به گزارش پرشین خودرو به نقل از مهر، زمستان امسال برخلاف تصور عمومی، سرمای چندانی در بر نداشت. البته این روند تازه نیست. چند سالی است که پدیده زمستان‌های خشک با آب وهوای گرمتر از حد معمول در ایران اتفاق می‌افتد. این تغییرات آب و هوایی هم تنها مختص ایران یا خاورمیانه نیست. آب وهوای سراسر جهان دستخوش تغییراتی شده است. به عنوان مثال زمستان‌های اروپا نیز طولانی‌تر شده است. تحقیقات مختلف نشان می‌دهند دلیل اصلی تمام این رویداد‌ها پدیده‌ای به نام «گرمایش زمین» است. پدیده‌ای که از نیمه قرن بیستم سرعت گرفته و اکنون تاثیرات آن به طور بارز قابل مشاهده است.

پیش بینی می‌شود گرمایش زمین عواقب عجیب، طولانی مدت و در بسیاری موارد تخریب کننده‌ای برای زمین داشته باشد.

انسان عامل اصلی گرمایش زمین

تحقیقات مختلف نشان می‌دهند گرم شدن تدریجی سطح زمین، اقیانوس‌ها و جو ناشی از فعالیت‌های انسان است. یکی از مهمترین این دلایل استفاده از سوخت‌های فسیلی است که دی اکسید کربن، متان و دیگر گاز‌های گلخانه‌ای را وارد جو می‌کند.

با وجود جنجال‌های سیاسی متعدد درباره تغییرات آب و هوایی گزارش یک گروه تحقیقاتی دولتی درباره تغییرات آب و هوا در آمریکا نشان داد، دانشمندان بیش از هر زمان دیگری یقین دارند ارتباطی میان فعالیت‌های انسان و گرمایش زمین وجود دارد.

بیش از ۱۹۷ سازمان علمی بین المللی توافق نظر دارند که گرمایش زمین رویدادی حقیقی است و گرم شدن کره زمین تاکنون تاثیرات مخربی داشته است.

یخ‌ها ذوب می‌شوند و دریاچه‌ها تبخیر

جوزف ورن استاد زمین شناسی و علوم محیط زیست در دانشگاه پیتسبورگ در این باره می‌گوید: می‌توان به طور واقعی آنچه را اتفاق می‌افتد، دید. یخ‌های دو قطب زمین درحال ذوب شدن هستند. دریاچه‌های سراسر دنیا آرام آرام در حال تبخیر هستند و حتی در برخی موارد روند تبخیرشان بسیار سریع‌تر از محیط اطراف است. الگو‌های مهاجرتی حیوانات تغییر کرده و گیاهان نیز زمان فعالیت خود را تغییر داده اند. مثلا درختان در بهار زودتر شکوفه می‌دهند و برگهایشان در پاییز زودتر می‌ریزد.

افزایش متوسط و حداکثر دما

طبق اطلاعات ناسا، از آنجا که سابقه دمای جهان از سال ۱۸۹۵ میلادی ثبت شده، ۲۰۱۶ میلادی گرمترین سال در سراسر این تاریخچه بوده است. به عبارت دیگر در این سال دمای سطح زمین ۱.۷۸ درجه فارنهایت (۰.۹۹ درجه سانتیگراد) گرمتر از متوسط دما در کل قرن بیستم بوده است. طبق آمار ناسا قبل از ۲۰۱۶ نیز سال ۲۰۱۵ میلادی رکورد دار گرم‌ترین سال جهان بود. این روند درباره سال‌های قبل نیز تکرار شده است. در حقیقت ۱۶ مورد از ۱۷ سال گرم جهان در رکورد‌های ثبت شده پس از ۲۰۰۱ میلادی بوده اند.

رویداد‌های شدید آب و هوایی

رویداد‌های شدید آب و هوایی یکی دیگر از پیامد‌های گرم شدن آب و هوای جهان هستند. گرمایش زمین سبب شده تابستان‌ها گرمتر و در برخی مناطق زمستان‌ها سردتر از حد معمول باشند.

