به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، ریختن ضد یخ در ماشین شاید پیش پا افتاده به نظر برسد اما تأثیر بسزایی در حفظ سلامت قطعات اتومبیل شما در طی فصول سرد ایفا می‌کند. ضدیخ، ماده‌ای شیمیایی است که نقش حیاتی در حفظ دمای موتور و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از انجماد یا جوشیدن مایع خنک‌کننده درون موتور ایفا می‌کند. با توجه به شرایط آب و هوایی متفاوت در ایران، استفاده از ضدیخ برای حفظ سلامت موتور و سیستم خنک‌کننده خودرو، اهمیت ویژه‌ای دارد.

چنانچه به تازگی صاحب خودرو شده‌اید، احتمالاً هنوز با شیوه صحیح استفاده از این ترکییب آشنا نباشید و سؤال «چطور در ماشین ضد یخ بریزیم؟» همچنان برای شما دغدغه می‌آفریند. در این گزارش نگاهی به چیستی ضدیخ، نحوه تشخیص کمبود این ماده و روش ریختن ضد یخ در خودرو خواهیم داشت.

چرا باید از ضدیخ استفاده کنیم؟

ضدیخ‌ها معمولاً ترکیباتی هستند که از مایعات مبتنی بر آب به همراه مواد شیمیایی خاص ساخته می‌شوند. این ماده شیمیایی به‌طور عمده شامل ضدیخ‌های بر پایه گلیکول‌ها (مثل اتیلن گلیکول و پروپیلن گلیکول) می‌شود که علاوه بر جلوگیری از انجماد، خاصیت ضدجوش نیز دارد. ریختن ضد یخ در ماشین می‌تواند دمای جوش مایع خنک‌کننده را افزایش دهد و به‌طور مؤثری مانع از یخ‌زدگی مایع در دماهای پایین شود. ترکیباتی که بیشترین کاربرد را در تهیه ضدیخ دارند عبارتند از:

• اتیلن گلیکول: این ماده یکی از رایج‌ترین ترکیبات ضدیخ است که به دلیل قیمت مناسب و کارایی بالا در انواع خودروها استفاده می‌شود. علاوه بر خاصیت ضدیخ، قابلیت جلوگیری از خوردگی و رسوب را در سیستم خنک‌کننده فراهم می‌کند.
• پروپیلن گلیکول: این ترکیب به‌طور مشابه با اتیلن گلیکول عمل می‌کند، اما به‌دلیل سمی بودن اتیلن گلیکول، پروپیلن گلیکول به‌عنوان یک گزینه غیرسمی در برخی خودروها مورد استفاده قرار می‌گیرد، خصوصاً در خودروهای صنعتی یا ماشین‌آلاتی که با مواد غذایی تماس دارند.

ضدیخ‌ها علاوه بر گلیکول‌ها، ممکن است حاوی ترکیبات ضدزنگ مانند فسفات‌ها یا سیلیکات‌ها نیز باشند که به محافظت از فلزات در برابر خوردگی کمک می‌کنند. در بازار ایران، انواع مختلف ضدیخ‌ها بسته به ترکیبات و کارایی‌شان عرضه می‌شوند. برخی از معروف‌ترین انواع ضدیخ‌ها که در ایران به کار می‌روند شامل محصولات زیر هستند:

1. ضدیخ‌های معمولی (کمپانی‌های عمومی):  به‌طور معمول بر پایه اتیلن گلیکول یا پروپیلن گلیکول تولید می‌شوند و برای شرایط آب‌وهوایی متوسط مناسب هستند. در صورت انتخاب این محصول برای ریختن ضد یخ در ماشین، بایستی به طور سالانه یا نهایتاً دوسال یکبار به فکر تعویض باشید.
2. ضدیخ‌های مخصوص خودروهای وارداتی: برخی خودروها مانند مدل‌های خاص ژاپنی یا اروپایی نیاز به ضدیخ‌های خاص دارند که به‌دلیل ویژگی‌های منحصر به‌فرد سیستم خنک‌کننده‌شان، باید ترکیبات متفاوتی داشته باشند. این ضدیخ‌ها معمولاً قیمت بالاتری دارند و برخی از آن‌ها فاقد مواد شیمیایی مضری مانند فسفات‌ها هستند.
3. ضدیخ‌های تمام‌مدت یا Long-life: این نوع ضدیخ‌ها عمر طولانی‌تری دارند و به‌طور معمول از تکنولوژی‌های جدیدتری در تولید آن‌ها استفاده می‌شود. در ضدیخ‌های تمام‌مدت از گلیکول‌های سیلیکاتی و یا آمین‌ها استفاده می‌شود که از رسوب و خوردگی جلوگیری می‌کنند.

