فداکاری آقای لامبورگینی

اگر یک عشق ماشین باشید، احتمالا اسم طراحان بزرگ این حوزه مثل «مارچلو گاندینی» را شنیده‌اید. فردی که بسیاری از ماندگارترین خودروهای تاریخ را طراحی کرده است. از طرفی نام مارچلو گاندینی با نام موسسه طراحی برتونه در ایتالیا گره خورده است زیرا اغلب طرح‌های ماندگار استاد گاندینی در زمانی زده شد که عضو این دفتر طراحی بود. همان‌طور که اشاره کردیم لامبورگینی کانتاش یکی از عجیب‌ترین خودروهایی است که در دوران خود به دست مارچلو گاندینی و در موسسه طراحی برتونه طراحی شد. در آغاز دهه 70 ایتالیا درگیر مسائل مختلف اقتصادی و اجتماعی بود. ایتالیا در اوایل دهه 70 میلادی درگیر یک بحران اقتصادی گسترده بود. اعتصاب‌های کارگری و عوامل مختلف اقتصادی باعث شد دست خودروسازان برای تولید خودروهای جدید کمی بسته باشد. زیرا هزینه‌های تحقیق و توسعه محصولات بسیار بالا بود.

از طرف دیگر طراحی خودروهایی که طراحی پیچیده بدنه داشتند نیازمند نیروی کار ماهر بیشتری به خصوص در بخش قالب‌سازی بود. این خود دست خودروسازان را در شرایط دشوار اقتصادی بیشتر می‌بست. اما فروچیو لامبورگینی، مالک و موسس کمپانی لامبورگینی در آن دوران، کار طراحی خودرو جدید را در اواخر سال 1970 به موسسه برتونه سپرده بود و پروژه تا اندازه‌ای نیز پیش رفته بود. پس آقای لامبورگینی دیگر نمی‌توانست به عقب برگردد و باید تا انتهای پروژه پیش می‌رفت. به خصوص که لامبورگینی در آن زمان هنوز یک شرکت نوپا به حساب می‌آمد و در یک رقابت شدید با فراری بود. او چاره‌ای نداشت جز اینکه برای تامین مالی شرکت 51 درصد از سهامش را به یک تاجر سوئیسی به نام ژرژ هنری رزتی واگذار کند تا با استفاده از منابع مالی جدید پروژه را به پیش ببرد. این اتفاق در سال 1970 افتاد تا کمپانی لامبورگینی ورشکسته نشود. اما مشکلات ادامه داشت و تا در سال 1972 آقای لامبورگینی 49 درصد باقیمانده سهامش را نیز بفروشد و از شرکتی که همچون یک کودک بزرگش کرده بود، دل بکند.

اما این اقدام آقای لامبورگینی بی‌حساب هم نبود زیرا خودروی جدید در اواخر کار طراحی و ساخت قرار داشت و او تنها چاره کار تامین مالی را در فروش سهامش دید. این فداکاری آقای لامبورگینی در سال 1971 نمود پیدا کرد زیرا در خلال برگزاری نمایشگاه خودروی ژنو سال 1971، لامبورگینی از خودرویی به نام کانتاش رونمایی کرد که انگار هدیه‌ای از فضا برای نمایشگاه ژنو بود. گاندینی جسورانه‌ترین طرحی که تا آن دوران نقش زده بود را برای این خودرو در نظر گرفته بود و کانتاش در ژنو آن سال بدل به پر‌بازدید‌ترین خودرو در نمایشگاه شد. مبارز جدید لامبورگینی که به شکل کانسپتی با رنگ زرد و به نام LP500 در نمایشگاه ظاهر شد، جزئیات جالبی هم داشت. مثلا این خودرو در سال 1971 دارای نمایشگر‌های دیجیتال بود! هر چند این خودرو یک نمونه مفهومی به شمار می‌رفت و در زمان تولید بعدها این نمایشگرها با نمونه‌های معمولی آنالوگ جایگزین شد.

چرا‌که در آن زمان ساخت نمایشگرهای دیجیتال بسیار گران بود و تولید خودرو با آن غیر‌اقتصادی می‌شد. مدیران آن دوران لامبورگینی که استقبال از خودروی جدید را دیدند، بلافاصله دستور به ساخت نمونه آزمایشی اولیه دادند (نمونه اولیه یا پروتوتایپ در صنعت خودرو به نمونه‌ای گفته می‌شود که بعد از مرحله کانسپت تولید شده و در واقع محصول تولیدی آن کانسپت است). به این ترتیب LP500 حالا بدون شک تولید می‌شد اما به منظور کاهش هزینه‌ها و ملاحظات فنی، نمونه آزمایشی با تغییراتی نسبت به مدل به نمایش در آمده در ژنو ساخته شد. از جمله این تغییرات جایگزینی پیشرانه 4 لیتری مدل میورا با نمونه 5 لیتری بود. البته در خلال آزمایش‌های جاده‌ای اشکالات فنی پیشرانه و گرم شدن بیش از حد آن از بزرگ‌ترین مشکلات تیم آزمایش فنی بود. بعدها لامبورگینی اعلام کرد که دلیل آن محفظه تنگ موتور بوده که اجازه جریان هوا را نمی‌داده است.