تغییرات در آب و هوا سبب می‌شوند جریان‌های هوای قطبی (polar jet streams) به سمت جنوب حرکت کنند. این جریان‌ها که در حقیقت مرزی میان هوای سرد قطب شمال و هوای گرم استوایی هستند، همراه خود هوای سرد و یخ قطبی را می‌برند. به همین دلیل در برخی مناطق سرمای ناگهانی یا زمستانی سردتر از حد معمول مشاهده می‌شود. این روند درصورت تکرار در طولانی مدت از پیامد‌های گرمایش جهانی است.

یک فصل سرد یا گرم یا حتی سالی با این خصوصیات تاثیر کمی در شکل گیری آب و هوا خواهد داشت. تغییر در آب وهوا زمانی اتفاق می‌افتد که سال‌های گرم یا سرد تکرار شوند و متوجه شویم که این تغیرات دیگر یک پدیده ناگهانی نیست.

گرم شدن زمین همچنین ممکن است به تغییراتی شدید غیر از سرما یا گرمای غیرمنتظره منجر شود. به عنوان مثال شکل گیری تندباد‌ها نیز تغییر می‌کند. البته این موضوع هنوز تحت بررسی است، اما مدل‌های رایانه‌ای فعلی اتمسفر نشان می‌دهند تندباد‌ها در مقیاس جهانی کاهش می‌یابند، اما ممکن است شدت شان افزایش یابد.

آدام سوبل مولف کتابی با موضوع تغییرات آب وهوایی در این باره می‌گوید: حتی اگر تندباد‌ها در مقایس جهانی کمتر اتفاق بیافتند، اما هنوز هم در برخی مناطق بیشتر تکرار می‌شوند. علاوه بر آن دانشمندان اطمینان دارند این تندباد‌ها به دلیل تغییرات آب وهوایی شدت بیشتری می‌یابند. زیرا آن‌ها انرژی خود را از تمایز دما میان هوای گرم و استوایی اقیانوس‌ها و هوای سرد قسمت بالایی اتمسفر می‌گیرند و گرمایش جهانی این تمایز دما را بیشتر می‌کند.

از سوی دیگر، چون بیشترین خسارت از تندباد‌های شدید به وجود می‌آید، این روند بدان معناست که تندباد‌ها مخرب‌تر می‌شوند.

علاوه برآن رعد و برق نیز یکی دیگر از پیامد‌های گرمایش جهانی است. بر اساس گزارش لایو ساینس، طبق مطالعه‌ای در ۲۰۱۴ میلادی، پیش بینی می‌شود در صورت افزایش دمای جهان تعداد رعد و برق‌ها در آمریکای شمالی ۵۰ درصد افزایش یابند.

افزایش رعد و برق به دنبال گرم شدن زمین

محققان این تحقیق متوجه شدند به ازای هر یک درجه سانتیگراد گرمتر شدن جو زمین، احتمال رعد و برق ۱۲ درصد بیشتر می‌شود.

از سوی دیگر دانشمندان پیش بینی می‌کنند رویداد‌های آب و هوایی مانند موج گرما، خشکسالی، طوفان و کولاک‌های شدیدتری اتفاق می‌افتند.

مدل‌های آب وهوایی پیش بینی می‌کنند گرمایش جهان سبب می‌شود الگو‌های هوایی سراسر جهان دچار تغییرات قابل توجهی شوند.

این تغییر احتمالا شامل دگرگونی الگوی وزش باد، بارش سالانه و تغییر دمای فصلی می‌شود.

همچنین به دلیل سطح بالای انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ممکن است وضعیت جوی برای سال‌ها تغییر نکند؛ بنابراین تغییرات مذکور چند دهه یا بیشتر ادامه خواهند یافت. به عنوان مثال در ایالت‌های شمالی آمریکا بارش سالانه افزایش می‌یابد و، اما در شمال غرب اقیانوس آرام بارش تابستانی کاهش می‌یابد.

