به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، کولر ماشین به کمک چندین سیستم مختلف بهصورت هماهنگ کار میکند. حتی یک نقص جزئی میتواند این تعادل را بر هم بزند، از افزایش بار موتور گرفته تا ایرادات مکانیکی سیستم تهویه. شناخت علت خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن میتواند به شما کمک کند تا پیش از وارد شدن خسارات پرهزینه، مشکل را شناسایی و رفع نمایید.
اگر شما نیز با ایراد مشابهی مواجهید و به دنبال دلیل خاموش شدن خودرو موقع کولر گرفتن هستید، این راهنما را از دست ندهید. در ادامه مشکلات مختلفی را بررسی خواهیم کرد که باعث خاموش شدن ماشین هنگام روشن کردن کولر میشوند.
سیستم کولر خودرو چگونه کار میکند؟
برای اینکه درک بهتری از علت خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن پیدا کنید، ابتدا بایستی بدانید سیستم تهویه اتومبیل چطور عمل میکند. این سیستم وظیفه دارد هوای داخل کابین را از نظر دما و کیفیت، در وضعیت مطلوبی نگه دارد. به همین دلیل، در هماهنگی کامل با سامانه خنککننده موتور فعالیت میکند تا هوایی با دمای مناسب و فیلتر شده را در اختیار سرنشینان قرار دهد.
این مجموعه که با نام HVAC (گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع) شناخته میشود، علاوه بر خنکسازی گرمادهی را نیز بر عهده دارد. بخش خنککننده وظیفه دارد گرما و رطوبت هوا را از داخل خودرو بگیرد هوایی خنک و خشک به داخل کابین بدمد.
هرچند اجزای کولر ممکن است در مدلهای مختلف خودرو کمی متفاوت باشند، اما نتیجه نهایی یکی است: حذف گرما از هوای داخل کابین. برای این منظور از گاز مبرد (Refrigerant) استفاده میشود که در حین گردش در سیستم، از حالت گازی به مایع و بالعکس تبدیل شده و گرما را به دو بخش تقسیم میکند: سرمایش (در اواپراتور داخل کابین) و گرمایش (در کندانسور خارج از کابین). هوایی که از روی اواپراتور سرد عبور میکند، خنک شده و به داخل خودرو منتقل میشود.
در این فرآیند، ابتدا مبرد به حالت گازی وارد کمپرسور میشود، فشرده شده و به حالت مایع و داغ درمیآید. سپس این مایع داغ در کندانسور خنک شده و به خشککن گیرنده انتقال مییابد تا رطوبت اضافی از آن گرفته شود. در نهایت، این مایع وارد اواپراتور شده و جریان هوای داخل کابین از روی آن عبور میکند تا گرما را جذب کند. نتیجه نهایی، همان هوای خنک و خشکی است که شما احساس میکنید.
نکته مهم اینجاست که سیستم کولر خودرو مستقیماً به موتور و تسمهی انتقال نیرو متصل است. این یعنی توان لازم برای عملکرد کولر از موتور تأمین میشود. اگر در این فرایند اختلالی روی بدهد که دامن به علت کم آوردن ماشین هنگام کولر گرفتن بزند، اصطلاحاً میگویند «شورت سایکلینگ» رخ داده است.
شورتسایکلینگ چیست؟
شورتسایکلینگ یا چرخهی کوتاه، حالتی است که سیستم تهویه مطبوع خودرو پیش از تکمیل فرآیند، بهطور ناگهانی خاموش میشود. خاموش شدن ماشین هنگام روشن بودن کولر، ممکن است بهدلیل نقص فنی در اجزای مکانیکی سیستم کولر اتفاق بیفتد یا حتی سادهتر از آن، ناشی از خرابی در سنسور دمای محیط باشد.
