به گزارش «پرشین خودرو»، روزنامه دنیای خودرو نوشت: یک سال از توافق هسته‌ای ایران با کشور‌های 1+5 می‌گذرد و سه‌شنبه 23تیرماه 1394 در اذهان عمومی و جامعه بین‌الملل تبدیل به یک روز تاریخی شده است. چند روز گذشته سالروز نهایی شدن توافق هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی بود و اکنون پس از گذشت یک‌سال از این رویداد مهم بین‌المللی، همچنان برخی مباحث پیرامون برنامه هسته‌ای ایران در جریان است؛ اما در این میان، نگاهی به آنچه آمریکا و ایران از قبل این توافق هسته‌ای به دست آورده‌اند و زمینه‌هایی که در آن‌ها توافق هسته‌ای برای هر یک از طرفین دستاوردهایی داشته است، می‌تواند جالب‌توجه باشد.

از همه مهم‌تر شاید تاثیر این توافق روی صنعت خودروی ایران باشد؛ صنعتی که در روزهای تحریم شرایط سختی را پشت سر گذاشت، اگرچه سعی بر تولید داخلی و ارتقای کیفیت داشت اما جلوی ورود ماشین‌آلات استاندارد به ایران گرفته شد تا این صنعت به محاق روزهای سخت برود. پس از اعلام توافق هسته‌ای، ایرانی‌ها با استناد به اینکه خودروسازان بزرگ دنیا راهی «جاده مخصوص» خواهند شد، به آینده صنعت و بازار خودروی کشور بسیار امیدوار شدند و به رشد و توسعه آن اطمینان پیدا کردند؛ زیرا می‌دانستند عامل عقب‌ماندگی خودروسازی، دور بودن از تکنولوژی روز دنیاست.

تحریم‌های بین‌المللی، مانعی بزرگ بر سر راه ورود خودروسازان بزرگ و تکنولوژی آنها به ایران ایجاد کرده بود و اجازه نمی‌داد صنعت خودروی کشور در مسیر توسعه قدم بردارد. این در حالی بود که توافق هسته‌ای و برجام امکان همکاری خودروسازی ایران با شرکت‌های معتبر خارجی را فراهم کرد و در نتیجه مشارکتی جدید میان غول‌های جاده مخصوص و خودروسازانی مانند پژو، رنو و سیتروئن شکل گرفت. بر این اساس، ایران‌خودرو و پژو آغاز به کار شرکت مشترک‌شان را جشن گرفتند و از اواخر امسال رسما همکاری خود را آغاز خواهند کرد. هم‌چنین سیتروئن نیمی از سهام سایت کاشان سایپا را خرید و به صورت جوینت‌ونچر قرار بر ادامه همکاری دارد. از سوی دیگر، خرید سایت بن‌رو از سایپا توسط سیتروئن نهایی شده است.

هرچند ورود خودروسازان خارجی به ایران پس از چند سال دوری و تحریم، اتفاق مبارکی به شمار می‌رود، با این حال یک علامت سوال بزرگ در این ماجرا به وجود آمد، بر این مضمون که حضور خودروسازان خارجی در ایران تا چه حد سبب رشد و توسعه صنعت خودروی کشور در این یک سال شده است؟ شواهدامر نشان‌دهنده این موضوع است که پس از گذشت یک سال از توافق هسته‌ای، شاهد ارتقای صنعت خودروی کشور در ارتباط با کشورهای خارجی بوده‌ایم، و این موضوع نوید خوبی برای این صنعت است.

تاثیر پسابرجام بر صنعت قطعه‌سازی

از دیگر سو، صنعت قطعه‌سازی نیز از این روند برکنار نمانده است. طبق آمارهایی که در این یک‌سال که از توافقات هسته‌ای می‌گذرد به دست آمده، بر اثر این توافقات، صنعت قطعه‌سازی نیز با روزهای خوبی روبه‌رو شده است. در دوران پسابرجام تعدادی از شرکت‌های خودروسازی اروپا و آسیا، شرکت‌ قطعه‌سازی ایران را کاندیدای سفارشات خود قرار داده‌اند. ساسان قربانی، دبیر انجمن قطعه‌سازان ایران می‌گوید: «هیات‌های مختلفی از کشورهای اروپایی و آسیایی برای همکاری با قطعه‌سازان ایران اعلام آمادگی کرده‌اند.»

