به گزارش «پرشین خودرو»،رییس سازمان حفاظت محیط زیست، آلودگی كلانشهری چون تهران را در حدی میدید كه به خانوادههایی كه فرزندان نابالغ داشتند توصیه كرده بود شهر را ترك كنند. سوخت و خودرو دو سر ریسمان پر گره هوای خاكستری بودند؛ سوختی كه تولید خودمان بود و مجبور شده بودیم به خاطر تحریمهایی كه كشورهای دنیا علیهمان روا داشته بودند به آن افتخار كنیم، سوختی كه میزان مرگومیر آدمهای شهر را بالا برد، هر روز حداقل 10 مرگ فقط به خاطر هوای آلوده و سوخت آلوده.
سوختی كه از پتروشیمیها راه به پمپبنزینها گشوده بود، كاری كه هیچ كشوری در دنیا حاضر به انجامش نیست و كارشناسان سوخت در سراسر جهان به آن واقف هستند كه بنزین پتروشیمی جز سرطانزایی برای مردم، كاری از پیش نمیبرد. اما از اواخر سال گذشته و از اول امسال، بنا به رایزنیهای سازمان محیط زیست و وزارت نفت، سوخت پتروشیمی از چرخه سوخت خودروها حذف شد. رییس سازمان از ابتدای ریاستش در این دوره از دولت، با پافشاری بر حل بحران آلودگی هوا در هیات دولت بالاخره توانست با همكاری متولیان سوخت اقدامی مهم انجام دهد؛ حذف بنزین پتروشیمی. وزارت نفت هم برای جبران كمبود بنزین در كشور اقدام به واردات بنزین كرد. همین اقدام منجر به توزیع سوخت یورو4 در شهرهای آلوده شد؛ اقدامی كه قرار است در كل كشور فراگیر شود، روزی. در این خصوص به گفتوگو با سعید متصدی، معاون انسانی سازمان حفاظت محیط زیست نشستیم. او كه زمانی در كمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران هم عضویت داشت از تصمیمات جدید دولت در خصوص كاهش آلودگی هوا خبر میدهد، تصمیماتی كه برخی گرفته شدهاند و در حال اجرا و برخی دیگر در حال گرفته شدن هستند.
در سالهای گذشته، دولت دهم اقدام به تولید بنزین كرد؛ بنزینی كه وارد چرخه مصرف سوخت شد و مشكلات عدیدهیی را برای هوای شهرها ایجاد كرد. علت در تحریم بود یا هر چیز دیگر كه بنزین از پتروشیمی به چرخه سوخت كشور وارد شد. البته تا مدتها اینكه بنزینی كه استفاده میكردیم، بنزین پتروشیمی بود را اعلام نكرده بودند و مردم نمیدانستند. تنها افتخار تولید بنزین داخلی مانده بود برای دولتمردان و رسیدن به خودكفایی. در دولت جدید اعلام شد سهم عمدهیی از بنزین مصرفی، بنزین پتروشیمی است كه تماما سرطانزاست. كمی از جزییات سوخت مصرفی در این چند سال بگویید و فاصلهاش با استانداردهای جهانی.
زمانی یك فعالیتی ایجاد شده بود برای ارتقای كیفیت بنزین و متاسفانه تبلیغات زیادی هم راجع به خودكفا شدن بنزین و بحث مسائل مربوط به بهبود كیفیت سوخت شده بود یكسری مواردی مطرح بود كه برمیگردد به دو یا سه سال قبل، یعنی حدود سالهای 90 و 91. ما مطالعاتی در كشور انجام میدادیم، در آن زمان، من استاد دانشگاه بودم و دانشجویانم در قالب پروژه و كار تحقیقاتی، كارهایی انجام میدادند. در قالب همین پروژهها، به یكسری موارد نگرانكننده رسیدیم كه منجر به اندازهگیریهایی شد كه در آن سالها در رابطه با بحث بنزن، تولوئن، زایلن و اتیل بنزن انجام دادیم. اعداد نگرانكننده بودند و نسبت به استانداردها فوقالعاده بالا. بخشی از این اعداد نگرانكننده زمان تخلیه سوخت از تانكر به پمپ در پمپ بنزینها ایجاد میشدند كه تا هزار برابر حد استاندارد بودند. لذا وقتی نگاه میكنیم، میبینیم كه این نمیتواند در قالب خود بنزین باشد، بحث زایلن، بنزن و تولوئن، آروماتیكهایی هستند كه حالت تبخیری دارند، هرچه میزان آروماتیكها بیشتر باشد، میزان تبخیرها در هوا بیشتر است. بررسیهایی كه انجام شد، دیدیم كه یكسری فرآوردههایی از داخل پتروشیمی وارد بنزین میشوند به دلایل مختلف. یكی از مهمترین دلایلش این است كه ما میزان تولیدی كه داشتیم با میزان مصرفمان برابر نیست. مصرف ما بیشتر از میزان تولیدمان است و این تولیدات یا باید وارد بشود تا بتوانیم مصرفمان را پاسخگو باشیم، یا باید مصرفمان را كم كنیم. این مابین راه سومی به وجود آمد و آن اینكه یكسری از حلالها از پتروشیمی به بنزین اضافه شوند.
