به گزارش پرشین خودرو به نقل از روزنامه اعتماد، با فروش طرح و آرم مخالف هستم. چرا که در هیچ کجای دنیا این روش‌ها سابقه نداشته است. چه معنایی دارد که صد هزار نفر به هر بهانه و رانتی بخواهند وارد محدوده مرکز شهر شوند.» اینها بخشی از سخنان دیروز شهردار تهران در مورد طرح ترافیک است. جملاتی که به تنهایی کافی است تا مشخص کند که شهرداری، عزم خود را جزم کرده تا از سال 97 نسخه این طرح 40 ساله را بپیچد. طرحی که در سال 1357 به منظورجلوگیری از تردد بیش از حد خودروها در مناطق مرکزی شهر اجرایی شد تا یکی از طولانی‌ترین طرح‌های شهری در این کشور آغاز شود. طرحی که براساس آن، تنها چیزی حدود یکصد و بیست و چهار هزار خودرو در سال اجازه ورود به مناطق مرکزی پایتخت را داشتند. با این حال ترافیک‌های عجیب و غریب در مرکز شهرطی چند سال قبل و همچنین افزایش آلودگی هوا در این کلانشهر کشورمان نشان داد که اجرای این طرح نتوانسته دردی از تهران و تهران نشینان دوا کند. موضوع تا بدانجا جدی شد که در نهایت شهرداری را از 2 سال قبل به فکر تدوین و اجرای طرحی به نام LEZ کرد. طرحی که براساس آن درکنار محدوده طرح زوج و فرد، تنها خودروهایی می‌توانستند در رینگ زوج و فرد تردد کنند که از آزمون‌های معاینه فنی سربلند بیرون آمده باشند. گرچه این طرح نیز که در آن زمان با جنجال‌های زیادی همراه بود و خیلی‌ها معتقد بودند که عملا اجرایی نیست، در همان بایگانی شورای عالی ترافیک کشور بایگانی و هیچگاه عملیاتی نشد. اما با روی کار آمدن شهردار جدید تهران، نجفی که پس از تکرار روزهای آلوده شهر با موج وسیعی از انتقادهای تند شهروندان و مسوولان مواجه شده بود تصمیم گرفت تا فکری عاجل ! برای آلودگی تهران بکند. برنامه‌ای که شاید مهم‌ترین آنها پیشنهادافزایش 150 تومانی هر لیتر بنزین در شهر تهران نسبت به سایر شهرها و به موازات آن حذف طرح ترافیک تهران برای همیشه بود. نجفی دیروز در همین خصوص ضمن ابراز مخالفت خود با فروش طرح، کارت و آرم ترافیک گفت: در هیچ کجای دنیا چنین روشی که یک روش بدوی به شمار می‌رود، خیلی سابقه ندارد. در این راستا ما طرح جدیدی برای محدوده طرح زوج و فرد و طرح ترافیک داریم که اگر به تصویب برسد، خیلی مناسب‌تر خواهد بود؛ همچنین در این طرح تعداد خودروهایی که وارد محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد می‌شوند خیلی کمتر از وضع فعلی خواهد بود. وی تاکید کرد: مقرر شده است که دیگر کسی کارت و آرم ترافیک نداشته باشد از این رو به هیچ کس ازجمله خبرنگاران سهمیه نمی‌دهیم.

