به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، عقب‌ماندگی صنعت خودرو ایران یک موضوع چندوجهی است که دلایل آن‌ را می‌توان در چندین جلد کتاب به رشته تحریر درآورد. طبعا بررسی این مشکلات در یک مقاله کوتاه نمی‌گنجد اما نگاه به برخی از سرفصل‌های مشکلات صنعت خودرو که هر یک نیز چندین زیرشاخه دارند، می‌تواند راه‌گشا باشد به شرطی که عزمی برای برون‌رفت از وضعیت کنونی صنعت خودرو وجود داشته باشد.

در شرایطی که صنعت خودرو به‌دلیل ارزش و جایگاه ویژه آن در شبکه تولید صنعتی و خدمات پس از فروش، یکی از شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی است، چرا ما نتوانستیم با بهره از نیروی کار ارزان‌قیمت، منابع انرژی فراوان با قیمت رقابتی، نیروی کار جوان، دانشگاه‌های فنی و مهندسی نام‌دار و ده‌ها عامل تاثیرگذار دیگر، به این مشکلات پایان دهیم؟

مشکلاتی مانند نگاه امنیتی به صنعت خودرو، قیمت‌گذاری دستوری محصول نهایی، معاف بودن زنجیره مواد اولیه از قیمت‌گذاری دستوری هرچند هریک به نتهایی توان نابودی یک صنعت را دارند اما موضوعات مهم‌تری نیز وجود دارد که کم‌تر به نقش آن در نهادینه شدن مشکلات در جسم و روح صنعت خودرو پرداخته شده است.

تغییرات پی‌درپی در سطوح مدیریتی کلان خودروسازان یکی از چالش‌های مسبوق به سابقه در صنعت خودرو است. تغییر مدیران عامل در فواصل زمانی کوتاه‌مدت از عواملی است که ثبات و پایداری در سیاست‌ها و استراتژی‌های خرد و کلان یک صنعت را هدف قرار می‌دهد.

مدیران ارشد خودروسازی بعد از هر انتصاب جدید، از صدر تا ذیل دست‌خوش تغییر می‌شوند و هرگز نمی‌توانند برنامه‌های توسعه‌ای مدنظر را اعمال کنند. نبود شجاعت در تصمیم‌گیری و اعمال فشار از مجموعه‌های بیرونی به مدیران عامل شرکت‌های خودروسازی نیز از دیگر عوامل ناکامی در رفع مشکلات صنعت خودرو است.

مدیران شجاع قادر به اخذ تصمیماتی هستند که قانون در اختیار آن‌ها قرار داده تا بتوانند حقوق شرکت و سهام‌داران را ایفا کنند اما دیدیم مدیرانی که از این بندهای قانونی برای استیفای حقوق شرکت و سهام‌داران استفاده کردند به سرعت جای خود را به دلیل فشارهای خارجی به افراد دیگر دادند.

مشکلات مالکیتی که صنعت خودرو با آن دست‌به‌گریبان است نیز در تشدید مشکلات صنعت خودرو جایگاه ویژه‌ای دارد. اینکه خودروسازان نه دولتی هستند نه خصوصی، آن‌قدر مهم است که می‌توان چند زیرشاخه از مشکلات را ذیل آن قرار داد.

خصولتی بودن خودروسازان ایرانی زمینه اعمال نفوذ در تصمیم‌های کلان نظیر تحمیل سرمایه‌گذاری‌های غیراقتصادی یا تحمیل نیروی انسانی زائد را فراهم می‌کند و تا امروز نیز راهکاری برای خروج از آن اندیشیده نشده است. البته پس از بازدید سیدابراهیم رئیسی از ایران خودرو در زمستان سال 1400 و دستورات وی، شاهد برخی اقدامات راهگشا در صنعت خودرو چه در تولید و چه در موضوع خصوصی سازی خودروسازان بوده ایم که کافی نیست.

عامل دیگر در افزایش مشکلات صنعت خودرو، سازمان‌ها و نهادهایی مانند شورای رقابت است که بدون درک صحیح از صنعت خودرو قادر به تاثیرگذاری در روند فعالیت‌های خودروسازان به واسطه تصمیم‌های لحظه‌ای هستند. تصمیماتی که تا امروز تنها دستاورد آن تحمیل زیان چند هزار میلیارد تومانی به صنعت خودرو بوده و از تامین نقدینگی و تحقیق و توسعه تا تولید و فروش خودرو را مختل کرده است.

عبور از مشکلات صنعت و تبدیل این صنعت به یک پیشران اقتصادی، نیاز به ملزوماتی دارد که شجاعت در تصمیم‌گیری در راس آن قرار می‌گیرد.

از بالاترین مقام سیاست‌گذار تا مدیران میانی صنعت خودرو، نیاز به شجاعت در تصمیم‌گیری دارند تا بتوانند از مشکلات چند ده ساله صنعت خودرو عبور کنند و متاسفانه در این مسیر، فرصت چندانی برای نجات صنعت خودرو باقی نمانده است.