به گزارش «پرشین خودرو»، موسسه جهانی مکنزی اتاق فکر و بازوی تحقیقاتی شركت مکنزی است كه طی 25 سال فعالیت خود، با هدف كمک به رهبران كسب‌وكار، نهادهای عمومی و موسسات غیردولتی برای درک عمیق‌تر تحولات اقتصاد جهانی، گزارش‌هایی را در مورد موضوعات مربوط به كسب‌وكار منتشر کرده است.

در بررسی گزارش موسسه مکنزی به برخی نکات مهم در صنعت خودروسازی کشورمان اشاره کرده است.

در این گزارش با ذکر سهم بیش از 80 درصدی دو شرکت سایپا و ایران‌خودرو از بازار داخلی ایران، متذکر می‌شود تولیدکنندگان داخلی 90 درصد بازار داخلی ایران را پوشش می‌دهند.

صنعت خودروسازی ایران دهمین صنعت از نظر ارزش افزوده ناخالص و بالاتر از بسیاری از صنایع، همچنین بالاتر از بخش بانکداری و ارتباطات و گردشگری است.

علاوه ‌بر این به نقش کمرنگ در تولید خودروهای تجاری نیز اشاره شده است.

از نظر این موسسه هرچند در سال‌های گذشته روند تولید خودروهای تجاری افزایش یافته است اما ایران نسبت به رقبا که 26 درصد کل تولید خودروهای‌شان به خودروهای تجاری اختصاص دارد، تنها 15 درصد از تولید کل خودروهایش مربوط به خودروهای سنگین یا تجاری است.

کارشناسان این موسسه معتقد هستند تولید خودروهای تجاری داخلی می‌تواند یک فرصت رشد در ایران باشد و ایران با افزایش تولید این خودروها، ضمن افزایش سهم خود در بازار و رونق در صنعت خودرو باعث افزایش تولید ناخالص داخلی خود می‌شود.

در همین زمینه، امیرحسین کاکایی کارشناس صنعت خودرو، می‌گوید: باید مسائل اقتصاد کلان در کشور حل شود. ما چند میلیون خودروی فرسوده در کشور داریم. همچنین حدود 300 تا 400 هزار خودروی فرسوده سنگین در کشور وجود دارد که واقعا مساله‌ساز هستند اما چه مساله‌ای پیش آمده است که شاهد هستیم روز‌به‌روز مصرف اتوبوس و خودروهای سنگین کاهش پیدا می‌کند؟ این موضوع به دلیل بالا بودن هزینه‌ها و غیراقتصادی بودن تعویض این خودروهاست.

وی می‌افزاید: تا وقتی نیاز پیش نیاید تحرک چندانی در بازار به‌وجود نمی‌آید. هرچند امسال بازار دچار تحرک شده و وضعیت نسبت به سال قبل بهتر شده است اما در مجموع بسیار با چند سال پیش خودمان فاصله داریم. فکر می‌کنم به 50 تا 60 درصد بازار چند سال پیش نزدیک شده‌ایم. باید نسبت به تعویض خودروهای سنگین اقدام کنیم. اما بالا بودن قیمت این نوع خودروها باعث شده است از رده خارج کردن آن‌ها برای مالکان صرفه اقتصادی نداشته باشد. به همین دلیل شاهد حضور آنها در خیابان‌ها و آلودگی هوا هستیم. این مساله درخصوص خودروهای سواری هم صدق می‌کند. هرچند در ماه‌های گذشته نسبت به خروج تاکسی‌های فرسوده کارهای مناسبی صورت گرفته است اما هنوز درخصوص سایر خودروهای سواری شاهد کم‌کاری هستیم.

در این گزارش به نسبت درآمد و قدرت خرید مردم ایران هم اشاره شده است. شاید یکی از دلایلی که میزان تولید خودروهای سنگین و تجاری پایین‌تر از نرخ تولید همتایان ایران است، همین پایین بودن قدرت خرید و البته بالا بودن قیمت این خودروها نسبت به قیمت آنها در اروپاست.

خودروهای تجاری از لحاظ برابری قدرت خرید، 2.5 برابر گران‌تر از مدل‌های تولیدی در اروپای غربی است. این بالا بودن قیمت در کنار نبود برنامه‌ای مناسب برای جایگزینی خودروهای فرسوده موجب می‌شود میزان سهم ایران از تولید این خودروها پایین باشد.

همچنین در بخش خودروهای سواری به این قضیه اشاره شده است که به نسبت درآمد مردم، این خودروها برای ایرانیان دو برابر گران‌تر نسبت به ترکیه‌ای‌ها و حدود 3 برابر میزانی است كه خریداران آلمانی یا فرانسوی پرداخت می‌كنند.