طرحی از عالم غیب
حسن پورسیدآقایی در رابطه با جزییات طرح جدید ترافیک سالانه تهران، گفت: در طرح قدیم ترافیک، عده‌ای به مدت یک سال مجوز عبور و مرور به طرح ترافیک را داشتند و این از ایرادات آن است چرا که این تعداد افراد می‌توانستند هر روز و هر ساعت به طرح ترافیک بیایند و بروند و به نوعی یک طرح تشویقی برای‌شان بود. وی بی‌عدالتی را یکی دیگر از فاکتورهای طرح قدیم دانسته و گفت: از طرفی، طرح ترافیک قدیم عدالت نداشته است، چرا که 100 هزار نفر از میان 4 میلیون خودرو را جدا کرده‌ایم و مجوز به آنها داده‌ایم که در هر ساعتی می‌تواند در شهر با میانگین 8 ساعت تردد کنند و عده‌ای که کار ضروری هم دارند، باید 40 هزار تومان بپردازند. پورسیدآقایی توضیحاتی را نیز در خصوص زمان‌های اجرای این طرح داد و گفت: در طرح جدید، اگر فردی در ترافیک صبحگاهی یا عصرگاهی عبور و مرور کند، باید 3 برابر افراد دیگر عوارض بدهد. به گفته وی در طرح یاد شده، زمان به سه قسمت اوج صبح، ساعت 10 صبح تا 4 بعدازظهر و اوج ترافیک عصر تقسیم‌بندی شده است. معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران تصریح کرد: همچنین برای خودروهایی که معاینه فنی برتر دارند، تخفیف 20 درصدی عوارض درنظر گرفته شده است، این معاینه فنی برتر که اکنون دو ماه است در مراکز معاینه فنی راه‌اندازی شده، موتورها را در دور بالا می‌سنجد و این علاوه بر سنجش معاینه فنی معمولی است که ضریب یک دارد. سوال بعدی خبرنگاران به وضعیت مالکان خودروهایی بود که در محدوده طرح ترافیک زندگی یا کار می‌کنند. وی در مورد سرنوشت این شهروندان تهرانی گفت: به ساکنانی که در محلات طرح ترافیک زندگی می‌کنند نیز امتیازاتی خواهیم داد تا در ساعت صبحگاهی که می‌خواهند تردد کنند، بدون مجوز طرح ترافیک از منزل خود خارج شوند.

طرح هزار چهره!
با تمام این تفاصیل به نظر می‌رسد این طرح همچنان ابعاد پیدا و ابهام آمیز زیادی دارد که چندان به آنها توجهی نشده است. گروهی از منتقدان این طرح براین باورند که این طرح برخلاف شعار شهرداری، عین «بی‌عدالتی» است. چرا که باز هم مالکانی که ثروتمندترند و ماشین‌های گرانقیمتی هم دارند، به راحتی وارد محدوده طرح ترافیک می‌شوند و در مقابل، تعدادی از مالکانی که درآمد کمتری دارند، به تدریج قید ورود به مرکزشهر را می‌زنند. اما شاید این طرح بیش از همه باعث خوشحالی بازاری‌های تهران شده باشد. بازاری‌های ثروتمند پایتخت که این روزها به دلیل خالی ازسکنه شدن بافت مرکزی شهر تنها سکنه آن تلقی می‌شوند، با خلاقیت ذاتی ایرانیان، برای دور زدن قانون، در کنار ماشین‌های گرانقیمت خود، موتورهایی خریده بودند و با آن به محل کار خود در محدوده طرح ترافیک رفت و آمد می‌کردند. از این پس می‌توانند با خیالی راحت با خودروهای‌شان به درمغازه‌های‌شان بروند و آن را مقابل غرفه‌های‌شان پارک کنند. کافی است به یاد آوریم که در طول روز چند صد هزار موتور در محدوده بازار و مناطق مرکزی شهر تردد دارند تا با یک حساب و کتاب ساده متوجه شویم حتی اگر یک‌سوم این موتورها در طرح جدید تبدیل به ماشین شوند، وضعیت ترافیک و آلودگی هوای این مناطق چه خواهد شد! به همان نسبت با برداشته شدن طرح زوج و فرد مالکان «توانمند»‌تر می‌توانند به راحتی هر کجا بخواهند تردد کنند و بقیه...