اهمیت ریختن ضد یخ در ماشین

مهم‌ترین تأثیر ریختن ضد یخ در ماشین، محافظت از سیستم خنک‌کننده است. مایع خنک‌کننده درون موتور به‌طور مداوم در گردش است تا دمای موتور را در حد مطلوب نگه دارد و از افزایش دما یا یخ‌زدگی آن در شرایط سرد جلوگیری کند. در صورت نبود ضدیخ، در زمستان با کاهش دما، احتمال یخ‌زدگی مایع خنک‌کننده وجود دارد که این امر می‌تواند باعث ترکیدن شیلنگ‌ها یا آسیب جدی به موتور شود.

در تابستان نیز دمای بسیار بالا ممکن است منجر به جوشیدن مایع خنک‌کننده شود که می‌تواند به سیستم خنک‌کننده آسیب بزند و باعث افزایش دمای موتور گردد. چنین وضعیتی ریسک ذوب شدن قطعات، تغییر شکل مدارهای الکتریکی و صدمه دیدن سیستم الکتریکی خودرو را نیز درپی دارد و ممکن است به خطرات دیگری من جمله اتصال الکتریکی و حریق بینجامد.

ریختن ضد یخ در ماشین علاوه بر جلوگیری از یخ‌زدگی و جوشیدن مایع خنک‌کننده، به محافظت از اجزای فلزی موتور و سیستم خنک‌کننده در برابر خوردگی و رسوب نیز کمک می‌کند. این خاصیت ضدزنگ باعث می‌شود که اجزای سیستم خنک‌کننده مانند رادیاتور، پمپ آب، و لوله‌ها طول عمر بیشتری داشته باشند و عملکرد بهینه‌ای داشته باشند.

ضدیخ‌ها از تشکیل رسوبات درون رادیاتور و سیستم خنک‌کننده هم جلوگیری می‌کنند. این رسوبات می‌توانند عملکرد سیستم را کاهش دهند و در بلندمدت باعث خرابی‌های پرهزینه شوند. به‌علاوه، برخی از ضدیخ‌ها دارای مواد افزودنی هستند که مانع از تشکیل حباب‌های هوا در سیستم خنک‌کننده می‌شوند. این امر موجب بهبود انتقال حرارت در موتور می‌گردد.

نحوه ریختن ضد یخ در ماشین

حال که می‌دانیم چرا باید از ضدیخ استفاده کنیم، بیایید به نحوه صحیح ریختن ضدیخ در ماشین بپردازیم.

۱. انتخاب ضدیخ مناسب برای خودرو

قبل از شروع، مهم‌ترین نکته این است که ضدیخ مناسب خودرو خود را انتخاب کنید. ضدیخ‌ها در انواع مختلف و با فرمولاسیون‌های متفاوت در بازار موجودند. برخی از آن‌ها مخصوص خودروهای خاص یا شرایط آب‌وهوایی خاص تولید شده‌اند. به همین دلیل، باید اطمینان حاصل کنید که ضدیخ انتخابی شما با نوع خودرو و شرایط محیطی آن سازگار باشد.

برای انتخاب ضدیخ، به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید و از برندها و انواع توصیه‌شده توسط تولیدکننده پیروی کنید. به‌طور کلی، ضدیخ‌های مبتنی بر اتیلن گلیکول به‌طور گسترده برای خودروها مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما اگر به‌دنبال گزینه‌ای با ویژگی‌های ایمنی بیشتر هستید، ضدیخ‌های پروپیلن گلیکول می‌توانند انتخاب مناسبی باشند.

