/خبرنگار: زهرا حریری/ به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، التهاب بازار خودرو که به دلیل اجرای سیاست‌های نادرست از دولت‌های قبل تاکنون ادامه داشته است این روزها با وجود اجرای سیاست عرضه خودرو در بورس کالا باز هم محل اختلاف جمعی از نمایندگان ملت و کارشناسان شده است اما این راهکار نیز به جهت سودی که نصیب خریداران و خودروسازان می‌کند سبب تشکیک در کارآمدی این ابزار در فروش خودروسازان شده است.

فروش خودرو در بورس کالا با وجود اینکه از راهکارهای مرسوم در دنیا نیست با این حال سیاستگذار برای آنکه در راستای کاهش زیان تولیدکننده مجبور به آزادسازی قیمت نشود، آن را به عنوان راهکاری موقت پذیرفت راهکاری که اگر چه ابتدا موافق آن نبود اما در ادامه نه‌ تنها بر سر این ماجرا با بورس کالا به توافق رسید، بلکه امروز فروش خودروهای خارجی را نیز به این بستر واگذار کرده است.

اما با جدی‌تر شدن عرضه خودرو در بورس کالا و اعلام وزارت صمت مبنی بر عرضه تمام خودروها در بورس کالا تا پایان سال و از سویی رشد قیمت خودروها در بازار، اجرای این راهکار مورد نقد و عدم اجماع نمایندگان مجلس، سازمان بازرسی و جمعی از کارشناسان بازار سرمایه قرار گرفت.

چنانچه اواخر هفته گذشته برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به شورای رقابت، شیوه فعلی عرضه خودرو در بورس کالا را به دلیل ایجاد سفته‌بازی و نوسانات غیرموجه در معاملات، غیر‌قانونی و ضد‌رقابتی اعلام و خواستار توقف عرضه در بورس کالا شدند و روز گذشته نیز جمعی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه دست به‌کار شده و با انتشار نامه‌ای به سران قوا نسبت به برخی اقدامات علنی گروهی علیه شفاف‌سازی معاملات در صنعت خودرو و جلوگیری از حذف رانت و قیمت‌گذاری دستوری هشدار دادند.

در این بین سازمان بازرسی کل کشور نیز با فراخواندن مدیران عامل دو خودروساز بزرگ کشور ضمن انتقاد نسبت به شیوه اجرای عرضه خودرو در بورس کالا، خواستار عمل کردن شورای رقابت به وظیفه قانونی در مورد قیمت گذاری خودرو و بازگشت عرضه خودرو به همان روال گذشته تا تعیین تکلیف عرضه خودرو در بورس کالا شد. هر چند در واکنش به مواضع سازمان بازرسی کل کشور مدیرعامل سایپا اعلام کرد که فروش فوق‌العاده و عرضه محصول در بورس کالا براساس شرایط و ضوابط مجلس، ادامه خواهند داشت.

در شرایطی که انتقاد در خصوص ناکارآمدی شیوه عرضه خودرو در بورس کالا از مسائل داغ این روزهای بازار خودرو است و در نامه 11 نماینده مجلس نیز به برخی دلایل برای غیر‌قانونی بودن و ضد‌رقابتی بودن عرضه خودرو در بورس کالا اشاره می شود، این سوال مطرح است که آیا با طرح چنین موضوعاتی عرضه خودرو در بورس کنار گذاشته می‌شود و راهکار جایگزینی ارائه خواهد شد یا همان گونه که در نامه نمایندگان به آن اشاره شده است، ضوابط و قواعد عرضه خودرو در بورس کالا، تعیین قیمت پایه و نحوه محاسبه درآمد خودروسازان از بورس کالا تغییر خواهد کرد؟

بهترین روش کارآمد عرضه خودرو به بازار

در این ارتباط امیرحسن کاکایی، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران ضمن اشاره به کارآمدی بورس کالا در شرایط کنونی بازار خودرو تاکید کرد: تنها راه حل ممکن در شرایط پر تنش بازار خودرو، بورس کالا است.

وی با تشریح وضع کنونی تولید و عرضه شرکت‌ها و هجوم سرمایه‌ به بازار خودرو به خبرنگار پرشین خودرو گفت: سپردن قیمت‌ها به شورای رقابت و فروش در قالب قرعه‌کشی‌ از جمله اقداماتی بود که سیاست‌گذار در چند سال اخیر با هدف کنترل بازار به‌کار گرفت اما این دست تلاش‌ها نه‌تنها به تعادل بازار کمکی نکرد، بلکه بر اساس آمار، رانت 250 هزار میلیارد تومانی ناشی از قیمت‌گذاری دستوری را نصیب دلالان کرد و امروز که پس از ماه‌ها بررسی مسیر شفاف بورس کالا به عنوان ابزاری برای رهایی این صنعت از قیمت‌گذاری دستوری انتخاب شده است نمی‌توان به صورت فوری منتظر اتفاقات جدید بود و با نوساناتی زیادی که دلار در این روزها داشته، شاهد کاهش قیمت خودرو بود.