مشکلات کانتاش به همین جا ختم نمی‌شود. در یک تصادف، مدل آزمایشی کاملا از بین رفت و ادامه آزمایش جاده‌ای تا ساخت دو نمونه جدید متوقف شد که خودش نزدیک به پنج ماه کار را عقب انداخت. آزمایش و تغییرات تا سال 1974 و نمایشگاه خودروی دیگری در ژنو به طول انجامید و سرانجام در این سال لامبورگینی از یک نمونه قرمز رنگ با نام کانتاش در غرفه اش پرده برداشت. حالا کانتاش با شتاب صفر تا صدی حدود 4/ 5 ثانیه فاتح تمام مبارزات خیابانی و بسیاری مسابقات درون پیست بود. تولید ورژن LP400 این خودرو تا سال 1978 ادامه داشت و تنها 157 مالک خوش شانس توانستند در طول 4 سال سند این خودرو را به نام خود کنند. یکی از این مالکان خواهر پهلوی دوم بود. کانتاش او هم اکنون در موزه تماشاگه خودرو واقع در کیلومتر 11 جاده مخصوص تهران-کرج نگهداری می‌شود. مدل LP400 داری پیشرانه 12 سیلندر با قدرت 375 اسب بخار و 361 نیوتن متر گشتاور است.

اسپرت ضعیف‌تر از معمولی!

در سال 1978 لامبورگینی ورژن دیگری از کانتاش را با کد LP400S تولید کرد. این خودرو نسبت به مدل معمولی ارتفاع کمتری دارد و قطعات آیرودینامیکی مثل بال عقب و اسپویلر جلو نیز به این خودرو اضافه شد. بخشی از بدنه مثل گلگیرها با استفاده از فایبرگلاس ساخته شدند و رینگ و لاستیک‌ها نیز پهن‌تر شدند. نکته عجیب اینکه مدل S که علی القاعده باید اسپرت تر باشد، حتی 20 اسب بخار نسبت به نمونه استاندارد ضعیف تر هم شده بود! زیرا مهندسان معتقد بودند قدرت پیشرانه بیش از حد لازم است و با کاهش قدرت هندلینگ خودرو قابل کنترل‌تر می‌شود. به هر شکل از 1978 تا 1982 مجموعه 237 دستگاه کانتاش از ورژن S هم ساخته شد و به دلیل اینکه شتاب صفر تا 100 مدل S حدود نیم ثانیه از مدل معمولی بیشتر است، انتقادات زیادی در به‌کار بردن پسوند S از سوی لامبورگینی برای این خودرو مطرح شده است.

سال 1982 لامبورگینی باز هم کانتاش را در ورژنی جدید معرفی کرد. این بار کانتاش با کد LP500 S ساخته شد. این خودرو پیشرانه‌ای 12 سیلندر با حجم 9/ 4 لیتر داشت و این بار سیستم سوخت‌رسانی‌اش با استفاده از انژکتورهای مکانیکی ساخت بوش آلمان تقویت شد تا قدرت این پیشرانه 340 اسب بخار باشد و گشتاورش تا 451 نیوتن متر بالا بیاید. جنگ لامبورگینی و فراری برای دستیابی به بالاترین شتاب اوج گرفته بود و لامبورگینی برای اینکه در این پیکار کم نیاورد، پیشرانه کانتاش را با دو توربوشارژر تقویت کرد. اما به دلیل اینکه حرارت پیشرانه بسیار بالا رفته بود، نمونه‌های آزمایشی نتوانستند دوام بیاورند و از بین رفتند. تنها دو نمونه از مدل‌های توربوشارژ شده باقی ماند که قدرت پیشرانه V12 آنها به 757 اسب بخار و گشتاورشان به 876 نیوتن متر می‌رسد.

جالب است بدانید شتاب صفر تا 100 این دو خودرو معادل 7/ 3 ثانیه است که با استانداردهای امروزی هم خودروهایی فوق سریع به حساب می‌آیند. به هر حال لامبورگینی تصمیم گرفته بود بر فراری BB512 i با شتاب صفر تا 100 به میزان 4/ 5 ثانیه پیروز شود و به همین دلیل پروژه متوقف نشد. در نهایت مهندسان تصمیم به افزایش حجم پیشرانه و حذف توربوشارژها گرفتند. سرانجام 754 سی‌سی حجم پیشرانه افزایش یافت و قدرت موتور 375 اسب بخار و گشتاورش به 418 نیوتن متر رسید. در مجموع با تغییراتی که در رینگ و لاستیک و بخش انتقال قدرت انجام شد، کانتاش توانست به شتاب 4/ 5 ثانیه دست پیدا کند. از مدل LP500S در مجموع با احتساب دو نمونه توربوشارژ، 323 دستگاه ساخته شد.

