به گزارش پرشین خودرو، یکی از مهم ترین زیرساخت های شهری، سیستم حمل و نقل است. بنابر آمار ترافیکی شهر تهران، بیش از ۴۰ درصد از تردد روزانه با وسایل نقلیه عمومی و شخصی را زنان انجام می دهند. «حق به شهر» یک خواسته جمعی است و به مکان های عینی مربوط می شود. آیا همه شهروندان به صورت یکسان به تمام فضاهای شهری دسترسی دارند؟ آیا زنان و مردان در دسترسی به وسایل نقلیه عمومی برابر هستند؟

در نخستین برنامه ریزی های شهری، شهرها بر اساس تفکیک کارکردها به شیوه سنتی مورد توجه قرار گرفته اند، بدین گونه که زنان به حوزه خصوصی و مردان به حوزه عمومی تعلق داشته اند. این تفکیک به رغم افزایش شهرنشینی، توسعه و دگرگونی شهرها همچنان باقی مانده و سبب ایجاد تناقضی شده است که ثمره آن ناامنی زنان در فضاهای شهری است.

زندگی شهری زنان، سرشار از تجربه موقعیت ها و شرایطی است که آنان را با مسائلی متفاوت از مردان مواجه ساخته است.

وسایل حمل و نقل نا ایمن منجر می شود زنان شیوه تردد خود را تغییر داده و یا سفرهای درون شهری شان را کاهش دهند؛ به گونه ای که عدم احساس ایمنی حرکت در شهر موجب کاهش درآمد خانوارها می شود، چراکه زنان را از دستیابی به فرصت های آموزشی و شغلی باز می دارد.

نوع سفر زنان بیشتر سفرهای زنجیره ای و پیچیده است تا سفرهای خطی. از جمله تردد بین مدرسه، مغازه، کار و نظایر آن ها. از سوی دیگر زنان اغلب سفرهای خود را با پای پیاده، تاکسی و اتوبوس و مترو انجام می دهند. از منظری دیگر زنان بخش عمده عابران پیاده را تشکیل می دهند و کمتر از مردان، راننده و مالک خودرو هستند و در مواقع زیادی همراه با کودکان تردد می کنند. از نظر زمانی نیز به طور عموم از سفرهای شبانه واهمه دارند و زمان بندی خود را بر حسب اجتناب از تردد پس از تاریکی هوا تنظیم می کنند.

در کلان شهری مانند تهران که شهروندان با دشواری های متعدد زندگی شهری از جمله ترافیک، آلودگی هوا، دوری مسافت ها، دشواری حمل و نقل عمومی، ناامنی برخی فضاها و معابر و ... مواجه هستند، عمدتا زنان دشواری های مذکور را به طور مضاعفی متحمل می شوند.

وسیله نقلیه ای مانند مترو و اتوبوس با وجود ازدحام بسیار جمعیت، برای مردان و گروهی از زنان قابل استفاده است، اما زنی باردار و یا مادری با فرزند کوچک عملا امکان استفاده از چنین وسایل حمل و نقلی را ندارد. از طرفی کاهش سطح امنیت در شب، سبب ناامنی برخی از ایستگاه های اتوبوس شده و امکان ایستادن زنان در این مکان ها و استفاده از حمل و نقل عمومی را از آنان سلب می کند.

علاوه بر این دوری مسافت ها و عدم دسترسی آسان به حمل و نقل عمومی در برخی مناطق، از جمله عواملی است که منجر به از دست رفتن امکان اشتغال توسط زنان می شود.

بر اساس تحقیقات از آنجا که عمده کارشناسان حمل و نقل، قانون گذاران و سیاست گذاران این حوزه را مردان تشکیل داده اند، حساسیت چندانی نسبت به مسائل ویژه زنان ندارند و در واقع این مهم در نگاه آنها نامرئی و ناملموس می نماید.

در حالی که در راستای تهیه انواع طرح های توسعه شهری با مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک، آمارگیری گسترده ای از سهم انواع وسایل نقلیه در سفرهای شهری و سایر موارد مرتبط انجام می شود، به طور معمول چالش های زنان در مطالعات میدانی مورد توجه قرار نمی گیرد.

نشنیدن صدای زنان و عدم مشارکت زنان در مدیریت شهری سبب نادیده گرفتن آن ها می شود.

حمل و نقل ایمن، یکی از مصداق های اجتماع ایمن است. هنگامی که زنان با احساس آرامش و حفظ شأن و کرامت از حمل و نقل عمومی بهره مند گردند، نتیجه مثبت آن در خانواده و جامعه به وضوح مشاهده می شود و آن هم گسترش فرهنگ ترافیک و حمل و نقل است و چنانچه رضایت مندی و ایمنی فیزیکی و اخلاقی حاصل نشود، ترجیح زنان عدم استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی است که به طور قطع مشکلات عدیده ای را پیش رو خواهد داشت.


مهدیه ملک شیخی پژوهشگر و تحلیلگر اجتماعی