وی تصریح کرد: بورس تاثیر منفی در بازار نداشته و این نوع عرضه باعث بالا رفتن قیمت‌ها نشده است بلکه بالا رفتن قیمت دلار، نرخ خودرو را افزایشی و باعث هجوم سرمایه به این بازار شده است بنابراین به رغم برخی مخالفت‌ها معتقدم که در وضع کنونی، بهترین راهکار ادامه عرضه خودرو در بورس کالاست، مسیری که می تواند بواسطه کد ملی، متقاضیان در بورس کالا را کنترل کرده و مانع فعالیت بازیگران بزرگ در بورس و همچنین کنترل خودروسازان در نحوه عرضه به بورس کالا شود.

عدم تاثیر بورس بر بازار خودرو / مسئولان به جای تمرکز بر بازار، موانع تولید را رفع کنند

این کارشناس صنعت خودرو بیان کرد: عرضه خودرو در بورس، تاثیری بر بازار نمی‌گذارد و فقط در شرایط کنونی ابزاری برای حذف رانت دلالان و جلوگیری از تداوم زیان خودروسازان است تا با بهبود وضع نقدینگی، تیراژ تولید افزایش یافته و با افزایش عرضه، قیمت ها نیز کاهش یابد.

به گفته کاکایی با توجه به تاثیری پذیری خودرو از نرخ ارز چنانچه بهترین کارها هم در صنعت خودرو اجرایی شود اما قیمت ارز افزایش پیدا کند؛ قیمت خودرو هم صددرصد افزایش پیدا می‌کند. از این رو مسئولانی که در این شرایط وعده کاهش قیمت می دهند کاملا اشتباه می کنند چرا که بورس تنها یک ابزار است و قواعد خاص خود را دارد و سیاست گذار حق دخالت در این بازار به هر بهانه ای را ندارد.

وی همچنین به روش‌های عرضه خودرو به بازار اشاره و یادآور شد: منطقی‌ترین راه برای تمام متقاضیان این است که همه بتوانند از خودروساز، محصول را با قیمت بازار خریداری کند و فروش خودرو با قیمت‌گذاری دستوری کاملا بی‌عدالتی است اما در شرایطی که سیاست گذار تمایلی به آزادسازی قیمت ندارد یک راه میانی نیز وجود داشت و آن عرضه خودرو در بورس کالا بود. مسیری که ضمن شفاف سازی، هم تولیدکننده نفع برده و هم مصرف‌کننده؛ ضمن آنکه بواسطه ابزار کنترلی در بورس، دلالان نیز از چرخه معاملات حذف می شوند.

این کارشناس صنعت خودرو در ادامه با اشاره به تاثیر اظهارات مسئولان در ایجاد تنش در بازار تصریح کرد: متاسفانه مسئولان به جای اینکه تمام تمرکز خود را صرف افزایش تولید و رفع موانع تولید کنند تنها بر روی بازار متمرکز شدند در حالی که اگر تمرکز روی رفع موانع تولید و اجرای قوانینی مثل بهبود فضای کسب و کار بود وضعیت بسیار بهتری در صنایع مختلف به خصوص صنعت و بازار خودرو داشتیم.

طرح های تکلیفی خودروسازان عامل اصلی رانت در بازار

کاکایی همچنین به نامه مجلسی‌ها در خصوص رانت ناشی از شیوه اجرایی فعلی عرضه خودرو در بورس کالا اشاره و افزود: این نقدها در شرایطی مطرح می شود که برخی تصمیماتشان عملا سبب پهن شدن سفره رانت در بازار خودرو شده است در واقع طبق تکالیفی که مجلس شورای اسلامی بر دوش خودروسازان گذاشته، آنها باید 70 درصد از ظرفیت فروش خود را در قالب دو طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و اسقاط خودروهای فرسوده عرضه کنند که خود عامل رانت در بازار خودرو است.

وی در پایان طرح مالیات بر عایدی سرمایه را راهکاری برای جلوگیری از هجوم سرمایه ها به بازار خودرو دانست و خاطرنشان کرد: این راهکار در صورت اجرای دقیق می تواند از سوداگری در بازار های غیرمولد جلوگیری و مانع هجوم سرمایه ها به این بازار شود./