اینجا، آنجا، همه جا دستفروشان برای خودشان حکومت می کنند؛ اگر قبلا فقط لابه لای جمعیت داخل واگن های مترو مزاحمت ایجاد می کردند، این روزها دم ورودی یا داخل ایستگاه های مترو هم بساط می کنند و کسی هم کاری به کارشان ندارد.

دستفروشی بویژه طی سال های اخیر به دغدغه ای در کشور و پایتخت تبدیل شده اما این روزها باتوجه به نزدیکی به ایام پایانی سال، شدت بیشتری به خود گرفته است.

درحالی که شهرداری تهران در برخی نقاط به دنبال ساماندهی این افراد نیز افتاده و فعالیت هایی در این زمینه اجرایی شده اما همچنان این مشکل به شکل مدیریت نشده مشهود است؛ هرچند برخی شهروندان از همین راه ارتزاق می کنند و به طور قطع باید این موضوعات نیز در مدیریت موضوع دیده شود.
به هرروی، موضوع دستفروشی بویژه در مترو که این روزها مزاحمت ها برای مسافران این وسیله حمل و نقل عمومی را افزایش داده خود موضوعی جدا محسوب می شود که جای بررسی ویژه دارد.
مترو وسیله ای برای جابه جایی مسافر است و حضور دستفروشان در آن می تواند در روند خدمات رسانی به مسافران اخلال ایجاد کند.
دستفروشی در ایستگاه ها یا داخل واگن های مترو روند سوار و پیاده شدن مسافران را مختل می کند، رفاه و آرامش مسافران را داخل ایستگاه و نیز واگن ها به هم می ریزد؛ گرچه ممکن است برخی شهروندان که دنبال خرید جنس ارزان باشند بتوانند با سهولت نیازهایشان را - البته با خرید کالاهای ارزان و بی کیفیت- تهیه کنند اما در کلیت ماجرا، نمی توان از این پدیده در مترو دفاع کرد زیرا دردسرهای متولیان قطارشهری را هم در خدمات رسانی مناسب به مسافران بیشتر می کند.

**پای صحبت دستفروشان
یکی از دستفروشان مستقر در ورودی ایستگاه مترو تئاترشهر در گفت وگو با خبرنگار ایرنا می گوید که برخی روزها تا 300هزارتومان درآمد دارد.
وی اظهار می دارد: باتوجه به ایام نوروز تعداد دستفروشان در مترو هم خیلی زیادتر شده است.
این شهروند ادامه داد: قبلا به صورت «قاچاقی» داخل واگن ها دست فروشی می کردیم اما الان با پهن کردن اجناس خود در محل سکوی انتظار مسافران نیز دستفروشی می کنیم.

** مردم در مترو بیشتر خرید می کنند
یکی دیگر از این دستفروشان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بویژه در ساعت های عصر و شب خرید مردم در مترو بسیار بهتر است.
این جوان حدود 30 ساله می گوید که 10 سال سابقه دستفروشی دارد و پس از سال ها کار در محدوده بازار و بوستان ها، از چهارسال گذشته در مترو اجناسش را می فروشد.
وی ادامه داد: تجربه ثابت کرده در مترو خرید مردم زیاد است و فروشم از صبح که در خیابان و پارک ها این کار را انجام می دهم بیشتر است.
این دستفروش دلیل استقبال مردم در مترو را اینگونه توصیف می کند:زمانی که کارمند، کارگر یا محصل و دانشجو خسته در حال رفتن به خانه است و اجناسی که در مغازه های اطراف منزل از جمله جوراب، مسواک، خمیردندان، روسری، شال و سایر وسایل ریز را باید با قیمت چند برابر بخرد ترجیح می دهد مسافتی طی نکند و در داخل مترو این کار را انجام دهد.
این شهروند در پاسخ به پرسش ایرنا که آیا واقعا اجناس ارزان شما کیفیت هم دارد، پاسخ داد: خب هرچقدر پول بدید، آش می خورید.

** مدیر مترو: مردم از دست فروشان نخرند
مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو تهران و حومه در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: وظیفه اصلی کارکنان این شرکت خدمات حمل و نقلی مناسب به شهروندان است و در زمینه جمع آوری کامل دستفروشان نه نیرو داریم و نه بودجه کافی.
فرنوش نوبخت افزود: بهترین راهکار برای جمع آوری دستفروشان این است که مردم از این افراد خرید نکنند.
وی در عین حال با بیان اینکه همواره طرح جمع آوری دستفروشان در دستور کار شرکت مترو است مدعی شد: نیروهای انتظامی ایستگاه ها به محض ورود دستفروشان نسبت به جمع آوری این افراد اقدام می کنند اما بیشتر این دستفروشان بصورت قاچاقی و پنهانی وارد واگن ایستگاه های مترو می شوند.
به گفته نوبخت، بیشتر افراد دستفروش در زمینه فروش کالاهای ریز و کوچک اقدام می کنند که همین امر منجر می شود کنترل و ساماندهی این افراد سخت باشد.
وی خاطرنشان کرد: بیشتر این دستفروشان به وسیله یک کیف دستی و وسایل کوچک قابل حمل به عنوان یک مسافر عادی وارد قطار مترو می شوند و در داخل قطار نسبت به فروش کالاهای خود اقدام می کنند.

