به گزارش «پرشین خودرو»، مثل هر سال مسئولان منتظر زمستان، وارونگی، بیماری تنفسی، وضعیت هشدار، مرگ و میر بر اثر آْلودگی و بلند شدن صدای اعتراض مردم ماندند تا دوباره آْلودگی هوای پایتخت تیتر یک رسانه ها شود. گرچه توزیع بنزین یورو 4 اوضاع را قدری بهتر کرد، اما این بهبودی در حدی نبود که زمستان امسال را روسفید کند.
با این همه، بی انصافی است اگر فکر کنیم «همه» مسئولان در این بی اعتنایی سهیم هستند. برخی از آنها حتی در روزهای پاک و سالم نیمه اول سال هم به فکر روزهای کثیف پیش رو بوده اند و برای همین، تدابیر گوناگونی را برای کاهش آلودگی هوای تهران اندیشیده اند. وحید حسینی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا، وابسته به شهرداری تهران یکی از این مسئولان است که علاوه بر طرح جایگزینی موتورسیکلت های بنزینی با برقی – که اکنون به مرحله اجرا نزدیک شده -، در یک سال گذشته پیگیر طرح های دیگری مثل نصب فیلتر دوده روی خودروهای دیزل شهرداری، تعویض کاتالیست 5 هزار تاکسی تحت پوشش تاکسیرانی، فراهم کردن تسهیلات و وام برای نوسازی ناوگان فرسوده تاکسیرانی و ... بوده است.
مشروح این اقدامات، الزامات آتی برای کاهش آلودگی هوای تهران و وضعیت کنونی آن را در گفت و گوی فارس با مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا بخوانید:
- سهم هر یک از عوامل آلاینده در آْلودگی هوای تهران چقدر است؟
- تعیین اینکه آلودگی هوا دقیقا تا چه حد ناشی از یک پارامتر خاص است، کار بسیار سختی است و نیاز به ابزارهای علمی و عددی، مدل آلودگی هوای تهران و .. داریم. ما در حال تولید اطلاعاتی هستیم تا بتوانیم به این سوالات پاسخ بدهیم، زیرا مسئولان از ما این سوالات را می پرسند. آنها به دنبال این هستند که بدانند در صورت تغییر در سیاست ها و صرف هزینه های هنگفت برای تغییر یکی از عوامل آلاینده – برای مثال موتورسیکلت ها- چند درصد از آلودگی هوا کاسته خواهد شد. برای همین فعالیت هایی مثل همایش آلودگی هوا را هر سال انجام می دهیم تا میزان تحقیقات و اطلاعات علمی درباره موضوع افزایش یابد.
- سهم حمل و نقل در آلودگی هوای تهران چقدر است؟
- بالای 70 تا 80 درصد از آلودگی هوای پایتخت ناشی از حمل و نقل است که شامل بنزین، دیزل، کامیون، اتوبوس، موتورسیکلت، خودروی فرسوده و ... می شود، اما باز هم عدد دقیق را کسی نمی داند.
- بنزن تا چه در آلودگی هوا و بیماری های تنفسی موثر است؟
- اینکه بنزن تا چه حد در آلودگی هوا و ایجاد بیماری های سرطانی و تنفسی تاثیر دارد، هیچ کسی نمی داند. سرطان یک بیماری است که ناشی از عوامل مختلفی است و نمی توان به طور قطعی گفت که تنها به دلیل آلودگی هوا، نرخ ابتلا به سرطان افزایش یافته است. بسیاری از افراد هستند که تمام عمر روزی یک پاکت سیگار می کشند و هیچ وقت سرطان ریه نمی گیرند، برخی هم در طول زندگی خود لب به دود نزده اند و با این حال، سرطان ریه می گیرند. بنابراین سرطان بیماری پیچیده ای است و چندین عامل در ایجاد آن دخیل هستند.
- اینکه استاندار تهران اخیرا گفته بود اگر قالیباف پول نخواهد، موضوع آلودگی هوا را به شهرداری واگذار می کنیم، تا چه عملیاتی است؟ آیا حل معضل آلودگی هوا بدون کمک دولتی امکان پذیر است؟ و آیا اصولا اختیارات دولت در زمینه عوامل آلاینده قابل واگذاری به شهرداری هست؟
- اولا واگذاری موضوع آلودگی هوا به شهرداری بدون تخصیص بودجه دولتی ممکن نیست، زیرا حل مسئله آلودگی هوا بسیار گران است. برای مثال یکی از ساده ترین راهکارهای آن که جایگزینی موتورسیکلت برقی به جای بنزینی است، تامین تفاوت قیمت بین 2 و 10 میلیون تومان را می طلبد. یکی دیگر از راهکارها برای کاهش آلایندگی خودروهای دیزل، کار گذاشتن فیلتری در کامیون ها است که قیمت جهانی آن 4 هزار یورو است، یعنی یک فیلتر به تنهایی 20 میلیون تومان برای هر خودرو خرج برمی دارد! بنابراین به رغم اینکه واگذاری اختیارات به شهرداری کاری خوب و ضروری است، اما در عین حال سخت و ناکافی است.