تاثیر پسابرجام بر صنعت خودروسازی

پر واضح است خودروسازی ایران از دانش و تکنولوژی روز دنیا عقب مانده است و طبعا حضور خارجی‌ها در «جاده مخصوص» نیز در صورتی که بتواند این عقب ماندگی را جبران کند، ثمربخش خواهد بود. حضور مستقل شرکت‌های خودروساز خارجی در ایران می‌تواند از دو طریق حاصل شود؛ اول، ساخت کارخانه مجزا (توسط خارجی‌ها) دوم، خرید سهام مدیریتی سایت‌ها و کارخانه‌های خودروسازان داخلی. مشابه این اتفاق در کشوری مانند ترکیه رخ داده است و در حال حاضر شرکت‌هایی مانند تویوتا و فیات و رنو و هوندا در بازار خودروی این کشور با یکدیگر رقابت می‌کنند. برخی از این شرکت‌ها به‌واسطه سرمایه‌گذاری 100 درصدی در ترکیه حضور یافته‌اند و برخی نیز در قالب سرمایه‌گذاری مشترک.

عوامل ضعف در صنعت خودروسازی

در این شرایط به‌نظر می‌رسد پیاده شدن چنین سناریویی (حضور مستقل شرکت‌های خارجی) در خودروسازی ایران نیز نتایج مثبتی در پی خواهد داشت، زیرا در هر بازاری رقابت شکل گیرد، خروجی آن رشد و توسعه است. اگرچه برخی خودروسازان خارجی نیز قرار است در قالب سرمایه‌گذاری مشترک راهی ایران شوند، اما با توجه به دولتی بودن خودروسازی در کشور، شاید نتوان برای افزایش رقابت در بازار خودروی داخلی، چندان روی این سرمایه‌گذاری‌ها حساب کرد. شاید مشکل اصلی صنعت خودروی داخلی که حتی در دوران پسابرجام و حضور شرکت‌های خارجی هم حل نشد، همین مساله رقابتی و دولتی بودن این صنعت در ایران است. این در شرایطی است که اگر اجازه فعالیت 100 درصد مستقل به خودروسازان خارجی در ایران داده شود، این اقدام در کنار سرمایه‌گذاری مشترک آنها با غول‌های جاده مخصوص، رقابتی نزدیک را در بازار ایران رقم خواهد زد. در صورت شکل‌گیری این رقابت، خودروسازان داخلی و خارجی مجبورند بهترین عملکرد ممکن را از خود نشان دهند؛ زیرا در غیر این صورت، از گردونه رقابت حذف خواهند شد.

بهرام شهریاری، عضو پیشین هیات‌مدیره انجمن قطعه‌سازان درباره یک‌سالی که از پسابرجام می‌گذرد و تاثیرات آن می‌گوید: «قبل از تحریم‌ها چند شرکت مختلف بین‌المللی از جمله پژو و رنو با ایران قرارداد تولید قطعات خودرو بسته بودند که با ایجاد تنگناهای سیاسی و تشدید تحریم‌ها این قراردادها فسخ شد.

چند سال پیش شرکت تومن ژاپن 28 شرکت قطعه‌سازی در 14 استان کشور را مورد بررسی قرار داد و حتی به چند شرکت گرید تولید قطعات داد و وارد مذاکره جدی شد، اما وجود تحریم‌ها این همکاری را قطع کرد.» او اظهار کرد: «این رویکرد شرکت‌های خارجی، از یک‌سو نشان‌دهنده توان بالای قطعه‌سازان داخل است و از سوی دیگر نشان می‌دهد با از بین رفتن سد بزرگ تحریم‌ها، می‌توان آینده روشنی برای این صنعت کشور و تقویت صادرات در این بخش متصور بود.»

شهریاری افزود: «بهترین راهکار سپردن این بخش از صنعت به دست بخش خصوصی و مشارکت این بخش با شرکت‌های خودروسازی بزرگ دنیاست تا بتوانیم محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب به بازار ارائه دهیم.»