به گزارش «پرشین خودرو»، به این ترتیب پس از دهم تیرماه 92، خودروسازان كه پیش از این زمان با بازی تحریم‌ها آشنا بودند، تشدید تحریم‌ها علیه صنعت خودرو را نه تنها مانعی برای حركت چرخ خودروسازی ندانستند، بلكه آن را عاملی برای پیشرفت و خودكفایی بیشتر این صنعت ارزیابی كردند. شنیدن جملاتی از این دست كه «تحریم‌ها در صنعت خودرو نه تنها تاثیری منفی نگذاشت؛ بلکه باعث افزایش روند خودکفایی درساخت قطعات و بومی‌سازی فناوری تولید شد» در حالی پس از تشدید تحریم‌ها از سوی خودروسازان بسیار شنیده می‌شد كه برخی مشكلات درونی صنعت خودرو با ادامه تحریم‌ها روز به روز خود را بیشتر نمایان كرد. به این ترتیب با ادامه پیدا كردن تحریم‌ها علیه صنعت خودرو كه تا زمان توافق اولیه هسته‌ای در ژنو برای شش ماه این صنعت را تحت تاثیر خود قرار داده بود، بسیاری از تعریف‌هایی كه خودروسازان تا پیش از آن از فعالیت‌های خود ارائه داده بودند، از سوی كارشناسان، مسوولان و مردم مورد سوال قرار گرفت. برای مثال تعریفی مانند تولید داخلی یا خودكفایی در تولید محصولات داخلی كه برای مدت‌ها تبدیل به یكی از افتخارات خودروسازان شده بود با چالش‌هایی جدی همراه شد. به عقیده كارشناسان، تحریم‌ها اگرچه موانعی را بر سر راه تولید قرار داد، اما در نهایت باعث شدند تا برخی واقعیات صنعت خودرو عیان شود. برای مثال با تشدید تحریم‌ها علیه صنعت خودرو، توجه كارشناسان و مسوولان بیش از هر زمان دیگری به نحوه مدیریت در صنعت خودرو جلب شد و این سوال مطرح شد كه اگر شیوه مدیریت در صنعت خودرو صحیح بود، چرا این صنعت در كوتاه‌مدت به سرعت تحت تاثیر تحریم‌ها قرار گرفت و با افت شدید و افزایش هزینه‌های تولید همراه شد؟ در این شرایط اگرچه با تحریم رسمی صنعت خودرو تولید با کاهش 50 درصدی مواجه شد و بسیاری از خطوط تولیدی خودروسازان نیمه فعال شد، خودروسازان اثرات تحریم بر مشكلات صنعت خودرو را تنها 30 درصد ارزیابی می‌کنند. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد تحریم‌های بین‌المللی علیه صنعت خودرو اگرچه مشكلاتی را بر سر راه خودروسازان قرار داد، اما از سویی باعث ریشه یابی مشكلات مربوط به این صنعت نیز شد. حال در شرایطی كه خودروسازان در انتظار روشن شدن نتایج مذاكرات هسته‌ای در سوم آذر هستند، تا شاید با رفع تحریم های بانكی بتوانند فعالیت خود را در زنجیره خودروسازی دنیا ادامه دهند، این سوال را برای کارشناسان مطرح کردیم كه آیا اعمال تحریم‌ها علیه صنعت خودرو به نوعی عاملی برای روشن شدن مشکلات صنعت خودرو بوده است؟ وابستگی به جای داخلی‌سازی در پاسخ به سوال مطرح شده، كارشناسان نظرات متفاوتی دارند. برخی كارشناسان عقیده دارند مشكلات صنعت خودرو برای مسوولان و مدیران آن روشن بوده و نیازی به ابزاری مانند تحریم‌ها برای شناسایی این مشكلات نبوده است، برخی دیگر از كارشناسان نیز از تاثیر تحریم‌ها بر روشن شدن ابعادی از مشكلات خودروسازان می‌گویند كه تا پیش از آن به‌نوعی پنهان باقی مانده بود. اما در نهایت هر دو گروه عقیده دارند كه مشكل اصلی صنعت خودرو تحریم‌ها نبوده و نیست؛ بلكه مدیریت این صنعت مشكل اصلی به شمار می‌رود. یك كارشناس مسائل اقتصادی در این زمینه به دنیای‌اقتصاد می‌گوید: تحریم‌ها باعث سرعت گیری افزایش نرخ ارز در اقتصاد ایران شد، به این معنا که افزایش نرخ ارز به‌عنوان اتفاقی ناگزیر كه باید طی چندین سال در اقتصاد كشور رخ می‌داد به یكباره با افزایشی سه برابری همراه شد. سعید لیلاز رشد نرخ ارز را به تنهایی یكی از عواملی می‌داند كه باعث شد تمام اتفاقاتی كه تا 5 سال پیش از رشد نرخ ارز (در سال 91) در صنعت خودرو جریان داشت روشن شود. لیلاز می‌گوید: عمده‌ترین كاری كه تحریم‌ها كرد این بود كه نشان داد فرآیند ساخت داخل كه ما برای سال‌ها به دنبال آن بودیم، از 5 سال پیش از رشد نرخ ارز و همچنین اعمال تحریم‌ها علیه این صنعت، به كلی فراموش شده بود و واردات قطعه برای تولید خودرو جای خود را به داخلی‌سازی قطعات داده بود. از نگاه لیلاز دلیل اصلی حركت به سمت واردات قطعه به جای داخلی‌سازی، ثبات نرخ ارز