- اصولا واگذاری اختیارات دولتی در این زمینه عملی است؟
- سوال سختی است و باید به مصادیق آن فکر کرد. مثلا آیا شهرداری واقعا اختیار واردات خودروهای جدید را دارد؟ قدرت از رده خارج کردن خودروهای فرسوده را دارد؟ می تواند روی کیفیت سوخت اثر بگذارد؟ در این صورت لازم است اختیارات 20 وزارتخانه به شهرداری واگذار شود! ما حرفی نداریم، اما آیا دولت حاضر به این کار هست؟ علاوه بر این، تکرار می کنم که آلودگی هوا خرج دارد و این چیزی است که قالیباف به خوبی می داند و در حد مقدورات شهرداری دارد برای آن هزینه می کند. اما فکر نکنیم که می توانیم به رایگان به هوای پاک در تهران برسیم. این هدف 10 سال کار و کلی خرج دارد.
- البته شهردار تهران گفته که در صورت داشتن اختیارات و بودجه لازم، مشکل آلودگی هوای تهران را ظرف سه سال حل می کند. با فرض در اختیار داشتن ملزومات، رفع معضل آلودگی هوای تهران چقدر هزینه دارد؟
- نمی دانم. البته ما یک برآوردهایی داریم، اما باید درباره تک تک عوامل اینگونه حساب و کتاب کنیم که مثلا اگر بخواهیم تمام ناوگان فرسوده تهران را کنار بگذاریم و ناوگان جدید را جایگزین آن کنیم، چقدر هزینه دارد؟ آیا همه این هزینه را ما می خواهیم پرداخت کنیم یا می خواهیم بخشی از آن را به عهده مردم بگذاریم؟ نصب فیلتر دوده روی همه 150 هزار خودروی دیزل که در تهران در حال تردد هستند، چقدر خرج برمی دارد؟ آیا همه این هزینه را شهرداری باید بپردازد یا خیر؟ و قس علی هذا...
- تجربه دنیا در مقابله با آلودگی هوا چه می گوید؟
- بسیاری از کارهای موفقی که در دنیا برای حل معضل آلودگی هوا انجام شده، با خرج کردن پول محقق نشده، بلکه با سیاستگذاری صحیح (Policy) انجام شده است. برای مثال باید قوانین سفت و سختی وضع شود که اگر شخصی می خواهد در تهران با خودروی شخصی تردد کند، خودروی وی باید سن مشخص داشته باشد، فیلتر داشته باشد، معاینه فنی داشته باشد و ...؛ در غیر این صورت باید خودروی خود را به یک شهر کوچکتر که مشکل آلودگی هوا ندارد، بفروشید و خودروی جدیدتری تردد کنید.
- خودروهای وابسته به شهرداری نیز مشکل آلایندگی دارند، از قبیل تاکسی های تحت پوشش تاکسیرانی و اتوبوس های شرکت واحد. برای کاهش آلایندگی آنها چه کرده اید؟ برای مثال یکی از موضوعاتی که مدت ها محل مناقشه بود، تعویض کاتالیست تاکسی ها بود. بالاخره این اتفاق افتاد؟
- کارهای متعددی برای کاهش آلایندگی این خودروها انجام شده است. شهرداری تهران اختیار همه ناوگان تهران را ندارد، اما اختیار ناوگان خودش را دارد. به همین دلیل ما خدمت شهردار تهران رفتیم و اجازه خواستیم که از ناوگان خود شهرداری شروع کنیم. ایشان هم قبول کرد. اولین اتفاقی که در این راستا رخ داده، تجهیز اتوبوس های دیزل شرکت واحد به فیلتر دوده است که در حال انجام است. این اتفاق برای اولین بار در کشور در حال وقوع است. در حال حاضر دو اتوبوس در خط 4 بی آر تی در حال تردد هستند که کاملا پاک هستند. مناقصه خرید 600 فیلتر دیگر برای امسال هم برگزار شده که کارهای آن در حال انجام است. سال آینده هم روی 2 هزار اتوبوس دیگر فیلتر دوده نصب می شود که به این ترتیب، مشکل آْلایندگی اتوبوس های دیزل شهرداری برطرف خواهد شد. درباره تاکسی ها هم سه پروژه بسته به میزان نویی تاکسی ها در حال وقوع است: حذف تاکسی های فرسوده، تعویض کاتالیست تاکسی های میانه سال به طور سالانه که قرارداد 5 هزار مورد از آنها بسته شده و در حال اجرا است و شهرداری برای خودروهای سمند و پژو 405 کاتالیست رایگان به راننده می دهد.