در این حالت، سیستم کولر بهطور اتوماتیک متوقف میشود، اما تنظیمات داشبورد یا سنسور دمای داخلی تشخیص میدهند که کابین هنوز گرم است. بنابراین سیستم دوباره میکوشد عملیات خنکسازی را آغاز کند، اما بهدلیل باقی بودن همان ایراد اولیه، مجدداً پس از چند دقیقه خاموش میشود. این فرآیند نامنظم میتواند فشار زیادی بر موتور وارد کند. در واقع، هنگامی که کولر خودرو درگیر چرخههای ناتمام و تکرارشونده شود، مصرف انرژی افزایش یافته و موتور تحت بار اضافه قرار میگیرد. در صورت عدم رسیدگی، این روند میتواند مشکل خاموش شدن خودرو هنگام روشن کردن کولر را تشدید کند.
۱۴ علت خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن
در شرایطی که کولر خودرو روشن میشود، سیستم تهویه مطبوع خودرو بار اضافیای به ماشین وارد میکند که میتواند علل و سبب متعددی داشته باشد. در ادامه به بررسی دقیق دلایل بروز این مشکل میپردازیم.
۱. اعمال فشار اضافه کولر بر موتور
یکی از اصلیترین دلایل خاموش شدن خودرو موقع کولر گرفتن، بار فشاری است که سیستم تهویه بر موتور وارد میکند. در صورتی که موتور خودرو توان مدیریت این بار اضافه را نداشته باشد یا سیستمهای کنترلی آن دچار اختلال باشند، احتمال خاموش شدن خودرو بسیار بالا خواهد رفت. اگر با مشکل ریپ زدن خودرو هنگام کولر گرفتن مواجهید، احتمال این را بدهید که کولر فشاری بیش از حد بر موتور وارد میکند.
۲. نقص در عملکرد دریچه کنترل دور آرام (Idle Air Control - IAC)
یکی از اجزای کلیدی در تنظیم دور آرام موتور، دریچه کنترل هوای دور آرام یا همان موتور کنترل هوای ورودی است. این قطعه وظیفه دارد هوای عبوری از دریچه گاز را در زمان عدم حرکت موتور (مانند زمان توقف یا کارکرد درجا) تنظیم کند. اگر داخل این دریچه کثیفی یا دوده انباشته شده باشد، نمیتواند وظیفهاش را بهدرستی انجام دهد و موتور در مواجهه با بار اضافی کولر، قادر به حفظ دور آرام نخواهد بود. در نتیجه، علت خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن میتواند بهسادگی ناشی از خرابی یا گرفتگی این دریچه باشد.
۳. دور موتور پایین در حالت درجا
زمانی که خودرو در حالت روشن است ولی حرکت نمیکند، موتور در حالتی موسوم به درجا زدن قرار دارد. بسیاری از افراد تصور میکنند این حالت به خنکماندن موتور کمک میکند، اما در واقع این کار میتواند به فرسایش موتور و کاهش بهرهوری سوخت منجر شود. یکی از راههای ساده برای جلوگیری از این مشکل، خاموشکردن خودرو هنگام توقفهای طولانی یا پرهیز از استفاده از کولر در حالت درجا است. روشنکردن کولر در این شرایط میتواند باعث شود علت خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن بروز پیدا کند.
۴. خرابی دریچه تنظیم جریان هوا
سنسور دمای محیط داخل خودرو، به عملکرد دریچه تنظیم جریان هوا وابسته است. زمانی که دمای هدف به دست آمد، سیستم کولر را روشن یا خاموش میکند. اگر دریچه تنظیم جریان هوا گیر کند، دیگر بهدرستی به درخواستهای سیستم پاسخ نمیدهد و این موضوع میتواند باعث شود که کولر خودرو لحظاتی هوای سرد بزند و ناگهان خاموش شود.
مشکل مربوط به دریچه تنظیم جریان هوا به تدریج بدتر میشود و در نهایت، این قطعه بهطور کامل در یک موقعیت گیر میکند. در چنین وضعیتی احتمالاً صدای خرخر یا کلیک خواهید شنید که نشاندهنده تلاش چرخدندهها و اجزای پلاستیکی برای حرکت درست است. برای یافتن دریچه تنظیم جریان هوا، باید جعبه داشبورد و احتمالاً بخشی از سمت شاگرد را باز کنید. در برخی خودروها، چندین دریچه تنظیم جریان هوا برای گرمایش، کولر و هوا تازه و هوای بازگشتی وجود دارد که ممکن است هرکدامشان دچار مشکل شوند.