طرح انگلیسی
اما این تنها سوال مطرح شده در مورد این طرح نیست. شاید سوال بعدی این باشد که چطور مدیران جدید شهری، در کمتر از 2 ماه موفق به ارایه طرحی شدند که نه در عمر 40 ساله تهران بعد از انقلاب و نه در عمر یکصد ساله بلدیه پایتخت به فکر هیچ کارشناس و مدیری نرسیده است. شاید پاسخ یکی از کارشناسان ترافیک شهری که نمی‌خواهد نامی از وی برده شود یکی از قوی‌ترین احتمالات برای این سوال باشد: اینطور که شنیده‌ام و از شواهد امر هم برمی‌آید، این طرح نسخه‌برداری ناقصی از طرح تردد خودروها در مناطق مرکزی شهر لندن در انگلستان است. غافل از اینکه این شهر برای حفظ فرهنگ و هویت مرکز شهر این کار را کرده است ولی اصولا به دلیل خروج ساکنان مناطق مرکزی تهران و بازار شدن و تجاری شدن آن، دیگر روح زندگی در این مناطق مرده است.

برادر LEZ
مهم‌تر از خود این طرح، اجرای این طرح است. اینکه حتی اگر این طرح، طرح خوبی هم باشد شهرداری تهران چگونه می‌خواهد آن را در کمتر از 3 ماه اجرایی کند. معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران به جای واژه کارت از واژه «حساب کاربری» برای رمزآلود جلوه دادن آن استفاده کرد و گفت: در طرح جدید ترافیک، هر خودرویی حساب کاربری داشته و مبلغی را افراد شارژ می‌کنند تا هر زمانی که وارد طرح ترافیک می‌شوند بسته به اینکه چه ساعتی بیایند و بروند، از این حساب‌شان مبلغ کسر می‌شود، اگر یک ساعت، یک روز یا 50 روز است، از حساب‌شان برداشته می‌شود. به این ترتیب اگر قرار باشد برای 4 میلیون خودرویی که سید آقایی آمار داده است، هر کدام 20 هزار تومان هم گرفته شود و حدود 3 میلیون مالک هم درخواست دریافت کارت داشته باشند، شهرداری تنها از محل صدور این کارت‌ها در خوش‌بینانه‌ترین حالت چیزی حدود 60 میلیارد تومان درآمد خواهد داشت. شاید به همین دلیل باشد که بسیاری از منتقدان این طرح بر این باورند که طرح یاد شده بیشتر به سبب کسب درآمد شهرداری در جهنم بحران مالی کنونی آن است. این فرضیه وقتی قوت می‌گیرد که بدانیم سهم درآمد شهرداری از ورود خودروها به داخل طرح ترافیک چه مقدار خواهد بود. رقمی که مسلما رقمی نجومی خواهد بود. یکی از شهروندان منتقد شهر که معتقد است شهرداری این کار را بیشتر برای کسب درآمد می‌کند: اگر شهرداری راست می‌گوید و فقط به دنبال رفع گره کور ترافیک و کاهش آلودگی هواست، بیاید هزینه ورود به طرح ترافیک را براساس مدل و قیمت خودروها تعیین کند.

سازی که هرکس برای خودش می‌زند!
گذشته از تمام این موارد سکوت مراکز نظارتی و مدیران شهری مرتبط در مورد این طرح است. به خصوص شورای عالی ترافیک که قبلا تجربه شکست در اجرای طرح LEZ را در کارنامه خود داشته است. طرحی که در نهایت تنها عایدی‌اش برکناری رییس راهنمایی و رانندگی وقت تهران بزرگ به خاطر مخالفت با آن بود. جالب‌تر اینکه شورای شهر که تا پیش از این و در دوره قبل به‌شدت پیگیری اصلاح طرح ترافیک و زوج و فرد بود هم اینک به صورت موازی مشغول تدوین طرحی در این زمینه است. محمد علیخانی چندی قبل در گفت‌وگو با «اعتماد» از تدوین طرحی برای حذف طرح ترافیک در تهران خبر داده و گفته بود: ظاهرا طرحی نیز از سوی معاونت حمل و نقل و ترافیک در حال تدوین است که ما از آن بی‌خبریم. شاید این دو طرح در مواردی با یکدیگر تضاد یا تلاقی داشته باشد که باید بنشینیم و آنها را یکپارچه کنیم. اینجاست که این سوال مطرح می‌شود که چگونه دو نهاد همسوی شهری با اطلاع یکدیگر در حال تدوین طرحی با یک قالب و یک موضوع مشترک هستند؟
خیر است...