طی سال‌های یاد شده و رشد تورم بوده است. او در ادامه می‌گوید: به این ترتیب با تكیه بیش از اندازه به واردات قطعه، نخستین اتفاقی كه پس از رشد نرخ ارز شاهد آن بودیم افزایش بی‌سابقه قیمت تمام شده و شوكی به نام افت بی‌سابقه تولید در صنعت خودرو بود. به عقیده لیلاز تمام این اتفاقات نشان داد كه وابستگی صنعت خودرو به خارج طی نزدیك به هفت سال گذشته با رشد فراوانی همراه بوده است. یك عضو سابق انجمن قطعه‌سازان نیز نظری مشابه لیلاز دارد. بهرام شهریاری با تاكید بر این نكته كه مشكلات صنعت خودرو حتی پیش از اعمال تحریم‌ها نیز برای دست‌اندركاران این صنعت مشخص بوده به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: ما در زمینه عمق ساخت داخل تا پیش از دولت نهم گام‌های بسیار خوبی برداشته بودیم، اما متاسفانه در سال‌های بعد رویكرد مدیران صنعت خودرو به جای تولید داخل، به واردات قطعه تغییر كرد. شهریاری در ادامه می‌گوید: به این ترتیب تامین قطعات خودرو به دلار وابسته شدند و از سویی عمق داخلی‌سازی در صنعت خودرو كه برای سال‌ها برای آن تلاش شده بود از بین رفت و از داخلی‌سازی صنعت خودرو مشتی شعار باقی ماند. این عضو سابق هیات‌مدیره انجمن قطعه‌سازان عقیده دارد اگرچه تحریم‌ها آثار منفی خود را در صنعت خودرو بر جای گذاشت، اما مشكلات داخلی صنعت خودرو نیز در تشدید تاثیر تحریم‌ها در صنعت خودرو تاثیرگذار بودند. اصلاح برداشت‌های نادرست اما در ادامه بررسی چگونگی تاثیر تحریم‌های بین‌المللی بر روشن شدن مشكلات صنعت خودرو، یك مدیر ارشد در صنعت خودرو نیز عقیده دارد مشكلات صنعت خودرو برای متخصصان این صنعت روشن بود، اما با تشدید تحریم‌ها برخی اشتباهات و برداشت‌های نادرست از صنعت خودرو برای مسوولان و همچنین مشتریان خودروسازان مشخص و تا حدودی اصلاح شد. این مدیر ارشد با اشاره به افت تولیدات خودروسازان پس از اعمال تحریم‌ها، می‌گوید: با افت تولیدات خودروسازان در زمانی كه ارتباط آنها با دنیا قطع شده بود، این مفهوم برای مسوولان روشن شد كه منظور از خودروی ملی یا داخلی‌سازی این نیست كه ما توان تولید یك محصول را صد در صد با تكیه بر توان داخل داریم. او در ادامه می‌گوید: به این ترتیب مشخص شد كه منظور از خودروی داخلی، مالكیت معنوی، طراحی و داشتن حق صادرات آن است و زمانی هم كه می‌گوییم محصولی 100 درصد یا 90 درصد داخلی‌سازی شده است به این معناست كه تمام قطعات آن از داخل كشور تامین می‌شود، اما به این معنا نیست كه تامین‌كننده داخلی برای تولید به خارج از كشور وابستگی ندارد. این مدیر ارشد تاكید دارد كه تحریم‌ها در صنعت خودرو برای مسوولان برخی مفاهیم را به‌صورت صحیح مشخص كرد تا به این ترتیب انتظارها از صنعت خودرو منطقی‌تر شود. او در ادامه می‌گوید: با اعمال تحریم‌ها مشخص شد كه ادامه دادن كار بدون حضور در زنجیره جهانی امكان‌پذیر نیست و شعارهایی از این دست كه ما می‌توانیم مستقل از دنیا و فقط و فقط با تكیه بر توان داخلی به تولید ادامه دهیم امكان‌پذیر نیست. اما یكی دیگر از مشكلاتی كه پس از اعمال تحریم‌ها بیش ‌از پیش خود را نمایان كرد، مشكلات ناشی از عدم سرمایه‌گذاری شركای خارجی خودروسازان در كشور بود. این مدیر ارشد عقیده دارد یكی از درس‌هایی كه تحریم‌ها به خودروسازان و همچنین مسوولان داد، اهمیت سرمایه‌گذاری طرف خارجی در كشور برای تولید بود. او در این زمینه می‌گوید: تجربه پژو و رنو پس از اعمال تحریم‌ها درس بزرگی برای ما بود زیرا ما دیدیم كه پژو به راحتی ایران را ترك كرد، اما رنو كه سرمایه‌گذاری اندكی در ایران داشت، حتی با وجود اعمال تحریم‌ها همكاری خود را كج‌دار و مریز با خودروسازان ادامه داد؛ بنابراین توجه به فراهم آوردن شرایط مناسب برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی بیش از هر زمان دیگری بر خودروسازان و مسوولان آشكار شد. از سویی با اعمال تحریم‌ها این تجربه نیز برای خودروسازان حاصل شد كه برای همكاری با طرف‌های خارجی تنها بر یك یا دو شریك تكیه نكنند تا به این ترتیب با بروز مشكلی مانند تحریم، حركت چرخ‌های صنعت خودرو كند نشود.