اگر به دریچه تنظیم جریان هوا دسترسی پیدا کردید، آن را از نظر آسیبهای فیزیکی بررسی کنید؛ چون اگر به دنبال علت خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن هستید، احتمالاً این قطعه نیاز به تعویض دارد. میتوانید ماشین را دیاگ هم بزنید و کد مشکل را بررسی کنید. با انتخاب گزارش سیستم HVAC یا گزارش ماژول کولر، اطلاعات دقیقی درباره خرابی این قطعه دریافت خواهید کرد.
۵. نقص در دریچه گاز الکترونیکی
دریچه گاز وظیفه کنترل میزان هوای ورودی به موتور را دارد. در صورت خرابی این قطعه، ممکن است ورود هوا به میزان کافی انجام نشود و موتور دچار خاموشی شود. راهکار اولیه برای رفع این مشکل، تمیز کردن دریچه گاز با کیت مخصوص است. در صورت عدم رفع مشکل، تعویض کامل این قطعه توصیه میشود.
۶. خرابی یا ساییدگی تسمهها
اگر تسمهای که کمپرسور کولر را به حرکت درمیآورد دچار ساییدگی یا لق شدگی شود، اصطکاک لازم را برای عملکرد درست کمپرسور فراهم نمیکند. این امر میتواند باعث شود کولر بهدرستی کار نکند و در نهایت موتور خودرو نیز تحت فشار قرار گرفته و خاموش شود. در این موارد، سفتکردن تسمه یا در صورت لزوم، تعویض آن ضروری است.
۷. خرابی حسگر دمای محیط خودرو
در خودروهای جدید، سیستم تهویه مطبوع به کمک حسگر دمای محیط داخلی کار میکند و بر اساس دمای کابین، کولر را بهطور اتوماتیک روشن یا خاموش میکند. اما اگر این حسگر دچار اختلال شود یا لایهای از گردوغبار روی آن بنشیند، دیگر زمان درست برای روشن و خاموش شدن کولر را تشخیص نمیدهد. در برخی مدلها، این حسگر در سقف داخلی خودرو، بالای صندلی راننده یا سرنشین قرار دارد.
اگرچه معمولاً امکان دسترسی مستقیم به آن وجود ندارد، ولی در بسیاری از خودروها میتوان آن را ریست کرد. برای این کار کافی است دکمههای AC و گردش داخلی هوا را همزمان فشار داده و ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. این کار حسگر را ریست میکند و ممکن است مشکل روشن و خاموش شدن بیدلیل کولر برطرف شود. اما اگر خودرو شما قدیمیتر است یا اصلاً به این حسگر مجهز نیست، برای یافتن علت خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن باید بررسیهای بیشتری انجام دهید.
۸. گرفتگی کندانسور کولر خودرو
انباشت آلودگی و زباله در اطراف کندانسور، یکی از شایعترین عوامل خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن محسوب میشود. حشرات مرده، برگها و دیگر ذرات ریز که از پشت جلوپنجره عبور کردهاند، ممکن است اطراف کندانسور گیر کنند و مانع دفع مؤثر گرما شوند. این وضعیت باعث میشود کولر ابتدا هوای خنکی تولید کند، اما بعد از چند دقیقه سیستم بیش از حد داغ کرده و در نتیجه عملکردش ضعیف شود یا حتی خاموش شود.
برای رفع این مشکل، جلوی موتور و اطراف کندانسور را بررسی کرده و هرگونه آلودگی را تمیز کنید. اگر دسترسی دارید، میتوانید با استفاده از هوای فشرده، ناحیه را بهتر پاکسازی کنید. سپس اجازه دهید سیستم به دمای محیط برسد و مجدداً کولر را روشن کنید تا ببینید مشکل ادامه دارد یا خیر.