- استقبال رانندگان از این طرح چگونه است؟
- بخش مهمی از کار نیازمند فرهنگ سازی و کمک رسانه ها است، زیرا رانندگان حتی برای دریافت کاتالیست رایگان مراجعه نمی کنند! این در حالی است که از نظر شهرداری بودجه و قطعه لازم برای این کار آماده است و این قطعه 600- 700 هزار تومانی به رایگان در اختیار رانندگان قرار می گیرد و حتی باز کردن اگزوز و تعویض آن نیز به صورت رایگان انجام می شود.
- کاتالیست خودروهای شخصی در چه وضعیتی قرار دارد؟
- در این مورد نیز نیازمند فرهنگ سازی و اطلاع رسانی به شهروندان هستیم. زیرا مردم خودروی نو را که از کارخانه تحویل می گیرند، برای اینکه نفس موتور خودرویشان باز شود، این قطعه ارزشمند را باز کرده و یک لوله یک تکه بدون فیلتر به جای آن می گذارند. البته تا حدی حق دارند، چون با حذف کاتالیست، نفس موتور بازتر و جان خودرو بیشتر می شود، اما نفس خودشان و خانواده شان گرفته می شود! زیرا وقتی خودروی بدون کاتالیست در پارکینگ استارت بخورد، اولین کسانی که تحت تاثیر قرار می گیرند، خانواده همان آدمی هستند که رفته کاتالیست خودرویش را باز کرده است. جالب است بدانید اتفاقا بیشترین میزان آلایندگی خودرو، در هنگام استارت سرد، به خصوص اول صبح در زمستان است. بنابراین فرهنگ سازی به خصوص از طریق رسانه ها باید حول این محور شکل بگیرد که کاتالیست قطعه مهمی است که گرچه ممکن است قدری شتاب خودرو را بگیرد، اما در عوض آلایندگی خودرو را 15 تا 16 برابر کاهش می دهد و این قطعه هر 60 تا 80 هزار کیلومتر باید تعویض شود.
- از 80 هزار تاکسی در حال تردد در تهران، تعویض کاتالیست تنها برای 5 هزار خودرو در حال انجام است؟
- 80 هزار تاکسی تنها یک عدد آماری است، زیرا حدود 50 هزار تاکسی فعال هستند. از این تعداد حدود 20 هزار تاکسی، فرسوده است که برای آنها تعویض کاتالیست انجام نمی شود، بلکه باید این خودروها را از رده خارج و با خودروی جدید جایگزین کرد. اما به دلیل مسائلی که ستاد سوخت تا کنون داشته، تعداد کل تاکسی های فرسوده ای که تا کنون جایگزین شده، حدود هزار خودرو از 20 هزار دستگاه بوده است.
- موانع نوسازی تاکسی ها چه بوده است؟
- یکی از آنها مسائل بانکی بوده که برای رفع آن، ما بانک شهر را درگیر کار کرده ایم و در حال حاضر این بانک وام 20 میلیونی پیش بینی شده برای نوسازی تاکسی های فرسوده را ارائه می دهد. بنابراین در صورت تسهیل فرایندها از سوی ستاد سوخت، ما به سرعت می توانیم همه 20 هزار تاکسی فرسوده را نوسازی کنیم. شاید باورتان نشود، اما در کلانشهر تهران، هنوز 9 هزار خودروی پیکان به عنوان تاکسی در حال تردد هستند و روزی 200 کیلومتر، یعنی سه تا چهار برابر یک خودروی شخصی پیمایش دارند!
- و پروژه سوم؟
- برای 10 تا 20 هزار دستگاه تاکسی های سطح بالاتر، پروژه تاکسی های هیبریدی در حال انجام است و امیدواریم که بتوانیم خودروهای برقی هیبریدی را جایگزین این تاکسی ها کنیم. این پروژه به موازات جایگزینی موتورسیکلت های بنزینی با برقی در حال پیشبرد است.
