شد.

C-5B: C-5B نمونه ای ارتقا یافته از C-5A است. این هواپیما تمامی اصلاحات C-5A را به همراه داشت و از موتورهای توربوفن بهبود یافته TF-39-GE-1C استفاده می کرد. 50 فروند از هواپیمای مذکور بین سال های 1986 الی 1989 به نیروی هوایی آمریکا تحویل داده شد.

C-5C: این مدل نمونه ای ویژه مخصوص ترابری محموله های بزرگ به شمار می رود.

C-5M سوپر گلکسی و C-5 AMP: پس از تحقیقاتی که نشان داد همچنان 80 درصد از عمر مفید بدنه هواپیماهای C-5 باقی مانده است، پروژه ای فوری برای تغییر و تحول نمونه های به جا مانده از C-5B، C-5C و شمار زیادی C-5A آغاز شد. برنامه مدرن سازی سیستم های الکترونیک C-5 (AMP) در سال 1998 کلید خورد.

L-500: لاکهید همچنین از برنامه خود برای توسعه نمونه ای شهری از C-5 گلکسی در قالب L-500 خبر داده بود. لازم به ذکر است که هم نسخه مخصوص مسافربری و هم ترابری از L-500 طراحی شد. قرار بود تمامی نسخه های مسافربری برای جا به جایی حداکثر 1،000 مسافر ظرفیت کافی داشته باشند. اما در نهایت هیچ سفارشی در این خصوص به ثبت نرسید که از جمله اصلی ترین دلایل شکست این طرح می توان به افزایش هزینه ها به علت کارایی پایین سیستم سوخت رسانی اشاره کرد.

هواپیمای شاتل بر C-5: کمپانی لاکهید نسخه ای به عنوان هواپیمای شاتل بر (هواگردی که برای ترابری شاتل فضایی در جو زمین طراحی می شود) از C-5 را نیز پیشنهاد داده بود که نتوانست با بوئینگ 747 رقابت کند و به مرحله تولید برسد.

مشخصات هواپیمای C-5 گلکسی

- نقش: ایرلیفتر استراتژیک

- محل تولید: آمریکا

- تولید کننده: لاکهید کورپوریشن، لاکهید مارتین

- نخستین پرواز: 30 ژوئن سال 1968

- معرفی شده به سال: 1970

- وضعیت: در حال خدمت

- اپراتور اصلی: نیروی هوایی آمریکا

- تعداد ساخته شده: 131 فروند (81 فروند C-5A و 50 فروند C-5B)

- هزینه ساخت: برای C-5A معادل 224.29 میلیون دلار در سال 2016 و برای C-5B معادل 262.75 میلیون دلار در سال 2016

- خدمه: 7 نفر به صورت معمول و حداقل 4 نفر (خلبان، کمک خلبان و دو مهندس پرواز)

- ظرفیت بارگیری: 130،000 کیلوگرم

- طول: 75.31 متر

- عرض بال: 67.89 متر

- ارتفاع: 19.84 متر

- مساحت سطح بال: 576 متر مربع

- وزن خالی: 172،371 کیلوگرم

- وزن بارگیری شده: 382،000 کیلوگرم

- بیشینه وزن برخاست: 418،000 کیلوگرم

- موتور هواگرد: 4 موتور توربوفن جنرال الکتریک CF6-80C2

- حداکثر سرعت: 855 کیلومتر بر ساعت

- سرعت کروز: 833 کیلومتر بر ساعت

- برد: 9165 کیلومتر با وزن بار 129،000 کیلوگرم

- سقف پرواز: 11،850 متر با وزن ناخالص 340،000 کیلوگرم

- بارگیری بال: 610 کیلوگرم بر متر مربع

- نسبت نیرو به وزن: 0.26

- ظرفیت سوخت: 193،600 لیتر