۲. آماده‌سازی خودرو

قبل از هرگونه اقدامی برای ریختن ضدیخ در خودرو، باید از سرد بودن موتور و سیستم خنک‌کننده اطمینان حاصل کنید. انجام این کار در حالی که موتور هنوز داغ است می‌تواند خطرناک باشد. زمانی که موتور داغ است، فشار زیادی درون سیستم خنک‌کننده ایجاد می‌شود و باز کردن درب رادیاتور یا مخزن ضدیخ می‌تواند باعث پاشیده شدن مایع داغ و آسیب دیدن شما شود.

برای اطمینان از سرد بودن موتور، بهتر است اجازه دهید حداقل یک ساعت قبل از ریختن ضد یخ در ماشین خاموش باشد تا سیستم به دمای محیط برسد.

۳. شناسایی محل مخزن ضد یخ

در اکثر خودروها، مخزن ضدیخ یا رادیاتور در جلوی موتور قرار دارد. در برخی از خودروها، ممکن است مخزن ضدیخ در کنار موتور یا در بخش دیگری از سیستم خنک‌کننده قرار داشته باشد. این مخزن معمولاً دارای دربی است که روی آن معمولاً برچسب یا علائم مشخصی وجود دارد که نشان می‌دهد مخزن برای ریختن ضد یخ در ماشین است.

اگر خودروی شما دارای مخزن انبساط است، که در آن محل مایع خنک‌کننده قرار دارد، از آنجا ضدیخ را وارد کنید. این مخزن معمولاً شفاف است و سطح مایع خنک‌کننده داخل آن به‌وضوح قابل مشاهده است.

۴. باز کردن درب مخزن و بررسی سطح مایع خنک‌کننده

قبل از ریختن ضدیخ جدید، سطح مایع خنک‌کننده را بررسی کنید. اگر سطح مایع خیلی پایین باشد، احتمالاً نیاز به پر کردن مخزن دارید. در صورت عدم وجود مایع کافی، باید مقدار مناسب از ضدیخ را وارد مخزن کنید. این کار را به‌آرامی و به‌تدریج انجام دهید تا از سرریز شدن مایع جلوگیری شود.

در برخی از خودروها، ممکن است مخزن دو ورودی داشته باشد: یکی برای مایع خنک‌کننده و دیگری برای ضدیخ. مطمئن شوید که نحوه ریختن ضد یخ در ماشین را در محل درست انجام می‌دهید.

۵. ریختن ضدیخ در ماشین

هنگامی که آماده هستید تا ضدیخ را وارد مخزن کنید، ابتدا درب مخزن را به‌آرامی باز کنید. اگر ضدیخ به‌صورت غلیظ است (در بیشتر موارد ضدیخ به‌صورت غلیظ وجود دارد)، باید آن را با آب مقطر یا آب پاکیزه رقیق کنید. نسبت رقیق‌سازی معمولاً در دفترچه راهنمای خودرو آمده است، اما معمولاً نسبت ۵۰/۵۰ (نصف ضدیخ و نصف آب) برای اکثر خودروها مناسب است.

نکته مهم این است که باید از ضدیخ مرغوب و باکیفیت استفاده کنید که دارای استانداردهای ایمنی و کارایی باشد. استفاده از محصول نامرغوب یا تقلبی برای ریختن ضد یخ در ماشین، می‌تواند آسیب‌های جدی به سیستم خنک‌کننده وارد کند.

۶. چک کردن سطح ضد یخ بعد از ریختن در ماشین

پس از ریختن ضدیخ، سطح مایع خنک‌کننده را دوباره بررسی کنید. اگر سطح مایع به حد مناسب رسیده است، درب مخزن را بسته و مطمئن شوید که درب به‌طور کامل محکم شده است. اگر هنوز مایع به حد لازم نرسیده، به‌تدریج مقدار بیشتری ضدیخ اضافه کنید تا سطح آن به‌درستی تنظیم شود.