اوج‌گیری دوباره

سال 1984 فرا رسید و بسیاری فکر می‌کردند دیگر کانتاش در پایان راه قرار دارد. از طرفی فراری هم درگیر پروژه F40 بود و لامبورگینی باید کاری می‌کرد. پس مهندسان لامبورگینی تصمیم گرفتند مدلی با کد LP5000 QV را راهی میدان کنند. این خودرو در سال 1985 ساخته شد. پیشرانه قبلی دوباره بهینه‌سازی شد. مثلا در هر سیلندر از 4 سوپاپ استفاده شد. طراحی سرسیلندرها تغییر کرد و ورودی و خروجی هوا در موتور با زاویه کمتری دوباره طراحی شد. حالا کانتاش می‌توانست 455 اسب بخار نیرو در اختیار راننده اش قرار دهد. قدرتی که در سال 1985 به اندازه یک نیروگاه بود! گشتاور هم تا 500 نیوتن متر بالا رفته بود و برای شکست فراری تستاروسا که در آن سال رقیب اصلی بود (‌هنوز مدل F40 راهی خیابان نشده بود) چیزی کم نداشت. شتاب کانتاش تا 9/ 4 ثانیه بهبود یافت و این یعنی موشکی در خیابان ها. تا سال 1989 در کل 650 دستگاه از این خودرو به تولید رسید.

پایان افسانه کانتاش

لامبورگینی قصد داشت در سال 1989 جایگزین کانتاش یعنی دیابلو را راهی میدان کند. اما کار ساخت و آزمایش نمونه‌های اولیه کمی به درازا کشید و مدیران لامبورگینی تصمیم گرفتند برای یک سال دیگر یک نمونه خاص از کانتاش را تولید کنند. این خودرو که به مناسبت بیست و پنجمین سال ساخت کانتاش با کد 25th Anniversary Countach شناخته می‌شود، از نظر ظاهری در سپر‌ها و فلاپ‌های کناری بدنه تفاوت‌هایی با نمونه‌های قبلی داشتند. اما از نظر فنی هیچ تغییری در این ورژن دیده نمی‌شود. در مجموع در خلال سال‌های 1988 تا 1990 دقیقا 667 دستگاه از این مدل به تولید رسید و سرانجام در اواخر سال 1990 مدل دیابلو جایگزین کانتاش شد.

کانتاش در ایران

در دوران قبل از انقلاب اسلامی، خودروهای گرانقیمت زیادی توسط درباریان به ایران وارد شده و مورد استفاده قرار می‌گرفت که بسیاری از آنها تاکنون بعد از گذشت سال‌ها، ارزش کلاسیک و آنتیک پیدا کرده‌اند. البته بعضی از ثروتمندان آن دوران نیز به‌صورت شخصی خودروهای خاصی را وارد ایران کردند. یکی از این خودروها لامبورگینی کانتاش LP400 مدل 1974 است که از سوی خواهر پهلوی دوم به ایران وارد شد. این خودرو جزو اولین کانتاش‌های تولید شده است و در حال حاضر نیز یکی از بهترین کانتاش‌های جهان به شمار می‌رود. زیرا کیلومترشمار خودرو عدد 23 هزار و 278 را نشان می‌دهد. از طرفی این خودرو نزدیک به 4 دهه است که حرکت خاصی نداشته و به همین دلیل بسیار دست نخورده باقی مانده است. بی‌حرکت بودن یک خودرو آن هم برای مدت طولانی باعث ایجاد اشکالات مختلفی در آن می‌شود که نیاز به سرویس و بازسازی دارد اما به هر حال ظاهر آن را حفظ می‌کند.

کانتاش موجود در موزه خودرو در بخش بدنه و تودوزی تقریبا هیچ مشکلی ندارد و تنها جک‌های هیدرولیکی درهای آن‌که همچون بال پرندگان به سمت بالا باز می‌شوند، نیاز به تعویض دارند. جعبه دنده این خودرو 5 سرعته دستی است و در همه کانتاش‌های تولید شده از همین جعبه دنده البته با ضرایب دنده متفاوت استفاده شده است. مستندات موجود در موزه نشان می‌دهد این خودرو توسط اشرف پهلوی و به‌عنوان هدیه تولید 16 سالگی ولیعهد به ایران وارد شده است. این خودرو بعد از بارگیری در ایتالیا از سوی هواپیمای C130 هرکولس نیروی هوایی در سال 56 وارد گمرک فرودگاه مهرآباد می‌شود و در همان روز به وسیله نماینده بنیاد پهلوی از اداره گمرک ترخیص شده و به پارکینگ کاخ فیروزه انتقال می‌یابد. از آنجا که انجام خدمات مختلف و سرویس‌های این خودرو به دلیل پیچیدگی فنی آن در ایران قابل انجام نبوده است، حتی برای انجام سرویس‌های اولیه هم کانتاش با هواپیما به ایتالیا فرستاده می‌شده است. در پایان از همکاری مسوولان موزه تماشاگه خودرو درباره تهیه این گزارش و ارائه اطلاعات خودرو تشکر می‌کنیم.