- و اکنون در چه مرحله ای قرار دارد؟
- یکی از مشکلات این است که خودروی هیبریدی بر خلاف موتورسیکلت برقی موجود نیست. ما یک فراخوان عمومی داده ایم و از افرادی که می توانند خودروی هیبریدی برای تاکسیرانی تهران تامین کنند، دعوت به همکاری کرده ایم. خودروسازان و واردکنندگان خودرو هر دو به این فراخوان واکنش نشان دادند و 30- 40 نفر اعلام آمادگی کردند. ما نیز از آنها درخواست ارائه نمونه کرده و در صورت مورد تایید بودن آن، به آنها قول ارائه تسهیلات و وام را دادیم. با این حال تا این لحظه تنها سه شرکت به صورت جدی جلو آمده اند، اما من هنوز در ایران خودروی هیبریدی، نه داخلی و نه وارداتی ندیده ام.
- با توزیع بنزین یورو 4، چه تغییری در وضعیت آلودگی هوای تهران مشاهده شده است؟
- شاید بتوان گفت امسال حدود 20 درصد بهبود وضعیت آلودگی را داشته ایم.
- با توجه به ارتقای کیفیت بنزین، پیش بینی شما برای وضعیت آلودگی هوا در زمستان امسال چیست؟
- سوال بسیار سختی است، اما قطعا روزهای سخت تری در زمستان امسال منتظر ماست.
- چه اقدامات پیشگیرانه ای برای کنترل آلودگی هوا در زمستان انجام داده اید؟
- آلودگی هوایی که در زمستان به دلیل پدیده وارونگی هوا ایجاد می شود، هیچگاه با اقدامات پیشگیرانه برطرف نمی شود. زیرا تمام برنامه های مبارزه با آلودگی هوا درازمدت است و هیچ اقدامی یک شبه اثربخش نخواهد بود.
- بحث واگذاری شرکت کنترل کیفیت هوا سال گذشته در شورای شهر مطرح شد، ولی با توضیحاتی که معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری درباره ضرورت باقی ماندن این شرکت در زیرمجموعه این معاونت ارائه کرد، این موضوع منتفی شد. اکنون دیگر بحثی در این زمینه مطرح نیست؟
- خیر. موضوع کلا مختومه شد و ما همچنان زیرمجموعه معاونت حمل و نقل و ترافیک هستیم.
- به رغم اینکه گفته می شود موتورسیکلت های در حال تردد در شهر بی کیفیت هستند، اما همچنان تردد موتورسیکلت های سنگین یا با ظرفیت بیش از 250 سی سی در معابر شهری ممنوع است. فکر نمی کنید آزادسازی تردد این نوع موتورها، به کاهش آلایندگی هوا توسط موتورسیکلت ها کمک می کند؟
- حجم و سی سی در موضوع کیفیت و آلایندگی مطرح نیست. چنان که ما می توانیم موتورسیکلت با ظرفیت 125 سی سی و باکیفیت داشته باشیم و این دیگر به سازمان محیط زیست و وزارت صنایع بستگی دارد که از یک طرف استانداردهای ساخت موتورسیکلت را سختگیرانه تر کنند و از طرف دیگر، وزارت صنایع دیگر مجوز ساخت چنین موتورسیکلت های بی کیفیتی را صادر نکند. وگرنه در همین سایز می توان موتور بنزینی باکیفیت پیدا کرد که آلایندگی آن به مراتب پایین تر است. اما قیمت آن در بازار فعلی قطعا زیر 10 میلیون تومان نیست.
- می توان از وزارت صنعت خواست که یارانه آلودگی هوا به مردم بدهد؟
- این یارانه باید تعلق بگیرد، اما نه به این صورت که به مردم پول بدهند. قاعده ای در دنیا هست که می گوید تولیدکننده آلودگی باید هزینه آن را بپردازد. بنابراین اگر کسی خودروی آلاینده یا بدون فیلتر دارد، باید عوارض بپردازد. اما این عوارض نباید به جیب کسی برود، بلکه باید صرف نوسازی ناوگان و کاهش آلودگی هوا شود. این اقدام در همه دنیا به طرز بسیار هوشمندانه ای انجام می شود و ما نیز همین درخواست را داشته ایم تا عوارض واردات، عوارض سالیانه شهرداری و ... هدفمند شود. به بیانی دیگر، به راحتی می توان استفاده از خودروی آلاینده را در شهرها گران کرد، به این صورت که با افزایش سن و آْلایندگی خودرو، میزان عوارض آن نیز افزایش یابد، تا جایی که دیگر استفاده از خودروی آلاینده صرف نداشته باشد. بنابراین مالک خودرو آن را به شهری کوچکتر با آلودگی و عوارض کمتر می فروشد و به این ترتیب، نوسازی هوشمندانه ناوگان رخ می دهد. این شیوه بسیار کارآمدتر از این است که یکی یکی برویم یقه مردم را بگیریم و آنها را به زور مجبور به نوسازی خودرویشان کنیم. این مصداق همان سیاستگذاری صحیح است.
منبع: فارس
نظر شما