به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، روز گذشته شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران اعلام کرد که در هفته ای که گذشت (۱۵ تا ۲۱ شهریور ۱۴۰۴)، مصرف بنزین کشور از مرز یک میلیارد لیتر عبور کرده و مجموعاً یک میلیارد و ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر بنزین توزیع شده است؛ رقمی که به طور قطع رکورد تازه‌ای است چرا که میانگین مصرف روزانه را به حدود ۱۴۳.۷ میلیون لیتر رسانده است، در حالی که میانگین مصرف روزانه از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا ابتدای شهریور حدود ۱۳۰ میلیون لیتر بوده است.

یکی از دلایل اصلی این مصرف بالا، استفاده از خودروهای پرمصرف و فاقد فناوری‌های نوین است. خودروهایی که با استانداردهای جهانی همخوانی ندارند، مصرف بنزین بسیار بالاتری نسبت به مدل‌های پیشرفته دارند.علاوه بر این، خودروهای فرسوده که بیش از ۴۰ درصد ناوگان خودرویی کشور را تشکیل می‌دهند که با مصرف ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر از خودروهای نو، به این بحران دامن می‌زنند.

البته رکوردشکنی در مصرف بنزین، فشار سنگینی بر منابع ارزی کشور وارد می‌کند همچنین از نظر زیست‌محیطی، انتشار گازهای گلخانه‌ای از خودروهای پرمصرف، آلودگی هوای کلان‌شهرها را افزایش داده و به مشکلات تنفسی میلیون‌ها نفر دامن می‌زند به همین جهت است که کارشناسان انرژی هشدار می‌دهند که بدون مدیریت مصرف، ناترازی بنزین تا سال ۱۴۰۷ به یک بحران تمام‌عیار تبدیل خواهد شد.

چنین شرایطی در حوزه انرژی و  استفاده روزانه و بی‌رویه از خودروهای بنزینی در ایران در حالی هر روز به معضل جدی برای کشور تبدیل می شود که جهان با شتاب به ‌سوی حذف سوخت ‌های فسیلی و گسترش حمل ‌و نقل سبز پیش می ‌رود اما ایران همچنان در برزخ تصمیم‌ گیری برای توسعه حمل ‌و نقل برقی گرفتار است.

مهمترین دغدغه خریداران خودروهای برقی چیست؟

البته در دو سه سال اخیر بازار خودرو ایران نیز شاهد این مهمان جدید و البته پرهیاهو است و بسیاری از افراد به فکر خرید خودروی برقی در ایران افتاده‌اند و همزمان دولتمردان و واردکنندگان از آینده روشن و مزایای زیست‌محیطی این خودروها سخن می‌گویند در حالی که نبود زیرساخت‌های کافی، آشفتگی در خدمات پس از فروش و پراکندگی در توسعه ایستگاه‌های شارژ، نگرانی‌های جدی را برای مصرف‌کنندگان به وجود آورده است.

در واقع برخی کارشناسان آینده حمل‌ونقل و توسعه برقی سازی در ایران به جهت همین کمبودها و مسائل ساختاری با ابهام و مخاطرات جدی همراه می دانند و معتقدند چنین مشکل ناشی از فقدان هر گونه  سند جامع یا سیاست یکپارچه‌ای برای توسعه زیرساخت و مشخص ‌کردن نقش بازیگران مختلف در حوزه توسعه برقی سازی است .

با این وجود پرسشی که در چنین شرایط مطرح می شود این است که آیا گزینه توسعه برقی سازی در شرایط فعلی ناترازی انرژی و جریان مصرف بنزین که می رود به بحرانی جدی تبدیل شود ، منطقی است ؟ و چه چالش‌هایی در مسیر استفاده از این خودروها وجود دارد؟ آیا خودروهای پلاگین هیبرید می تواند گزینه بهتری در شرایط کنونی کشور باشند ؟

نبود شفافیت در قوانین ؛ چالش بزرگ سرمایه گذاران در توسعه ایستگاه های شارژ

عادل دمشقی مدیر مرکز برقی سازی و همچنین مدیرعامل شرکت خدمات شارژ مپنا، در گفت و گو با خبرنگار پرشین خودرو، با تاکید بر اینکه بزرگ ترین چالش توسعه خودروهای برقی در کشور مساله توسعه ایستگاه های شارژ است، تصریح کرد: گر چه از اواخر دولت سیزدهم چرخش عجیبی به سمت خودروهای پاک و برقی در ایران ایجاد شد اما همچنان اسناد بالادستی و زیر ساختی و قوانین لازم در وزارتخانه های نیرو و صمت و نهادهای تصمیم گیر و حاکمیت برای توسعه ایستگاه های شارژ عمومی و خانگی خودروهای برقی در کشور وجود ندارد.