۹. گرفتگی لولههای سیستم تبرید
در برخی موارد، گرفتگی در لولههای سیستم کولر یا خود کندانسور میتواند علت کم آوردن ماشین هنگام کولر گرفتن باشد. مواد باقیمانده یا ذرات ریز ممکن است راه عبور مبرد (گاز خنککننده) را مسدود کنند و باعث عملکرد ناقص یا قطع شدن ناگهانی سیستم شوند. این نوع گرفتگی معمولاً در داخل کندانسور رخ میدهد، اما میتواند در لولههای بین کمپرسور و کندانسور هم ظاهر شود. برای تشخیص گرفتگی، بهترین ابزار دماسنج مادون قرمز است. ابتدا گریل جلو را باز کرده و دمای ورودی کندانسور را اندازهگیری کنید.
سپس دمای خروجی در گوشهی پایین و مخالف را هم اندازه بگیرید. اختلاف دما باید حدود ۷۰ تا ۹۰ درجه فارنهایت باشد. اگر این اختلاف کمتر از ۲۰ درجه باشد یا اصلاً تفاوتی وجود نداشته باشد، احتمال گرفتگی وجود دارد. خبر بد اینجاست که معمولاً دلیل اصلی این گرفتگی، تکهای جدا شده از کمپرسور است. بهعبارت دیگر، در این حالت نهتنها کندانسور بلکه کمپرسور هم به احتمال زیاد باید تعویض شود. این هم یکی دیگر از نشانههای رایج برای علت خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن است.
۱۰. پایین بودن سطح گاز مبرد کولر
تصور رایج این است که با خرید یک کیت شارژ کولر و افزودن گاز، مشکل حل میشود. شاید همسایهای یا دوستی این روش را توصیه کرده باشد؛ اما نکته مهمی که باید بدانید این است که سیستم کولر خودرو کاملاً درزبندی شده و مصرفی ندارد. اگر سطح مبرد پایین آمده، این بهمعنای وجود نشتی در سیستم است. در نتیجه، علت خاموش شدن خودرو موقع کولر گرفتن ممکن است نشتی گاز باشد.
اگر نشتی پیدا نشود، شارژ مجدد تنها برای چند روز یا هفته دوام دارد و سپس مشکل دوباره تکرار میشود. علاوه بر این، شارژ بیش از حد مبرد هم میتواند به کمپرسور و سایر قطعات سیستم آسیب جدی وارد کند. بنابراین، هرچند شارژ گاز ممکن است راهحلی فوری و ارزان بهنظر برسد، اما در صورت عدم تشخیص نشتی یا نبود ابزار دقیق برای اندازهگیری، ممکن است باعث هزینههای بیشتری در آینده شود.
۱۱. یخزدگی کویلها بهدلیل گرفتگی فیلتر کابین
یکی از دلایل فنی و نسبتاً رایج برای علت خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن، گرفتگی فیلتر هوای کابین است. اگر فیلتر کابین مدت زیادی بدون تعویض باقی بماند و بهطور جدی کثیف و مسدود شود، میتواند منجر به یخزدگی در خطوط سیستم تهویه و کولر، در پشت داشبورد شود. این اتفاق موجب میشود که سیستم پس از مدتی بهطور خودکار خاموش شود. یکی دیگر از نشانهها، کاهش قدرت جریان هوا از دریچهها نسبت به گذشته است.
محل قرارگیری فیلتر هوای کابین معمولاً پشت جعبه داشبورد است. برای دسترسی به آن باید داشبورد را باز کرده و فیلتر را خارج کنید. در صورتی که از مکان دقیق آن مطمئن نیستید، میتوانید به دفترچه راهنمای خودرو یا دفترچه تعمیرات اختصاصی همان مدل مراجعه نمایید.
پس از بیرون آوردن فیلتر، آن را تمیز کنید. برای زدودن ذرات درشت میتوانید آن را چند ضربه به آرامی تکان دهید و سپس با هوای فشرده یا اسپری باد، گرد و خاکهای ریز را خارج کنید. اگر گرفتگی شدید باشد و فیلتر بهخوبی تمیز نشود، احتمالاً باید تعویض گردد.
