هر چند در سال های اخیر گام های قابل اعتنایی برای ارتقای کیفیت خودروهای داخلی برداشته شده است - که هر چند لازم بوده اند ولی کافی نیستند -اما واقعیت این است که حتی اگر همین امروز، تمام خودروهای جدید، با استانداردهای جهانی مطابقت داده شوند، مشکل آلایندگی خودروهای در حال تردد در تهران و کلانشهرها، حل نمی شود و تا سال های سال باید هوای آلوده و سرطان زا تنفس کنیم. ماجرا به موجودی به نام "مبدّل کاتالیستی" مربوط می شود. مبدّل کاتالیستی، قطعه ای است که در مسیر خروجی اگزوز قرار می گیرد و گازهای آلوده و سرطان زای تولید شده توسط موتور خودرو را به بخار آب و گازهای کم خطر تبدیل می کند. بدین ترتیب، میزان آلایندگی خودروها، تا حد بسیار زیادی کاهش می یابد. وجود مبدّل کاتالیستی، به علاوه استانداردهای موتوری در برخی خودروهای روز خارجی و نیز بنزین مناسب آنها باعث شده است تنفس در کنار اگزوز این قبیل خودروهای مدرن، از نفس کشیدن در هوای تهران، سالم تر باشد! هر چند نصب مبدّل کاتالیستی در خودروهای وارداتی و تولید داخل الزامی است و انجام می شود اما اکثر میلیون ها خودرویی نیز که با مبدّل کاتالیستی تولید یا وارد شده اند، حال و روز خوبی ندارند و همانند خودروهای بی مبدّل در کار آلوده کردن هوا و بیمار کردن مردم هستند، به دو علت: 1 -مبدّل کاتالیستی، تاریخ مصرف دارد و بعد از سه الی چهار سال، از کار می افتد و باید تعویض شود. با این حال، تقریباً هیچ کس مبدّل کاتالیستی خودروی خود را تعویض نمی کند و بدین ترتیب یک خودروی مثلاً 5 ساله به اندازه یک خودروی 20 ساله، تولید آلودگی می کند! در معاینه فنی خودروها نیز تعویض مبدّل های کاتالیستی از کار افتاده، الزامی نیست چون خودورسازان که باید خدمات پس از فروش داشته باشند، آن به بازار ارائه نمی دهند! بنابراین، اگر کسی هم بخواهد برای جلوگیری از آلودگی هوا توسط خودروی خود، مبدّل کاتالیستی بخرد و با قدیمی اش تعویض کند، نمی تواند چون یا نیست یا بسیار بسیار کم است و کفاف نمی دهد! طبیعتاً در چنین شرایطی پلیس هم مانع از تردد خودروهای با مبدّل کاتالیستی قدیمی نمی شود. این در حالی است که در دنیا ، مبدّل کاتالیستی به عنوان یک قطعه استراتژیک در خودرو که نقش مهمی در کاهش آلایندگی خودروها دارد جدی گرفته می شود و از تردد خودروهای بدون مبدّل کاتالیستی یا با مبدل های تاریخ مصرف گذشته ممانعت می کنند چون جان انسان ها مهم است. 2 -فاجعه دیگر نیز این است که برخی دارندگان خودرو، برای این که شتاب خودروهایشان افزایش یابد، مبدّل کاتالیستی را از مسیر اگزوز بر می دارند! این اقدام در برخی کشورها، "جُرم" است و پلیس، علاوه بر توقیف خودرو، صاحبش را به دادگاه معرفی می کند ولی در ایران، خبری از این مسائل نیست! بنابراین، تا زمانی که خودروسازان، مراکز معاینه فنی، پلیس و مردم، "مبدّل کاتالیستی" را جدی نگیرند، سهم خودروها در آلایندگی هوا کاهش نمی یابد. جالب اینجاست که راه حل نیز بسیار آسان است: تأمین مبدّل کاتالیستی برای بازار داخلی، الزام به تعویض به موقع آن و نیز نظارت جدی؛ همین! با این حال، هیچ کس این مساله بسیار مهم که راه حلی ساده دارد را جدی نمی گیرد و مبدل کاتالیستی، به یک شوخی در ایران تبدیل شده است بی آن که توجه کنند گازهای سمی تولید شده توسط خودروها، با هیچ کس شوخی ندارند و بی توجه به بی مبالاتی ما، در حال فرستادن مان به گورستان ها هستند. *