به گزارش «پرشین خودرو» به نقل از دنیای اقتصاد، این آمار که توسط انجمن خودروسازان منتشر شده، تمام شرکت‌های دولتی و خصوصی تولیدکننده خودروهای تجاری کشور را در بر می‌گیرد ،این در حالی است که طبق آمار مذکور از میان محصولات تجاری سازان «وانت» عنوان پرتیراژین خودرو تجاری را به خود اختصاص داده است. در آمار منتشره، انواع وانت، اتوبوس، مینی بوس، کامیون، کشنده، کامیونت، ون و میدل باس به چشم می‌آید، اما اگر آمار وانت را از آن کم کنیم، متوجه می‌شویم سایر خودروهای تجاری دارای تیراژ تقریبا ناچیزی هستند. همچنین به جز وانت و ون، تولید سایر خودروهای تجاری در هفت ماه امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته، کاهش داشته است. این در شرایطی است که متوسط سن ناوگان باری کشور از حد مجاز گذشته و ناوگان اتوبوس و مینی‌بوس هم نیاز به نوسازی دارد. جدای از اینکه فرسوده بودن این دو ناوگان، بر آلایندگی هوا می‌افزاید، سرانه مصرف سوخت کشور نیز به واسطه قدیمی بودن کامیون‌ها و مینی‌بوس‌ها و امثالهم، بالا رفته است. به عنوان مثال، هر کامیون فرسوده بالای 25 سال، حدود سه برابر یک کامیون نو، سوخت مصرف می‌کند و طبعا آلایندگی آن نیز بالاتر خواهد بود. با یک حساب سرانگشتی می‌توان نتیجه گرفت که فقط در بخش کامیون، سالانه میلیون‌ها تن اضافه «ذرات معلق آلوده‌کننده» در آسمان کشور پراکنده و میلیون‌ها لیتر سوخت نیز بیخود و بی‌جهت تلف می‌شود و این بدان معناست که میلیاردها تومان پول نیز به هدر می‌رود. از سوی دیگر با توجه به اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و افزایش تدریجی قیمت حامل‌های انرژی، حساسیت روی میزان مصرف نیز بالا رفته و بالاتر نیز خواهد رفت، بنابراین دولت و مالکان کامیون‌های فرسوده، باید برای کاهش هزینه سوخت مصرف وارد عمل شوند. به هر حال وقتی قیمت سوخت در فازهای بعدی قانون هدفمندی یارانه‌ها، باز هم افزایش یابد، فرسوده بودن ناوگان تجاری نه تنها خرج زیادی روی دست مالکان آنها می‌گذارد، بلکه عملا دولت نیز نمی‌تواند تمام و کمال به اهداف خود مبنی بر کاهش مصرف سوخت برسد. اما به همه اینها باید احتمال بروز تصادفات بیشتر را نیز در خودروهای تجاری فرسوده اضافه کرد، زیرا به هر حال فرسوده بودن آنها به معنای کاهش کیفیت و دوام قطعات و سیستم‌های ایمنی شان نیز است. طبعا اگر مثلا کامیون یا مینی‌بوسی دارای عمر بالا و خارج از استانداردی باشد، نقش بیشتری در تصادفات جاده‌ای دارد و از آن سو، آسیب‌پذیری و تلفات آنها نیز هنگام تصادف، بیشتر خواهد بود. با توجه به موارد مذکور، نوسازی ناوگان تجاری کشور ضروری‌تر از هر زمان دیگر به نظر می‌رسد و این کار، علاوه بر برنامه‌ریزی و حمایت دولت، به همکاری مالکان خودروهای فرسوده هم نیاز دارد. با این حال شکی نیست که نوسازی ناوگان تجاری، در درجه اول نیازمند خودروهای جایگزین است و تا تیراژ انواع کامیون و مینی‌بوس و اتوبوس و... به رقمی مناسب نرسد، نمی‌توان به از رده خارج کردن فرسوده‌ها در حدی قابل قبول، امیدوار بود. هرچند ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت در تازه‌ترین برنامه خود، عملیات نوسازی دو هزار کامیون فرسوده را آغاز کرده، اما با توجه به تیراژ محدود تجاری سازان کشور، عملی شدن این برنامه در بازه‌های زمانی کوتاه مدت، بعید به نظر می‌رسد. بنابر اعلام ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت، مالکان کامیون‌های فرسوده می‌توانند حدود سه ماه پس از انجام ثبت نام در طرح نوسازی، محصولی نو تحویل بگیرند، این در حالی است که تعداد کامیون‌های فرسوده، بسیار بیشتر از اینها است. همچنین جدای از کامیون که نیازمند نوسازی هرچه سریع‌تر است، مینی‌بوس و اتوبوس نیز به نوسازی احتیاج دارند و ستاد مدیریت حمل‌ونقل باید فکری نیز به حال آنها بکند. البته در گذشته اقداماتی در این مورد انجام و تسهیلاتی نیز در نظر گرفته شده است، اما قطعا باید بیش از اینها برای نوسازی به خصوص «مینی‌بوس» اقدام کرد، زیرا مینی بوس‌های فرسوده نیز منشاء آلایندگی زیادی بوده و مصرف بالایی دارند. دو دلیل اصلی افت تولید اما مدیرعامل ایران خودرودیزل در این مورد که چرا خودروهای تجاری (منهای وانت و ون) از تیراژ قابل قبولی برخوردار نیستند، می‌گوید: در بخش اتوبوس و مینی بوس به این دلیل تیراژ بالا نیست، که بودجه لازم برای خرید آنها در اختیار زیرمجموعه‌های دولت قرار نمی‌گیرد. هاشم یکه زارع با تاکید بر اینکه مشتری اصلی مینی بوس و اتوبوس، نهادهای دولتی هستند، می‌افزاید: وقتی بودجه لازم در اختیار آنها قرار نمی‌گیرد، خود به خود تقاضا نیز برای مینی بوس و اتوبوس کاهش می‌یابد و ما نیز به عنوان تولیدکننده مجبوریم مطابق با تقاضا، تولید کنیم.