البته نکته نگرانکنندهتر آن است که یخزدگی خطوط ممکن است بهدلیل ورود رطوبت به سیستم تهویه خودرو از طریق نشتی در لولهها یا اجزای داخلی رخ داده باشد. بنابراین، اگر پس از تمیز کردن فیلتر همچنان کولر بهصورت نامنظم خاموش و روشن میشود، باید سطح مبرد (گاز خنککننده) را بررسی کرده و از نبود نشتی اطمینان حاصل کنید. این موضوع نیز میتواند علت کم آوردن ماشین هنگام کولر گرفتن باشد.
۱۲. خرابی رله کمپرسور کولر
رله کمپرسور و کلاچ مغناطیسی آن، اجزای حیاتی سیستم کولر خودرو هستند. هنگامی که کولر را روشن میکنید، رله باعث درگیر شدن کلاچ کمپرسور میشود. اگر در لحظه روشن شدن صدایی مانند جیغ یا ناله از سیستم شنیدید و سپس کولر خاموش شد، ممکن است مشکل از همین بخش باشد.
برای بررسی، کافی است در حالی که موتور روشن است، درِ کاپوت را باز کنید و از یک نفر بخواهید که سیستم کولر را از داخل فعال کند. باید صدای کلیک یا وزوزی شنیده شود که نشان از فعال شدن کلاچ کمپرسور دارد. اگر چنین صدایی شنیده نشود یا کمپرسور بهسرعت از مدار خارج شود، مشکل از کلاچ یا رله کمپرسور است. در این حالت، کمپرسور روشن نمیماند و یکی از دلایل خاموش شدن خودرو موقع کولر گرفتن میتواند همین باشد.
رله یا فیوز کمپرسور که معمولاً در جعبه فیوز داخل موتور قرار دارد را بررسی کنید. در صورت سوختن، سیستم کولر بههیچ وجه روشن نمیشود.
همچنین ممکن است خرابی در سنسور فشار بالای سیستم تهویه یا سنسور فشار پایین، باعث ایجاد اختلال در عملکرد کولر شده و در نهایت منجر به علت خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن شود.
۱۳. خرابی سنسور فشار بالا یا پایین کولر
سنسورهای فشار بالا و پایین در سیستم تهویه خودرو، وظیفه کنترل و نظارت بر فشار گاز خنککننده را بر عهده دارند. این سنسورها برای حفاظت از کمپرسور و سایر اجزای سیستم طراحی شدهاند. در صورت بروز فشار غیرعادی، این سنسورها دستور توقف سیستم را صادر میکنند.
اگر اخیراً گاز کولر خودرو را بدون تست فشار و سرسری شارژ کردهاید، ممکن است فشار بیشازحد بالا در سیستم ایجاد شده باشد. در چنین شرایطی، سنسور فشار بالا سیستم را قطع میکند تا از آسیب به کمپرسور جلوگیری شود. این وضعیت میتواند علت خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن باشد.
در طرف مقابل، اگر نشتی در لولههای گاز وجود داشته باشد یا در بخشهایی مانند کندانسور گرفتگی جزئی دیده شود، فشار کاهش یافته و سنسور فشار پایین وارد عمل میشود. نتیجه این اتفاق، روشن شدن موقت کولر و سپس خاموشی ناگهانی آن خواهد بود؛ که این نیز یکی دیگر از دلایل خاموش شدن خودرو موقع کولر گرفتن محسوب میشود.
برای روشن ماندن کمپرسور، هر دو سنسور فشار بالا و پایین باید در وضعیت بسته (Closed Circuit) قرار داشته باشند. در صورت باز بودن یکی از آنها، مدار الکتریکی کمپرسور کامل نمیشود و کلاچ کمپرسور فعال نخواهد شد. نبود نیروی کافی در سیستم باعث میشود کولر از مدار خارج شده و در برخی موارد، منجر به علت کم آوردن ماشین هنگام کولر گرفتن نیز بشود.