۷. آزمایش عملکرد سیستم خنک‌کننده

پس از ریختن ضدیخ، موتور را روشن کرده و اجازه دهید خودرو چند دقیقه‌ای کار کند. در این مدت، سیستم خنک‌کننده باید به‌طور خودکار به کار بیافتد و دمای موتور باید در حد نرمال باقی بماند. در این مرحله، می‌توانید با بررسی دمای موتور و بررسی صحت عملکرد سیستم خنک‌کننده، از سلامت سیستم اطمینان حاصل کنید.

۸. بازبینی و تعویض ضدیخ در دوره‌های زمانی مشخص

توجه داشته باشید که ضدیخ‌ها عمر محدودی دارند. به‌طور معمول، ضدیخ باید هر دو تا پنج سال یک‌بار تعویض شود. همچنین در صورتی که خودرو شما دچار نشتی مایع خنک‌کننده شود، باید به‌سرعت آن را پر کنید و از آسیب دیدن موتور جلوگیری کنید.

اگر با وجود مطالعه این راهنما هنوز مطمئن نیستید که ضد یخ چگونه در خودرو ریخته می‌شود، پیشنهاد می‌کنیم کار را به یک مکانیک کاربلد بسپارید تا با ریختن ضد یخ در ماشین به شیوه اشتباه، زمینه خرابی‌های ناخواسته را پیش نیاورید.

چطور بفهمیم ضدیخ ماشین باید تعویض شود؟

ضدیخ‌ها به‌طور معمول یک عمر مشخص دارند و باید به‌طور منظم تعویض شوند تا سیستم خنک‌کننده خودرو به‌درستی عمل کند و از آسیب‌های جدی به موتور جلوگیری شود. با مشاهده هریک از علائم زیر، می‌توانید تشخیص دهید که زمان تعویض ضدیخ فرا رسیده است.

کاهش سطح مایع خنک‌کننده

اولین علامت واضح نیاز به تعویض ضدیخ، کاهش سطح مایع خنک‌کننده است. اگر مشاهده کنید که سطح مایع خنک‌کننده در مخزن کاهش یافته و باید آن را به‌طور مداوم پر کنید، احتمالاً ضدیخ دچار خرابی یا کهنگی شده است و نیاز به تعویض دارد. البته کاهش سطح مایع می‌تواند به دلایل مختلفی مانند نشتی در سیستم خنک‌کننده یا آسیب به شیلنگ‌ها باشد، اما اگر نشتی وجود نداشته باشد، این می‌تواند نشان‌دهنده کاهش کارایی ضدیخ و نیاز به تعویض آن باشد.

تغییر رنگ ضدیخ

ضدیخ سالم معمولاً رنگی شفاف و مشخص دارد که بسته به برند و ترکیب آن، رنگ آن می‌تواند از سبز تا قرمز، آبی یا زرد متغیر باشد. اما وقتی ضدیخ در طول زمان استفاده دچار آلودگی می‌شود، ممکن است رنگ آن تغییر کند و کدر یا تیره شود. اگر ضدیخ رنگ خود را از دست داده و کدر شده است، این نشان می‌دهد که ممکن است مواد شیمیایی ضدیخ دیگر کارایی لازم را نداشته باشند و به‌زودی باید تعویض شوند.

وجود رسوبات یا زنگ‌زدگی در مایع خنک‌کننده

اگر در مایع خنک‌کننده خود رسوبات یا ذرات زنگ‌زده مشاهده کنید، این می‌تواند نشانه‌ای از فرسایش ضدیخ باشد. ضدیخ‌های استاندارد معمولاً حاوی مواد ضدزنگ و ضد رسوب هستند که از خوردگی اجزای فلزی سیستم خنک‌کننده جلوگیری می‌کنند، اما با گذشت زمان و استفاده طولانی‌مدت، این مواد شیمیایی خاصیت خود را از دست می‌دهند و رسوباتی در داخل رادیاتور یا پمپ آب جمع می‌شود. اگر این رسوبات دیده شوند، باید ضدیخ را تعویض کنید تا از آسیب به سیستم جلوگیری بعمل آید.