وی مساله اصلی در توسعه ایستگاه‌های شارژ را عدم شفافیت در قوانین برای سرمایه‌گذاران دانست و افزود: یک سرمایه‌گذار برای این‌که بتواند در یک پروژه سودآور سرمایه‌گذاری کند، به داده‌های شفاف و قوانین و مقررات نیاز دارد. اما در ایران، قیمت برق ورودی، هزینه‌های زیرساختی، هزینه‌های خرید و حتی قوانین مربوط به دریافت مجوزها کاملا مبهم و غیرشفاف است.

مدیرعامل شرکت خدمات شارژ مپنا با بیان اینکه در حال حاضر هیچ نهاد دولتی مشخصی، خود را متولی توسعه ایستگاه‌های شارژ برای خودروهای شخصی نمی‌داند، تصریح کرد: شهرداری‌ها در سایر کشورها نقش اصلی را ایفا می‌کنند اما در کشور ما این مسئولیت به‌طور شفاف تعیین نشده است. حتی اخیرا در شورای شهر تهران مصوبه‌ای به تصویب رسید که شهرداری را از کمک یا ورود به توسعه ایستگاه‌های شارژ برای خودروهای شخصی منع کرده است و اعلام کرد که شهرداری فقط باید برای ناوگان خود (مانند اتوبوس‌ها) اقدام کند.

مشارکت خودروسازان برای توسعه ایستگاه های شارژ

دمشقی همچنین با نگاهی به مسیر توسعه ایستگاه های شارژ خودروهای برقی در دنیا گفت : برای توسعه ایستگاه های شارژ خودروهای برقی باید حداقل یکی از روش هایی که در سایر کشورها دنبال می شود را انتخاب کرد و با توجه به کمبود بودجه دولت و عدم توانایی برای سرمایه گذاری و اختصاص مشوق هایی برای خریداران خودروهای برقی و همچنین مشکلات مربوط به قوانین و مقررات حضور سرمایه گذاران برای توسعه ایستگاه های شارژ ، مشارکت خودروسازان و پرداخت ارقام مشخصی در قبال تولید و واردات خودروهای برقی و واریز به صندوقی برای اجرای پروژه ایجاد ایستگاه های شارژ ، به طور قطع پیشنهاد قابل اجرا و موثری خواهد بود .

وی ادامه داد: در تمام دنیا مشارکت خودروسازان در توسعه ایستگاه های شارژ به این شکل است که در مقابل مثلا تولید یا واردات ۱۰۰۰دستگاه  خودرو برقی باید ۵۰ ایستگاه شارژ خودرو برقی ایجاد کند اما این راهکار به این معنا نیست که خود خودروساز یا واردکننده اقدام کند بلکه مانند روند قانونی ارائه گواهی اسقاط فرسوده ها در مقابل واردات خودرو به ازای هر تعداد مشخص عرضه خودرو برقی ، خودروساز یا واردکننده باید هزینه ای را بابت ایجاد ایستگاه های شارژ پرداخت کنند و شرکت های متولی در این زمینه مسئول احداث ایستگاه ها بر اساس بررسی های دقیق مکان یابی و مسائل جغرافیایی و ترافیکی و غیره خواهند بود.

توسعه خودروهای برقی با استفاده از الگوی جهانی

مدیر مرکز برقی سازی شرکت مپنا تاکید کرد: در برخی کشورها نیز برای کاهش استفاده از خودروهای بنزینی ، عوارض هایی را به صورت پلکانی تعیین کردند به عنوان مثال هم اکنون در چین عوارض ۱۵۰ درصدی برای دارندگان خودروهای بنزینی در نظر گرفته است که این مبالغ در صندوق های سرمایه گذاری واریز می شوند تا در جهت توسعه خودروهای پاک هزینه شوند که چنین گزینه ای در کشور ما وجود ندارد .

به گفته دمشقی بنابراین تازمانی که سازوکار و قوانین لازم در حوزه سرمایه گذاری یا چرخش مالی و یا مباحثی مانند توسعه ایستگاه های شارژ مشخص نشود نمی توان در زمینه توسعه خودروهای برقی ، آینده روشنی را متصور بود .

توسعه شارژرهای خانگی در بن بست قوانین

وی در ادامه  توسعه شارژرهای دیواری و خانگی را نیز راهکار بسیار مفیدی برای توسعه خودروهای برقی در کشور دانست و افزود : البته نبود قوانین و مقررات در این بخش عملا مانع اجرای آن شده است ضمن اینکه بسیاری از این شارژرهای خانگی ۳۲ آمپر است که به محض استفاده و شارژ خودرو ،  برق منزل صاحبان این خودروها قطع می شود و باید در این مواقع قوانین و مقرراتی گذاشته شود تا توازنی بین برق مصرفی منازل و داخل خودرو برقرار شود  که این موضوع در گرو برخی اقدامات و همچنین الزاماتی از سوی سازمان نظام مهندسی است .