۱۴. خرابی فن دمنده
اگر فن دمنده که وظیفه ارسال هوا از هسته بخاری و دریچههای کولر را دارد، دچار اتصال کوتاه شده یا در آستانه خرابی باشد، ممکن است باعث شود که هوای سرد بهطور موقت از سیستم خارج شود. این مشکل معمولاً با جریان هوای ضعیفی شروع میشود که با تنظیمات فن همخوانی ندارد. سایر اجزای سیستم تهویه ماشین ممکن است بهدرستی کار کنند، اما موتور فن قادر به انتقال هوای سرد به داخل کابین نیست.
فنهای دمنده عمر محدودی دارند. هرچه بیشتر از آنها استفاده کنید، احتمال سوختنشان بیشتر میشود. همچنین ممکن است اتصالی در سیمکشی فن عملکرد آن را تحت تأثیر قرار دهد. مثلاً ممکن است فن بهطور معمول کار کند، اما زمانی که از روی یک دستانداز بزرگ با سرعت زیاد عبور کنید، سیمها تکان خورده و اتصال الکتریکی قطع شود.
فنهای خراب گاهی ممکن است صدای وزوز از خود تولید کنند. اگر ذرات اجسام خارجی هم در لبه پرههای فن گیر کرده باشند، ممکن است صدای کلیک شنیده شود.
برای تست موتور فن خودرو، باید به آن دسترسی پیدا کنید. معمولاً میتوانید از طریق برداشتن قسمت پایین داشبورد سمت راننده به آن دسترسی پیدا کنید. میتوانید موتور فن را با استفاده از مولتیمتر تست کنید. برای این کار، مولتیمتر را روی حالت اندازهگیری اهم قرار داده و پروبها را به ترمینالهای موتور فن وصل کنید. اگر مقدار Infinite را مشاهده کردید، یعنی مدار باز بوده و موتور فن خودرو خراب است.
جمع بندی
خاموش شدن ماشین هنگام کولر گرفتن، آن هم در روزهای گرم و کلافه کننده، بسیار آزاردهنده خواهد بود. شاید در وهله اول به نظرتان بیاید که سطح گاز مبرد پایین آمده و وسوسه شوید که برای صرفه جویی در زمان، سرخود آن را شارژ کنید. اما فراموش نکنید که ریشارژ گاز مبرد بدون تست کردن آن، میتواند بیشتر از هر دلیل خاموش شدن خودرو موقع کولر گرفتن، آسیب و هزینه به بار بیاورد.
اگر به دنبال علت کم اوردن ماشین هنگام کولر گرفتن هستید، ابتدا سنسور دمای محیط کابین خودرو را ریست کنید. برای این کار، دکمههای AC و گردش هوای داخلی را ۱۰ ثانیه نگه دارید (اگر این روش کار نکرد، به مکانیکی معتبر یا دفترچه راهنمای ماشین مراجعه نمایید).
در گام بعدی، کمپرسور و کندانسور را از نظر مشکلات ظاهری بررسی کنید و مطمئن شوید مسدود و کثیف نشدهاند. از شخص دیگری بخواهید کولر را روشن کند و دقت کنید که آیا صدایی غیرعادی از کمپرسور به گوشتان میرسد یا خیر.
اگر با معاینه ماشین در خانه همچنان به علت خاموش شدن ناگهانی ماشین با روشن کردن کولر پی نبردید، حتماً در اسرع وقت به یک مکانیکی معتبر مراجعه کنید تا عیب مسبب این مشکل مشخص شود. مشکلاتی که در این گزارش مرور کردیم، ممکن است باعث ایرادهایی فراتر از خاموش شدن کولر شوند و عواقب پرهزینهای دربر داشته باشند./
برای اطلاع از جدیدترین قیمتها، بررسی تخصصی خودروها، معرفی مدلهای جدید و داغترین اخبار خودرو ایران و جهان، با پرشین خودرو همراه باشید!
نظر شما