پرشین خودرو: صنعت خودرو، این غول صنایع کشور این روزها نشانه‌های زیادی از درد دارد، از افت تولید نزدیک به ۵۰ درصدی تا وقت‌گذرانی کارگران در خط تولید. به گزارش «پرشین خودرو»، اما چاره چیست؟ این دردها و مشکلات راه درمانشان چیست؟ به دنبال یافتن پاسخی برای این سوال‌ها به اتاق ۲۲۰ در ساختمان مرکزی سایپا رفتیم، تا با یکی از مدیران ارشد صنعت خودرو به گفت‌وگو بنشینیم، مدیری که سال‌ها است آشنایی نزدیکی با صنعت خودرو دارد. این گفت‌وگو با مرتضی شفیعی معاون مهندسی گروه خودرو‌سازی سایپا انجام شد. اما از آنجا که دغدغه اصلی ایشان مشکلات فعلی این صنعت می‌باشد، بنابراین صحبت‌ها هم به طور خاص به مسائل سایپا اختصاص نیافت و تلاش شد تا در رابطه با مشکلات کل صنعت خودرو گفت‌وگویی انجام شود. عدم تمایل وی به مصاحبه، چند هفته ای مارا در انتظار گذاشت، ولی به قول وی این روزها از اثر بخشی برخی از رسانه‌ها در حل مشکلات ناامید شده‌است. تاثیر شرایط فعلی بر کیفیت تولیدات؛ بهانه خوبی برای شروع بحث بود: این روزها نگرانی‌های زیادی در رابطه با صنعت خودرو وجود دارد که می‌شود گفت یکی از مهم‌ترین آنها حفظ کیفیت در شرایط فعلی است، آیا به نظر شما افت کمی تولید می‌تواند دلیل مناسبی برای افت کیفی آن باشد؟ تا جایی که من می‌دانم و در جریان هستم تلاش شده است مشکلات فعلی منجر به افت کیفیت نشود. اگرچه ممکن است در برخی مواقع نارضایتی مشتریان را به همراه داشته باشد. اما علتش لزوما افت کیفیت نیست. برای مثال ممکن است به دلایل مختلف قطعه‌ای به‌موقع برای خط تولید تامین نشود، و این موجب تولید ناقص خودرو و تاخیر در تحویل محصول به مشتریان گردد و یا به دلیل آنکه خط تولید نمی‌تواند متوقف شود، قطعات ناقصی خارج از خط تولید مونتاژ شود. بنابراین بخشی از محصولات بدون آن قطعه تولید می‌شوند و کنار گذاشته می‌شوند که بعدا آن قطعه روی محصول نصب می‌شود. وقتی هم که یک قطعه خارج از خط تولید و خارج از روال معمول بر روی محصولی نصب شود امکان دارد که به خوبی زمانی نباشد که در خط تولید نصب شده، این اتفاق در‌واقع برمی‌گردد به مشکل تامین. خب آیا این به معنای افت کیفیت نیست؟ افت کیفیتی که به نظر می‌رسد حتی خدمات پس از فروش را هم تحت تاثیر قرار داده است. بله خدمات پس از فروش هم ممکن است به همان دلیلی که خط تولید مشکل تامین دارد دچار مشکل شود و مشتری در خدمات پس از فروش منتظر بماند و این البته موجب نارضایتی می‌شود. اما مفهوم آن با افت کیفیت متفاوت است. افت کیفیت مفهوم دیگری دارد که در‌واقع عدول از استاندارد است و احتمال آن خیلی ضعیف است. آنچه من می‌دانم این است که خودروسازان خیلی هم در مقابل افت کیفیت مقاومت کرده‌اند اما نمی‌توانم با قطعیت بگویم که مشکلات فعلی بر کیفیت اثر نمی‌گذارد. وقتی تولیدکننده‌ای نمی‌تواند مواد اولیه مورد نیاز خود را وارد کند، نمی‌تواند ال سی باز کند،‌ ممکن است مواد اولیه‌اش را از جاهایی تامین کند که کیفیت قابل اطمینان را ندارند و ما هم متوجه آن نشویم یا با تأخیر متوجه شویم. به هر حال وقتی محدودیت‌ها وارد می‌شوند افت کیفیت هم امکان دارد اتفاق بیفتد. اما شما در حالی