مشاهده بوی سوختگی یا داغ شدن موتور

یکی از علائم جدی که نشان‌دهنده خرابی ضدیخ است، داغ شدن بیش‌ازحد موتور یا مشاهده بوی سوختگی از موتور است. در صورتی که ضدیخ قدیمی یا فاسد شود، دیگر قادر به انجام وظیفه خود در تنظیم دمای موتور نخواهد بود و این امر می‌تواند منجر به داغ شدن بیش‌ازحد موتور و آسیب به آن شود. این وضعیت در برخی موارد ممکن است با جوشیدن مایع خنک‌کننده همراه باشد و فشار زیادی در سیستم ایجاد کند. در چنین مواقعی، تعویض فوری ضدیخ ضروری است.

افزایش مصرف سوخت و کاهش عملکرد موتور

اگر متوجه شوید که مصرف سوخت خودرو به‌طور غیرعادی افزایش یافته و یا موتور دیگر همانند قبل به‌خوبی کار نمی‌کند، یکی از دلایل احتمالی این مشکل می‌تواند خرابی سیستم خنک‌کننده و ضدیخ باشد. هنگامی که مایع خنک‌کننده به‌درستی در موتور گردش نداشته باشد، موتور ممکن است دمای بالاتری از حد نرمال پیدا کند که این امر باعث کاهش راندمان عملکرد موتور می‌شود. این وضعیت معمولاً منجر به افزایش مصرف سوخت و کاهش قدرت موتور می‌شود.

پایین آمدن دمای آب در خودرو

در برخی از خودروها، به‌ویژه در شرایط سرد، ممکن است سیستم خنک‌کننده کار خود را به‌درستی انجام ندهد و دمای موتور پایین بماند. اگر در فصل‌های سرد متوجه شدید که دمای موتور خودرو به سرعت کاهش می‌یابد و ثابت نمی‌ماند، این احتمال وجود دارد که ضدیخ خودرو کارایی بهینه را از دست داده است و باید شارژ یا تعویض شود.

تعویض ضدیخ بر اساس زمان مشخص

یکی از روش‌های متداول برای تعیین زمان تعویض ضدیخ، پیروی از توصیه‌های سازنده خودرو است. در دفترچه راهنمای خودرو معمولاً زمانی که باید ضدیخ را تعویض کنید مشخص شده است. بسیاری از تولیدکنندگان خودرو توصیه می‌کنند که ضدیخ را هر ۲ تا ۵ سال یک‌بار تعویض کنید. حتی اگر هیچ‌یک از علائم فوق را مشاهده نکردید، بهتر است طبق زمان‌بندی توصیه‌شده اقدام به تعویض ضدیخ کنید تا سیستم خنک‌کننده خودرو همیشه در بهترین وضعیت ممکن قرار گیرد.

بیشتر بخوانیم: نحوه روشن کردن بخاری سمند

جمع بندی

دانستن شیوه و نکات ریختن ضد یخ در ماشین، گامی ضروری برای حفظ سلامت موتور و عملکرد بهینه سیستم خنک‌کننده است. با رعایت اصول و استفاده از ضدیخ مناسب، می‌توان از مشکلاتی مانند جوش آوردن موتور یا یخ‌زدگی در هوای سرد جلوگیری کرد. در این گزارش به‌طور کامل درباره نحوه ریختن ضد یخ در ماشین و روش‌های صحیح انجام این فرآیند توضیح دادیم.

اگرچه ممکن است ریختن ضدیخ در خودرو یک کار ساده به نظر برسد، اما بی‌توجهی به نکات فنی می‌تواند منجر به مشکلاتی جدی شود. بنابراین، آگاهی از روش ریختن ضد یخ در خودرو و بررسی دوره‌ای وضعیت این مایع در سیستم ماشین، می‌تواند به افزایش طول عمر خودرو و بهبود کارکرد آن کمک کند. این اقدامات نه تنها از لحاظ اقتصادی به‌صرفه هستند، بلکه به حفظ ایمنی شما و خودرو نیز می‌انجامند. با در نظر گرفتن این نکات، اطمینان حاصل می‌کنید که سیستم خنک‌کننده خودروی شما همیشه در بهترین شرایط قرار دارد و موتور خودرو شما در برابر دماهای شدید و فشارهای ناشی از کارکرد طولانی‌مدت مقاوم می‌ماند./