کاهش تدریجی باریدن برف

یکی از نشانگر‌های اولیه تغییرات آب و هوایی ذوب شدن یخ هاست. طبق گزارش ژورنال تغییرات آب و هوایی، ساکنان آمریکای شمالی، اروپا و آسیا شاهد کاهش بارش برف بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۵ میلادی بوده اند. طبق آمار مرکز ملی برف و یخ آمریکا، حجم زمین‌های دائم یخ زده در نیمکره شمالی نسبت به اوایل ۱۹۰۰ میلادی ۱۰ درصد کاهش یافته است.

میکروب‌ها بیدار می‌شوند

ذوب شدن یخ‌ها به رانش و دیگر فروپاشی‌های ناگهانی زمین منجر می‌شود. همچنین ممکن است به شیوع دوباره میکروب‌هایی منجر شود که مدت‌ها خفته بودند، مانند نمونه‌ای در ۲۰۱۶ میلادی که در آن مخزنی از لاشه مدفون گوزن‌ها کشف شد. این رویداد به شیوع آنتارکس (anthrax) منجر شد.

یکی از سهمگین‌ترین تاثیرات گرمایش جهانی کاهش یخ‌های قطبی است. در پاییز و زمستان ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ حجم یخ‌های شناور به کمترین میزان رسید. این درحالی است که در این فصول باید میزان یخ و برف به بیشترین میزان برسد. روند ذوب شدن و کاهش ضخامت یخ طی سال‌ها ادامه می‌یابد. طبق تحقیقی که در عملیات IceBridge ناسا انجام شد، در نتیجه این روند سطح براق یخ‌ها گرمای کمتری به سمت جو منعکس می‌کند؛ بنابراین اقیانوس‌هایی که رنگ تیره تری دارند، گرمای بیشتری جذب می‌کنند. تمام این رویداد‌ها به طور چرخه وار به ذوب شدن بیشتر یخ‌ها منجر می‌شوند.

افزایش سطح دریا و اسیدی شدن اقیانوس

در کل همزمان با ذوب شدن یخ ها، سطح آب دریا‌ها نیز افزایش می‌یابد. سازمان آب وهواشناسی جهان در ۲۰۱۴ میلادی گزارش داد سطح آب دریا‌ها در سراسر جهان ۳ میلیمتر افزایش یافته است. این رقم حدود دو برابر متوسط افزایش سالانه سطح دریا‌ها در قرن بیستم (۱.۶ میلیمتر) بوده است.

ذوب شدن یخ‌های قطبی همراه کاهش حجم یخچال‌ها در گرینلند، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، اروپا و آسیا به افزایش سطح دریا‌ها منجر می‌شود. اما در این میان انسان‌ها نیز مقصر هستند. طبق گزارش ۲۰۱۳ میلادی دانشمندان ۹۵ درصد اطمینان دارند که گرم شدن اقیانوس ها، ذوب شدن یخ‌ها و افزایش سطح‌ها از دهه ۱۹۵۰ میلادی به دلایل انسانی بوده است.

این نرخ رشد در سال‌های آتی سرعت می‌گیرد. اگر روند کنونی ادامه یابد، بسیاری از مناطق ساحلی (مکانی که بیش از نیمی از جمعیت کره زمین زندگی می‌کنند) زیر آب فرو می‌روند.

گیاهان و حیوانات

طبق گزارش آکادمی علوم آمریکا تاثیر گرمایش جهان بر اکوسیستم جهان عمیق و گسترده خواهد بود. بسیاری از گیاهان و حیوانات هم اکنون به سمت شمال یا ارتفاعات مهاجرت می‌کنند، زیرا دمای هوا افزایش یافته است.