از مقاومت خودروسازان در مقابل افت کیفیت سخن می‌گویید که سازمان ملی استاندارد، طی مدت زمانی کوتاه دو بار به خودروسازان در رابطه با افت کیفیت اخطار داده است. من تذکری را از طرف موسسه ملی استاندارد به یاد نمی‌آورم. به نظر می‌رسد این تذکرها بیشتر جنبه هشدار پیشگیرانه دارد. این هشدار به معنای نگرانی از افت کیفیت می‌باشد که البته حق مسلم سازمان ملی استاندارد است. ما هم به این موضوع آگاه هستیم. مثلا اخیرا مدیران این سازمان از واردات قطعات بی‌کیفیت چینی اعلام نگرانی کرده‌اند، این نگرانی قابل درک است چرا که ایشان و ما به خوبی می‌دانیم وقتی مشکلات بازرگانی خارجی با سایر کشورهای دنیا بسیار شدید ‌باشد و از طرفی نرخ ارز رشد ناگهانی پیدا كند، رویکرد تولیدکنندگان به سمت واردات از چین بیش از پیش افزایش می‌یابد و البته این از روی ناچاری است. در این شرایط بسیار طبیعی است که مراقب باشیم مواد و قطعات بی کیفیت وارد بازار نگردند بنابراین این گونه هشدارها از جنس پیشگیرانه و برحسب وظیفه شغلی ایشان است و فکر نمی‌کنم بر اساس شواهد در خودروسازان بوده است لااقل بنده گزارشی در این ارتباط دریافت نکرده‌ام. از طرفی رشد شدید هزینه‌ها و اصرار سازمان‌های نظارتی بر عدم رشد قیمت متناسب با آن نیز ممکن است تولیدکننده را جهت کاهش هزینه‌ها به سمت قطعات ارزان‌قیمت سوق دهد که منجر به افت کیفیت شود. البته یکی از عللی که خودروسازان جهت افزایش قیمت اصرار می‌ورزند همین است، چرا که این روند در دراز مدت افت کیفیت و ورشکستگی را به همراه دارد. صادقانه بگویم که مشکلات مالی این چنینی در تولید و تامین، بر کیفیت بی‌تاثیر نیست. اما این را هم می‌توانیم بگوییم که تلاش کرده‌ایم اثر کیفی نداشته باشد. برخی افراد اعتقاد دارند تولید خودرو در کشور بیش از ظرفیت خطوط تولید بوده است. یعنی خودروسازان به دلیل در دست داشتن انحصار بازار مجبور بوده‌اند تولید را به حداکثر میزان خود برسانند تا بتوانند بازار را تامین کنند. به عقیده این افراد تولید خودرو بعد از افت ۵۰ درصدی تازه به ظرفیت عادی خود رسیده است و دلیلی برای این همه گلایه از جانب خودروسازان وجود ندارد. نظر شما در رابطه با این تحلیل چیست؟ این حرف که خودروسازان بیشتر از ظرفیتشان تولید کرده‌اند یک حرف غیرفنی است. شاید در صنایع دیگر با برخی اغماض‌ها بتوان بیشتر از ظرفیت تولید کرد اما در صنعتی مثل خودرو چنین اتفاقی ممکن نیست. برای روشن‌تر شدن موضوع باید بگویم یکی از ملاک‌های میزان ظرفیت تولید، ظرفیت خطوط رنگ است. خط رنگ یک فرایند کاملا اتوماسیون و غیرقابل تغییر است، بنابراین تولید بیش از ظرفیت در خودروسازی تقریبا ناممکن است. می‌خواهم بگویم که ظرفیت خط رنگ در کشور ما حدود یک میلیون و هفتصد هزار دستگاه است، بنابراین تعداد خودروی تولید شده در کشور هرگز بیش از ظرفیت کارخانه‌ها نبوده است. شاید گاهی اوقات یکی از خودروسازان کشور که بیش از ظرفیت رنگ خود تولید کرده است از بخش رنگ دیگر خودروساز استفاده کند اما این به این معنا نیست که تولید از ظرفیت کلی بیشتر بوده است. بنابراین تحلیل اخیر در رابطه با میزان تولید اشتباه است و شرایط تولید در حال حاضر واقعا غیرمعمول و زیان بار است؟ بله، این قضاوتی نادرست و غیرفنی و ناعادلانه در رابطه با صنعت خودروی کشور است که کاهش تولید فعلی طبیعی است و شرایط تولید قبلی غیرعادی و بیش از ظرفیت بوده است. درست است که تولید خودرو در دنیا روندی کاهشی دارد و صنایع خودروسازی با ۷۰ یا ۸۰ درصد از ظرفیت خود تولید می‌کنند اما تولید با چهل تا پنجاه درصد از ظرفیت افتی وحشتناک است. در سال‌های گذشته ما هم با توجه به تقاضا و نیاز بازار، پیش آمده بود که با ۸۰ درصد ظرفیت اسمی تولید داشته باشیم ولی وقتی ما سال‌ها افزایش قیمت نداشته‌ایم و هزینه‌هایمان برای سال‌ها بر اساس ۹۵ یا ۱۰۰درصد ظرفیت نامی سرشکن شده است، اگر یک دفعه بیاید و به ۵۰ درصد ظرفیت نامی افت پیدا کند، برای هر کسی که مفاهیم تولید و صنعت و اقتصاد مهندسی را بداند متوجه می‌شود که وحشتناک است. زیرا هزینه‌های سربارش به شدت افزایش پیدا می‌کند و تولید دیگر برای آن واحد صنعتی صرف نمی‌کند. حال اگر این وضعیت با مشکلات دیگری هم همراه شود که دیگر سخت‌تر هم می‌شود. البته به نظر می‌رسد قطعه‌سازان در ثبات قیمت خودرو طی سال‌های اخیر بی‌تاثیر نبوده‌اند، زیرا آنها طی این سال‌ها قیمت‌هایشان را افزایش نداده بودند.آیا بعد از افزایش قیمت خودروسازان قطعه‌سازان هم افزایش قیمت داشته‌اند؟ بله، قطعه سازان ،شرکا و همکاران واقعی ما هستند و ما می‌دانیم در شرایط فعلی ایشان در معرض خطر بیشتری هستند. اگرچه ما بیش از میزان افزایش قیمتی که داشته‌ایم را به قطعه‌سازان اعمال كرده‌ایم، ولی آنان همچنان در شرایط بسیار سختی مارا همراهی می‌نمایند و البته علت اصلی طولانی شدن کاهش تولید خودروسازان نیز به دلیل عدم تامین است و این نشان می‌دهد برخی از قطعه سازان امکان ادامه کار را از دست داده‌اند پرداختی‌های ما حتی بیشتر از افزایش قیمت‌ها هم بوده است به همین دلیل در حال حاضر قیمت تمام شده ما بیشتر از قیمت فروش می‌شود. به هر حال ما افزایش قیمت قابل توجهی را جهت اصلاح قرارداد قطعه‌سازان در نظر گرفته‌ایم، و در حال حاضر هم نهایت تلاش را در پرداخت مطالبات داریم، اگرچه هنوز هم مطالبات سررسید شده زیادی روی میز ماست البته اصلاح قرارداد‌های حدود دو هزار قطعه‌ساز که یعنی ۱۰ تا ۱۵ هزار قرار داد یک شبه یا یک ماهه و دو ماهه امکان‌پذیر نیست. قطعه سازان هم همیشه گله‌مند بوده‌اند و حق هم دارند اما ایشان نیز به خوبی می‌دادند که کوتاهی از خودروسازان نیست، همه ما در یک کشتی هستیم و خدای ناکرده اگر از این گرداب نگذریم، سرنوشت یکسانی خواهیم داشت. طی چند ماه اخیر سرعت اتفاقات به‌قدری بالا بوده که ما هم نمی‌دانستیم وضعیت چه می‌شود، همانطور که در چند ماه اخیر تکلیف روشن نبود. به همین دلیل نمی‌توانستیم قراردادی یک ساله را با قطعه ساز را خیلی سریع تغییر بدهیم، اصلا اگر می‌خواستیم تغییر هم بدهیم نمی‌دانستیم بر اساس چه نرخی باید این کار را بکنیم؟ هنوز هم کسی نمی‌تواند با قطعیت بگوید که تا دو ماه آینده چه نرخ ارزی در اختیار ما قرار خواهد گرفت. بنابراین در زمانی که پارامتر‌ها اینقدر نوسان دارد نه خریدار و نه فروشنده تمایلی به معامله و قرار داد بستن ندارند. زیرا هر دو طرف این ترس را دارند که مبادا به دلیل نوسانات ضرر کنند. با این تفاسیر بی‌ثباتی نرخ ارز صنعت خودرو و قطعه را هم متزلزل کرده است؟ بله و این باعث تاسف است که صنعتی که در حال الگو گرفتن از صنایع پیشرفته بود و به این سمت می‌رفت که قراردادهای یک ساله و دو ساله‌اش را با قطعه‌سازان تبدیل به قراردادهای لانگ ترم یعنی پنج ساله و ده ساله بکند، به جایی برسد که حالا حتی نتواند یک قرارداد شش ماهه هم ببندد. این اتفاق در حالی رخ داده است که قراردادهای یک یا دو ساله حدود ۱۵ سال است که در خودروسازی جا افتاده است و ما همیشه این انتقاد را به خودمان داشتیم که چرا قرار دادهای بلند مدت نداریم که هم قطعه ساز احساس امنیت بکند و هم خودروساز احساس کند شریکی دارد که می‌تواند در دراز مدت با آن همکاری بکند. آیا خودروسازان می‌توانند تهدیدهای این افت تولید را به فرصت تبدیل کنند؟ مثلا حالا که تولید رونقی ندارد آنها می‌توانند به کیفیت و کارهای پژوهشی بپردازند؟ نمی‌دانم چه بگویم، نصیب کسی نشود اما این حرف مثل این است که یکی از اعضای یک خانواده‌ای فوت کرده باشد و ما با وجود تمام مصیبت‌ها بگوییم که حالا بد نشد که، یک نان‌خور از خانواده کم شده است! این تعبیر درستی نیست که ما بگوییم حالا که تولید پایین آمده است بیاییم به کارهای عقب مانده‌مان برسیم. زیرا وقتی تولید پایین بیاید همه چیز از بین رفته محسوب می‌شود. در استانداردهای مدیریتی و علمی گفته می‌شود که کیفیت در تولید انبوه به دست می‌آید. اما اگر زمانی قیمت محصولات بالا برود و کشش بازار کم شود در حالی که حاشیه سود بالا باشد، می‌توان گفت که خب بله حالا که تیراژ پایین آمده است بهتر است بیشتر به کارهای تحقیقاتی، پروژه‌های سرمایه‌گذاری، طراحی محصولات یا اصلاح زیر ساخت‌های کیفی و مدیریتی و کارهایی از این قبیل بپردازیم. ولی از آنجایی که پایین آمدن تولید ما دلایل اقتصادی داشته و به دلیل کمبود منابع مالی و مشکلات بازرگانی و... این اتفاق رخ داده است، نه می‌توانیم سرمایه‌گذاری بکنیم نه می‌توانیم اصلاح بکنیم و نه می‌توانیم به کارهای کیفی بپردازیم. زیرا مشکلات اقتصادی، تامین و ارتباط با خارج، علاوه بر تولید همه کارهای جانبی را هم مختل می‌کند. با وجود این میزان ضرر و زیان در حال حاضر کارگران این صنعت در چه وضعیتی به سر می‌برند؟ بر اساس استراتژی‌های کلان مملکت، حفظ اشتغال کارگران و کارکنان برای ما اهمیت ویژه‌ای دارد. هرچند این در دنیا معمول نیست. یعنی اولین اتفاقی که با کاهش تولید رخ می‌دهد تعدیل نیرو است. به هر حال شعار ما که شاید خیلی هم علمی، فنی و اقتصادی نباشد این است که یا همه با هم برویم یا همه با هم باشیم. به هر حال درست یا نادرست این از اصول اخلاق کاری ما است. البته با توجه به شرایط نا مناسب اقتصادی ما هم نمی‌دانیم تا چه زمانی قادر به تحمل این وضعیت خواهیم بود. انشاءالله مسوولان محترم بیش از پیش به نظرات کارشناسی مدیران این صنعت التفات نمایند و حمایت خویش را افزایش و سرعت بخشند تا با عنایت خداوند متعال بتوانیم با سربلندی این مقطع خطرناک را پشت سر گذاریم. منبع: دنیای اقتصاد