** دستفروشان داخل ایستگاه ها جمع می شوند
مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو تهران همچنین درباره فعالیت دستفروشان در داخل ایستگاه ها و سکوهای انتظار مسافران نیز گفت: طرح مانیتورینگ ایستگاه های مترو حدود 20 روزی است که در حال اجرایی شده و از طریق دوربین های مداربسته و ماموران حفاظت ایستگاه ها این دستفروشان جمع می شوند.
وی تاکیدکرد: تمامی دوربین های ایستگاه های مترو به روزرسانی شدند، کیفیت این دوربین ها افزایش یافته است و به محض مشاهده فعالیت دستفروشان در داخل ایستگاه ها ماموران نسبت به جمع آوری آنها اقدام می کنند.
نوبخت تاکید کرد: رسالت کار نیروهای شرکت مترو تهران ارائه خدمات حمل و نقلی به شهروندان است و در زمینه ساماندهی دستفروشان در ایستگاه های مترو باید شهروندان به ما کمک کنند و با نخریدن از دستفروشان موجب شوند که دیگر افراد دست فروش راغب نباشند به مترو بیایند.
وی یادآور شد: میزان خرید مسافران مترو به گونه ای است که تعداد ورود دستفروشان به قطارهای مترو هر روز بیشتر شود و شهروندان باید در این زمینه همکاری کنند.

**نتیجه چه می شود؟
به گزارش ایرنا به طور معمول در بیشتر زمینه ها دچار افراط یا تفریط هستیم؛ یا با بگیر و ببندهای سفت و سخت و برخوردهای فیزیکی یک روز عده ای از دستفروشان را جمع می کنیم که بازتاب های وسیعی هم در جامعه پیدا می کند یا کلا بی خیال موضوع می شویم و می گوییم «سری که درد نمی کند را دستمال نمی بندند».
مرور موضوع دستفروشی در تهران طی چندسال اخیر نشان می دهد طی مقاطعی نحوه برخورد برخی عوامل شهرداری با دستفروشان چه در خیابان و چه در دیگر نقاط و انتشار فیلم آنها بازتاب های زیادی را در افکارعمومی ایجاد می کرد که شاید همین موضوع، سبب شده طی سال های اخیر، مدیریت موضوع دستفروشی چندان با اجرای برنامه های علمی و عملیاتی و نیز مدیریت مناسب این مهم با رویکرد اجتماعی و توجه همزمان به نیازهای افرادی که درگیر این موضوع هستند، همراه نباشد.
حتی گاه از برخی متولیان شهری طی سال های اخیر شنیده شده که « تا دست به یک دستفروش می زنیم، زمین و زمان را به هم می دوزند و علیه ما بسیار جنجال به پا می شود»؛ از طرفی رواج این پدیده هم به این شکل بویژه در محل هایی که سبب ایجاد اختلال در کار شهروندان می شود، زیبنده و قابل دفاع نیست.
مرور سخنان مدیرعامل بهره برداری مترو اما ابهام ها و پرسش هایی را مطرح می کند، نوبخت از یکسو می گوید که نیرو و تجهیزات کافی برای برخورد با دستفروشان ندارند، از سویی می گوید که با این پدیده برخورد می شود و این سخنان در حالی است که همه مردم در ایستگاهها می بینند طی چند ماه یا حتی یکی دو سال اخیر، از شدت برخورد با دستفروشان در مترو کاسته شده است.
وی در حالی از کمبود نیرو سخن می گوید که ابتدای تشدید دستفروشی در چند سال پیش در مترو، نحوه برخورد ماموران مترو با دستفروشان و سختگیری ها را شاهد بودیم و نیرو برای این نوع برخورد وجود داشت.
حتی چند سال پیش برخی رسانه ها خبری زدند که به دنبال نحوه برخورد با یک دستفروش در مترو، وی خودکشی کرد.
در هر حال، به نظر می رسد همگان بر اصل موضوع که آن هم «مدیریت» دستفروشی در مترو باشد اتفاق نظر دارند اما در نحوه عمل و شیوه های برخورد باید تامل و تدبیر بیشتری به کار گرفت.
بی شک منظور از برخورد با دستفروشان، دست به یقه شدن، کتک کاری، برخورد فیزیکی و اینچنین صحنه هایی نیست که در مقاطعی مشاهده شده است؛ از طرفی، نمی توان دست روی دست هم گذاشت و اجازه داد روزی برسد که دیگر، مسافران اجازه ورود به ایستگاههای مترو را به علت ازدحام و تعداد زیاد دستفروشان پیدا نکنند.