«ان‌شاءالله که نیت و هدف دوستان در شهرداری و شورای جدید فقط همان کاهش آلودگی هوا و بازکردن گره ترافیک تهران باشد». «ابوالفضل قناعتی»، عضو هیات رییسه شورای شهر گذشته و عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای پیشین در گفت‌وگو با «اعتماد» با بیان این جمله و عجولانه خواندن این طرح گفت: در کمیسیون حمل و نقل شورای شهر گذشته، هیچ‌وقت بحث حذف طرح ترافیک مطرح نبود چون معتقد بودیم راهکار بهتری برای آن وجود ندارد. تنها طرحی که به پیشنهاد کارشناسان مطرح شد همان طرح معروف LEZ بود که آن هم اجرایی نشد. وی در نقد این طرح گفت: آقای شهردار تهران مدعی است این طرح در راستای کاهش آلودگی هوا و همچنین برقراری عدالت اجرا می‌شود ولی این درست و صادقانه نیست. اولا الان مناطق مرکزی شهر اکثرا خالی از سکنه شده‌اند و به مراکزی تجاری و بازار تبدیل شده‌اند پس اصلا شهروندان عادی چندان در تردد ندارد و فقط بازاری‌ها و افرادی که محل کارشان آنجاست در این محلات تردد دارند. وی ادامه داد: از سویی الان اکثر بازاری‌ها با موتوسیکلت به داخل طرح می‌روند که همین باعث شده تا وضعیت خیابان‌های اصلی بازار در شرایط قرمز قرار داشته باشد. حالا شما تصور کنید که این بازاری‌ها بخواهند ماشین بیاورند... آن وقت تمام تهران قفل خواهد شد!قناعی همچنین عملیاتی شدن این طرح را بعید دانسته و گفت: اولا این طرح باید در شورای شهر و شورای عالی ترافیک تصویب شود. این هم مستلزم بررسی‌های کارشناسی است که زمان زیادی را می‌برد. ضمن اینکه به نظر نمی‌رسد بسترهای اجرای آن نیز آماده باشد. بسترهایی مانند دوربین‌های ثبت ورود و خروج از طرح یا حتی فرآیند صدور کارت هوشمند تردد. به همین دلیل معتقدم که شهرداری نمی‌تواند تا ابتدای سال این طرح را اجرایی کند.این عضو سابق کمیسیون عمران و حمل و نقل شورا در نهایت گفت: تمام این موارد باعث می‌شود تا هر شهروند و هر کارشناس شهری این‌گونه استدلال کند که این طرح هم برای کسب درآمد اجرا خواهد و بس و قرار نیست درمانی باشد برای معضل ترافیک و آلودگی هوای پایتخت. با تمام این تفاصیل به نظر می‌رسد شهردار تهران هم مانند شهردار پیشین پایتخت که پروژه‌های بسیاری را نیمه‌کاره افتتاح کرد؛ همچنان مصمم است که این طرح را اجرایی کند؛ طرحی که خود نیز هنوز به عواقب و تاثیرات منفی آن معطل نیست و هیچ گونه پیوست اجتماعی - فرهنگی- که لازمه هر طرح شهری را ندارد. نجفی درهمین خصوص و در پاسخ به انتقاد خبرنگاران در مورد اینکه چقدر از عواقب اجرای این طرح مطلع هستید و از مشکلات آن آگاهید به راحتی گفت: ممکن است بعضی از موارد در این طرح پیش‌بینی نشده باشد که باید آنها را پیش‌بینی کنیم اما مهم آن است که تهران باید متحول شود؛ اینکه طرحی از سال‌های گذشته تاکنون اجرا می‌شود و کسی هم جرات تغییر در آن را ندارد، برای تهران بد است.