این مقام مسئول در حوزه خدمات شارژ شرکت مپنا همچنین مساله بعدی نبود تعرفه ای مشخص برای شارژرهای خانگی عنوان کرد و ادامه داد : زمانی که ۳ بار از شارژ خانگی استفاده شود دارندگان این خودروها در دسته پر مصرف ها قرار خواهند گرفت و در این زمینه نیز متاسفانه تعرفه ای در نظر گرفته نشده است که افردی که از شارژ خانگی استفاده می کنند نسبت به این کار ترغیب شوند و متاسفانه بر خلاف دنیا ، در ایران تنها مردم به استفاده از شارژر های عمومی تشویق می شوند .

برقی ها هم به سرنوشت گازسوزها دچار می شوند؟!

به گفته دمشقی در حال حاضر به دلیل فقدان سیاست گذاری های لازم، شارژ خانگی گران تر از شارژرهای عمومی برای دارندگان خودروهای برقی محاسبه می شود و ضمن اینکه اصول و قوانین نصب شارژرهای خانگی به لحاظ مسائل ایمنی، بیمه ای و موارد مربوط به آتش سوزی وجود ندارد بنابراین این مسیر با تمام اصول و روش توسعه خودروهای برقی در دنیا در تناقض است.

وی در ادامه به روند واردات و تیراژ محدود ورود خودروهای برقی اشاره کرد و یادآور شد: در حال حاضر خودروهایی که وارد شدند، اغلب جزو سفارش‌های قبلی بودند یا اخیرا با تعلیق برخی محدودیت‌ها از گمرک ترخیص شده‌اند. تعداد آن‌ها نهایتا در حد ۵۰  تا ۱۰۰ دستگاه در شرکت‌های مختلف است در واقع در سال جاری روند ثبت سفارش برقی ها عملا متوقف بوده است؛ جریانی که اگر ادامه پیدا کند، ممکن است در آینده‌ای نزدیک، سرنوشت حمل‌ونقل برقی را به خودروهای گازسوز دچار کند؛ پروژه‌ای که با شور و هیجان آغاز شد، اما به‌دلیل بی‌برنامگی و فقدان زیرساخت، عملا ناکام ماند.

پیشنهاد یک مدیر خودرویی به اولین انتخاب خریداران

اما در شرایطی که خودروهای برقی به دلیل نبود امکانات شارژ و در کنار آن کمبود برق با چالش هایی رو به رو و ممکن است به عدم توفیق این خودروها در بازار کشور منجر شود؛ کارشناسان چه گزینه ای را پیشنهاد می کنند؟ مدیر مرکز برقی سازی شرکت مپنا در پاسخ به این سوال معتقد است در حوزه حمل و نقل عمومی و ناوگان تاکسیرانی، باید خودروهای برقی توسعه پیدا کند اما در حوزه خودروهای شخصی به دلیل زیر ساخت های موجود، پیشنهاد من برای انتخاب اول مصرف کنندگان، خرید خودروهای پلاگین هیبرید است.

وی  همچنین با اشاره به طرح برخی ابهام در آینده خودروهای برقی و جایگزینی خودروهای پلاگین هیبرید گفت: البته این مساله را که توسعه برقی سازی خودروها در کشور آینده مبهمی دارد را قبول ندارم و معتقدم هر سگمنتی از برقی تا هیبرید و پلاگین هیبرید و ... باید هر کدام وظایف خودش را انجام دهد.

به گفته مدیر مرکز برقی سازی مپنا، استفاده از خودروی پلاگین هیبرید یک مرحله گذار است و با توجه بزرگی و پهناوری کشور و فراهم شدن زیرساخت ها می توان به سمت توسعه برقی سازی رفت اما در حوزه تاکسی و ناوگان اتوبوسرانی باید ۱۰۰ درصد به سمت خودروهای برقی برویم و هیچ مسیر دیگری برای کشور قابل تصور نیست.

دمشقی در پایان با اشاره به احتمال افزایش قیمت بنزین و اهمیت تفاوت قیمت آن با هزینه شارژ خودروهای برقی، خاطر نشان کرد: در حال حار در کشورهایی که قیمت حامل های انرژی آزاد است، قیمت برق یک سوم قیمت بنزین است در حالی که در ایران به دلیل وجود مشکلاتی در حوزه اقتصاد انرژی، این عدد بین یک سوم تا یک پنجم است و اگر کمتر از این ارقام شود و یا حتی قیمت بنزین و برق یکی شود به هیچ وجه دیگر خودروی برقی توجیه اقتصادی برای مصرف کنندگان نخواهد داشت.