این روند فقط به معنای مهاجرت صرف نیست. حیوانات از مناطق استوایی به سمت قطب‌ها در حال کوچ هستند. به بیان ساده آن‌ها روند آب و هوای مناسب را دنبال می‌کنند. اما هنگامیکه سرعت تغییرات آب وهوایی از سرعت مهاجرت گونه‌های مختلف بیشتر شود، این روند چالش برانگیز خواهد بود.

به همین دلیل بسیاری از حیوانات نمی‌توانند در آب و هوای جدید دوام بیاورند و احتمالا منقرض شوند.

همچنین آب و هوای گرم‌تر به گسترش بسیاری از پاتوژن‌های بیماری زایی منجر می‌شود که زمانی فقط در مناطق اطراف استوا وجود داشتند و این امر به مرگ بسیاری از گونه‌های گیاهی و حیوانی منجر خواهد شد.

از سوی دیگر ممکن است نیمی از گیاهان زمین و یک سوم حیوانات تا ۲۰۸۰ میلادی ناپدید شوند.

تاثیرات اجتماعی

در نتیجه این تغییرات سیستم‌های کشاورزی نیز فلج می‌شوند. فصل رشد محصول دربرخی مناطق تغییر می‌کند و همراه خشکسالی، آب وهوای سخت و فقدان برف‌های انباشته، افزایش تنوع حیوانات خانگی، کاهش منابع آب‌های زیرزمینی و مناطق جنگل، به کاهش محصولات کشاورزی و دام در سراسر جهان منجر می‌شود.

نوسانات اقلیمی در تاریخ کره زمین وجود داشته است

درهمین راستا برخی دانشمندان معتقدند این تغییرات به طور چرخه‌ای تکرار می‌شوند.

دکتر جهانگیر پرهمت، عضو ستاد توسعه فناوری آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در گفتگو با خبرنگار مهر در همین باره گفت: دستکاری بشر و نوسانات اقلیمی دلیل اصلی آلودگی هوا و گرم شدن آن هستند که شرایط جو کره زمین را دچار تغییراتی کرده است. ورود گاز کربنیک زیاد به لایه‌های زمین و گرمای حاصل از سوخت‌های فسیلی در ضخامت ۱۰ کیلومتر جو اصلی زمین دلیل گرمی هوا در این فصل هستند.

وی با بیان اینکه نقش انسان در کره زمین و افزایش گاز کربنیک زیاد و افزایش انرژی حاصل از سوخت‌های فسیلی موثرند، عنوان کرد: گرمای زمین به صورت طبیعی از نور خورشید است، ولی اکنون صنایع و ماشین آلات در محیط انرژی خود را پخش می‌کنند و باعث گرما می‌شوند.

وی با بیان اینکه نوسانات اقلیمی طی ۶۰ ساله اخیر نیز وجود داشته است، خاطر نشان کرد: طی این سالها، سال‌های گرم و سرد، دوره‌های سرد و گرم داشتیم؛ دوره‌ها چندسال طول می‌کشند.

پرهمت بیان داشت: نوسانات اقلیمی در تاریخ کره زمین وجود داشته به طوریکه چرخه خشکسالی در دهه ۴۰ -۵۰ نزدیک به ۱۶ سال طول کشید.

وی افزود: اطلاعات ما بر اساس داده‌های ۶۰ سال اخیر است بنابراین نمی‌توانیم تخمین بزنیم که چرخه خشکسالی چه مدت به طول می‌انجامد؛ ولی چرخه‌ها بر اساس اطلاعات ما طی این ۶۰ سال، ۵ تا ۱۳ سال هستند.

درهرحال با توجه به آنچه گفته شد به نظر می‌رسد روند تاثیرگذاری تغییرات آب و هوایی بر زمین ادامه داشته باشد و باید منتظر عصر جدیدی بود که در آن انسان با توجه به الگو‌های جدید آب وهوایی، کشاورزی، کوچ حیوانات، گرم شدن اقیانوس‌ها و ... برای بقای خود تلاش می‌کند.