به گزارش پرشین خودرو به نقل از خبر آنلاین، بر اساس مستندات ارائه شده در کتاب گنچ شایگان، نوشته محمدعلی جمالزاده، پدر داستان کوتاه ایران دو کشور انگلستان و روسیه عمده ترین شرکای تجاری ایران بودند . در این کتاب آمده است: "ایران اگر چه با اغلب دول مناسبات تجاری دارد ولی می توان گفت که تجارت ایران در احتکار روس و انگلیس و منحصر به این دو دولت است یعنی تجارت شمال با روسیه و تجارت جنوب با انگلستان و هند است . چنانچه اگر تجارت ایران را به هشت قسمت نقسیم کنیم قریب به هفت قسمت آن با دو دولت مذکور است و از این هفت قسمت نیز چهار قسمت و نیم با روسیه و دو قسمت و نیم با انگلستان و هند است . به عبارت اخری بیش از نصف تجارت ایران با روسیه است و ربع آن با انگلستان و ربع دیگر با دول دیگر، اما نسبت صادرات و واردات تجارت ایران با دو دولت مزبور خیلی مختلف است باین معنی که مقدار صادراتی که از ایران به روسیه می رود و وارداتی که از روسیه با ایران می آید تقریبا مساوی است اگر چه همیشه واردات تا اندازه ای بر صادرات می چربد. اما نسبت مال التجاره که از ایران به انگلیس و هند می رود و مال التجاره که از آن دو مملکت به ایران می آید ، تقریبا نسبت یک است به پنج . بعنی صادرات ایران به انگلیس و هند خمس وارداتی است که از آن دو مملکت به ایران می آید. "

مهم‌ترین کالاهای وارداتی به ایران در اواخر دوره قاجار
در سال 1910 منسوجات پنبه، کله قند و خاکه قند، طلا و نقره شمش ، چای و مسکوکات طلا و نقره ، نخ پنبه، منسوجات پشمی خالص و البته نفت مهمترین اقلام وارداتی به ایران بوده اند.

در این کتاب البته محمد علی جمالزاده انتقادی جدی به مساله واردات را عنوان و تاکید کرده است: " با کمال تاسف باید اقرار نمود آنانی که می گویند از کاغذ قرآن که دستور آسمانی ماست گرفته تا چلوار کفن اموات خود محتاج خارجیان هستیم عین حقیقت است.

و در انجام این فصل یک حقیقت را نباید نهفت و آن اینست که گرمی بازار مصنوعات اروپا که در ظاهر مقبول و قشنگ ولی در حقیقت دشمن پول و مایه ننگ ایران است نباید فقط به بیمایگی نسبت داد بلکه نتیجه فرومایگی اولیا و بزرگان ایران است که یوسف متاع وطن را خوار شمرده و ناسنجیده و مفتون رنگ و بوی ساخته های بیگانه شده و بقول معروف مرغ همسایه را غاز پنداشته و با کمال مباهات و سربلندی عمارات و پارک های خود را به زیورهای کودک فریب خارجه می آرایند و از فرط نادانی دامن دامن زر و سیم مملکت را که دارای قیمت ذاتی و دائمی است در عوض چیزهایی که در اندک زمانی شکسته و دریده و پوسیده و نابود می شوند به خارج می فرستند و هیچ وقت در صدد آن برنیامده اند که خودشان کارخانه برپا کرده و مایتحتاج خود را تدارک کنند. "

این بحران البته همچنان در عرصه تجارت ایران در قالب واردات کالاخای غیر ضروری به چشم می خورد .

مهم‌ترین اقلام صادراتی از ایران یک قرن پیش
یک قرن پیش مهمترین اقلام صادراتی از ایران را پنبه، میوه، فرش پشمی، مسکوکات طلا و تقره ، برنج، ابریشم در پیله، پوست کار شده، تریاک و صمغ تشکیل می دادند . آنچه جالب توجه است صادرات پنبه و ابریشم به عنوان ماده اولیه و واردات پارچه و منسوجات از خارج است. این آفت همچنان در تجارت ایران مشهود است و بخش عمده ای از صادرات ایران را مواد اولیه و فاقد ارزش افزوده تشکیل می دهد.

مهم‌ترین شرکای ایران
هر چند یک قرن پیش به واسطه نفوذ سیاسی انگلیس و روسیه ، این دو کشور مهمترین شرکای تجاری ایران نیز قلمداد می شدند اما امروزه مهمترین شرکای تجاری ایران چه در بخش واردات و چه در بخش صادرات چین و امارات متحده عربی هستند. اقلام عمده وارداتی نیز غالبا ذرت دامی ، لوبیای سویا، وسایل نقلیه موتوری ، قطعات خودرو و برنج است.

در عین حال مهمترین اقلام صادراتی از ایران در حال حاضر میعانات گازی ، روغن های سبک و فرآورده های جز بنزین، گازهای طبیعی ، پروپان مایه شده و گازیهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده تشکیل می دهد .

نکته اینجاست که نفت صد سال پیش در فهرست اقلام وارداتی به ایران جای داشت اما امروزه بنیان های اقتصاد ایران بر پایه صادرات نفت استوار است و کاهش وابستگی به نفت از دغدغه های جدی دولت ها در ایران تلقی می شود.