‌ هاشم یکه زارع همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا تیراژ کامیون و کشنده نیز پایین است، تاکید می‌کند: علت اصلی این موضوع، کاهش تقاضای ناشی از افت تسهیلات لیزینگ است. وی می‌گوید: سال 86 شرکت‌های لیزینگ تا سقف 53 درصد به متقاضیان خرید کامیون تسهیلات می‌دادند، اما طی چهار سال گذشته، این رقم به شش درصد رسیده است. یکه زارع ادامه می‌دهد: قیمت خودروهای تجاری بسیار بالا است، به طوری که کمتر کسی می‌تواند بدون تسهیلات لیزینگ، اقدام به خرید آنها بکند، بنابراین طبیعی است وقتی لیزینگ‌ها شش درصد تسهیلات می‌دهند، تقاضای خرید پایین می‌آید. مدیرعامل ایران خودرودیزل تاکید می‌کند:در کشورهای دیگر، حدود 95 درصد قیمت کامیون از طریق لیزینگ تامین می‌شود. به گفته وی، ایران خودرودیزل هم اکنون با حدود یک سوم ظرفیت تولید خود کار می‌کند. افت تولید کامیون، اتوبوس و مینی‌بوس طبق آماری که سایت انجمن خودروسازان منتشر کرده، در هفت ماه امسال تیراژ انواع کامیون، کشنده، اتوبوس و مینی‌بوس کاهش یافته است، اما آمار وانت و ون رشد را نشان می‌دهد. بر این اساس، در هفت ماه امسال تنها 17 هزار و 714 دستگاه کامیون، کامیونت و کشنده در کشور به تولید رسیده، که در مقایسه با سال گذشته 10.2 درصد افت کرده است. در بین خودروسازان دولتی، ایران خودرودیزل 48 درصد و زامیاد 58.5 درصد رشد تولید کامیون، کامیونت و کشنده را تجربه کرده‌اند اما سایپادیزل 10.1 افت داشته است. البته ایران خودرودیزل کامیون‌های فراز تولیدی خود را نیز که هنوز تکلیف شماره‌گذاری آن دقیقا مشخص نشده، در آمار هفت‌ماهه لحاظ کرده است. اما در میان شرکت‌های خصوصی، «ارس خودرودیزل» با رشد تولید مواجه شده، اما «گروه بهمن» 41.1 درصد افت را به خود می‌بیند. بیشترین تیراژ این سه محصول به ایران خودرو دیزل تعلق دارد و برخی شرکت‌ها مانند «خودروسازان دیزلی آذربایجان» اصلا تولیدی نداشته‌اند. مینی‌بوس و میدل باس هم افت کردند در حالی که طبق آمار انجمن خودروسازان، 11 شرکت دولتی و خصوصی به عنوان تولیدکننده مینی بوس و میدل باس در کشور مشغول فعالیت هستند، تیراژ تولید این نوع خودروها به دو هزار دستگاه نیز در هفت ماه امسال نرسیده است. این میزان تیراژ بدان معناست که تولید انواع مینی بوس و میدل باس در هفت ماه امسال، 9.2 درصد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افت کرده است. در این بین، ایران خودرودیزل بیشترین تیراژ را به خود اختصاص داده و در مقایسه با هفت ماه سال گذشته، 9.3 درصد رشد را به خود می‌بیند. شرکت‌هایی مانند سایپادیزل، زرین خودرو، پیشرویدک و شهاب خودرو نیز حتی یک دستگاه تولید طی هفت ماه امسال نداشته‌اند. مینی‌بوس و میدل باس جزو ناوگان حمل‌ونقل عمومی به حساب می‌آیند و از آنجاکه نیاز به استفاده از آنها پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها افزایش یافته و فرسودگی این ناوگان، مصرف سوخت و آلایندگی بالایی در بر دارد، تولید هرچه بیشتر مینی بوس و میدل باس ضروری به نظر می‌رسد. البته ون را نیز باید جزو ناوگان حمل و نقل عمومی به حساب آورد، خودرویی که در هفت ماه امسال فقط 368 دستگاه از آن به تولید رسیده است. این در حالی است که طی هفت ماه سال گذشته تنها شش دستگاه ون تولید شده بود. از بین پنج شرکت تولیدکننده ون، فقط زامیاد موفق به تولید این محصول در هفت ماه امسال شده است. وانت رشد کرد به سراغ وانت برویم و ببینیم اوضاع تولید این خودرو در هفت ماه امسال به چه شکل بوده است. در این بازه زمانی کلا 107 هزار و 227 دستگاه انواع وانت به تولید رسیده که بیشترین آن سهم ایران خودرودیزل است و کمترین سهم را نیز «دیارخودرو» دارد. معروف‌ترین وانت‌های تولیدی در هفت ماه امسال، نیسان و وانت پیکان هستند که اولی 34 هزار و 205 دستگاه تیراژ داشته و از دومی نیز 60 هزار و 663 دستگاه به تولید رسیده است. اما «گروه بهمن» هم که بیشترین تیراژ وانت را بین شرکت‌های بخش خصوصی داشته، 10 هزار و 942 دستگاه وانت را تولید کرده است که این آمار، از افت تولید 35.3 درصدی وانت‌های این شرکت حکایت دارد.