در ادامه این گزارش به میزان تولید خودرو در ایران اشاره شده است. بازار خودرو در ایران با فروش سالانه 1.1 میلیون دستگاه خودرو در سال 2014، بزرگ‌تر از بازار اسپانیاست. این بخش تقریبا 5 درصد نیروی كار ایران را به خود اختصاص داده است.

در یکی از مهم‌ترین بخش‌های این گزارش، چالش‌های صنعت خودروی ایران مورد بررسی قرار گرفته است و با اشاره به بهره ‌وری پایین نیروی کار در ایران، میزان بهره‌وری کارگران ایرانی را از لحاظ تولید خودرو کمتر از نصف این میزان در ترکیه می‌داند.
 

مهدی پورقاضی رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی تهران، نیز در خصوص بهره‌وری پایین نیروی کار می‌گوید: متاسفانه این بهره‌وری پایین ایران در تمام بخش‌های صنعتی و تولید و از جمله صنعت خودروسازی وجود دارد. شاید بتوان گفت مهم‌ترین عامل بهره‌وری پایین نیروی کار در ایران را سیستم آموزشی ناکارآمد است. خروجی مدارس و دانشگاه‌ها در ایران برای صنعت و تولید کارایی کافی ندارد. این پایین بودن فقط به بهره‌وری نیروی کار محدود نمی‌شود، بلکه شامل بهره‌وری سرمایه، انرژی و... نیز می‌شود.

در مقابل بسیاری از کارشناسان با مقایسه دستمزد کارگران خودروسازی ترکیه با ایران معتقد هستند دستمزد پایین انگیزه کار را از کارگران می‌گیرد. آنها همچنین معتقد هستند صرف دستمزد پایین علت اصلی کاهش بهره‌وری نیست و زمانی که تکنولوژی فرسوده و قدیمی باشد، کارگر هر کاری هم که کند، نمی‌تواند بهره‌وری را از حدی بالاتر ببرد.

نتیجه این می‌شود که در سال به ‌ازای هر كارگر، 2.9 دستگاه خودرو در كشور تولید شود، در حالی كه این رقم در تركیه 7.5 دستگاه خودرو و در فرانسه، آلمان، ژاپن و ایالات‌متحده 12 تا 15 دستگاه خودرو است. همچنین در گزارش مکنزی با تاکید بر رقابتی بودن بازار ایران، به پایین بودن میزان دستمزد نیروی کار در بخش تولید خودرو، تعداد زیاد فارغ‌التحصیلان مهندس، انرژی و برق ارزان‌قیمت، تولید فولاد در داخل و همچنین موقعیت خاص جغرافیایی ایران برای صادرات خودرو به کشورهای منطقه، به‌عنوان مزیت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت خودروسازی ایران اشاره شده است.

محمدحسین برخوردار، عضو اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه صرف نیروی کار یا انرژی ارزان به‌تنهایی نمی‌تواند مزیت رقابتی ایجاد کند، می‌گوید: بحث قوانین و مقررات در این خصوص اهمیت زیادی دارد. باید ببینیم آیا قوانینی که هم به سود کارگر باشد و هم منافع کارفرمارا پوشش دهد، در کشورمان داریم؟ ضمن اینکه قوانین کسب‌وکار در کشور مترقی نیست. باید بستر را به‌صورتی آماده کنیم که سرمایه‌گذار بداند سرمایه‌ای‌ را که وارد کشور می‌کند با بهره‌وری همراه است. شرایط کسب و کار در کنار نیروی کار متخصص و انرژی ارزان می‌تواند باعث ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور شود.

در این گزارش همچنین آمده است درهای صنعت خودرو باید به روی رقبا باز شود.

هرچند کارشناسان این موسسه معتقد هستند گشودن سریع بازار خودرو به روی رقابت بین‌المللی می‌تواند آثار منفی بر اشتغال داخلی در بخش خودرو داشته باشد.
اما یکی از فعالان صنعت قطعه‌سازی در این خصوص می‌گوید: این‌طور نیست با باز شدن در‌های ایران رو به جهان یک باره دچار مشکل شویم. بلکه فرصت خواهیم داشت خودمان را با شرایط جدید وفق دهیم. برداشتن تعرفه‌ها به یک باره انجام نخواهد شد بلکه در چند سال و به آرامی این کار صورت خواهد گرفت.

منبع روزنامه دنیای خودرو