نامهای مختلفی هم برایش گذاشتند تحت عنوان پتروبنزین، ریفورمر (reformer)، اكتان افزا كه درنهایت بر محصولی كه از پتروشیمی بیرون میآمد، بنزین نام گذاشتند و قرار بود این محصول كسری مابین میزان تولید تا میزان مصرفمان را جبران كند. این بنزین به وفور اضافه و متاسفانه اعلام شد ما در این زمینه خودكفا شدیم. از آن طرف اعداد و ارقام نشان میداد میزان بنزن هوا فوقالعاده بالا رفته است، بررسیهای بیشتری كه انجام دادیم، دیدیم نه تنها در شهرهای بزرگ كه در شهرهای كوچك هم این مساله در حال وقوع است. در تهران، اراك و شیراز بررسیهای انجام شده نشان میداد كه میزان بنزن موجود در هوا همچنان در حال افزایش است. در این میان تنها منبع بنزن میتوانست یا تبخیر از پمپ بنزین باشد یا تبخیر از باك بنزین. بر اساس بررسیهای ما، خودروها به كنیستر مجهز بودند در نتیجه بخارات ناشی از باك و خود خودرو میرود در كنیستر گرفته میشود و فقط زمانی میتواند بنزن وارد محیط شود كه در باك باز میشود و صاحب خودرو میخواهد باك را از بنزین پر كند. در این صورت است كه بنزین داخل میشود و بخارات بیرون میآید و منبع دیگری نمیتواند داشته باشد. بررسی دیگری روی بنزین پتروشیمیها داشتیم، آنچه حلال بود و اسمش را گذاشته بودند بنزین پتروشیمی. دیدیم میزان بنزن این فرآوردهیی كه از پتروشیمی بیرون میآید، بین 2 تا 10 درصد است.
میزان استاندارد بنزن در هوای محیط و در سوخت مصرفی باید چقدر باشد؟
میزان بنزن در سوخت باید زیر یك درصد و میزانش در هوای محیط باید یك و نیم PPB باشد یعنی «Part Per Bilion». در صورتی كه فرآوردهیی كه بیرون میآمد بین 2 تا 10 درصد بنزن داشته كه درواقع یك حلال بود. این یك نكته بسیار مهم است كه باید به آن توجه كنیم، در هیچ جای دنیا بنزین از پتروشیمی بیرون نمیآید و وارد چرخه سوخت نمیشود. اگر یكجایی در دنیا پیدا كردید كه بنزین را از پتروشیمی بیرون آوردند، ما میشویم دومیناش. ما برای كمبود بنزین داخلی این كار را كردیم، این حلالهایی كه از پتروشیمی بیرون میآید خیلی خوب و حتی عالی میسوزند، عدد اكتانی كه از برخی از این حلالها دیده شده، 106 یا 110 است. اكتان را بالا میبرد اما آیا هرچیزی كه خوب میسوزد را باید ریخت در بنزین؟ این منطقی نیست.
تنها ایرادی كه به بنزین پتروشیمی وارد میشود، همین تركیبات آروماتیك است؟
كلا مشكل از BTX (بنزن، تولوئن، زایلن) است، آنچه از بنزین پتروشیمی بیرون میآید، حاوی این سه ماده است كه خطر بنزن از بقیه بیشتر است، آنها هم خطر دارند، آروماتیك هستند اما اثرشان را در جای دیگر میگذارند. بنزن، بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سرطانزاست. سازمان جهانی بهداشت اعلام كرده بنزن یك تركیب سرطانزای قطعی است یعنی شكی در آن نیست. موسسه بینالمللی سرطانشناسی IARC سالانه اعلام میكند چه چیزهایی قطعی سرطانزاست، چه چیزهایی احتمال سرطانزایی دارند و چه چیزهایی اصلا سرطانزا نیستند. بنزن، بر این اساس، سرطانزای قطعی است، با قطعیت 100 درصد.
این اتفاق، ورود بنزین پتروشیمی به چرخه سوخت دقیقا از كی شروع شد؟
سالهای 88، 89 بود كه بنزین پتروشیمی به سوخت مصرفی اضافه شد. البته با بنزین پالایشگاه مخلوط میشد اما بازهم میزان بنزینش، از 5/2 درصد پایینتر نیامده بود در واقع عدد 5/2 درصد، حداقل میزان بنزن موجود در سوخت مصرفی بود، یعنی 5/2 برابر بیش از حد استاندارد. حالا این اضافه شده بود و مردم چون سوخت خوب میسوخته فكر كردند یورو4 شده در صورتی كه این واقعیت چیزی متفاوت از این قضیه بود. نكته بعدی خود تولوئن و زایلن آروماتیك است. سطح آروماتیكهای بنزین ما را بالا بردند. حداكثر میزان آروماتیك در بنزین 35 درصد است و در بعضی از موارد، این میزان به 45 و حتی 50 درصد میرسید. تركیبات آروماتیك در واكنشهای اتمسفری شركت میكنند و باعث تولید ذرات زیر 5/2 میكرون میشود و این یعنی پیدا كردن منبع مشكل عمده ما در شهرهای بزرگ. سهم عمدهیی از تولید ذرات 5/2میكرون همین تركیبات آروماتیك هستند كه در حال حاضر بالاترین غلظت را در كشور ما این آلاینده دارد.
چند درصد از منبع ذرات 5/2 میكرون را میتوانید به آروماتیكها اختصاص دهید؟
این اتفاق در چرخه اتمسفری قرار میگیرد، من نمیتوانم بگویم چند درصد از كل ماجرا سهم آروماتیكهاست اما منبع اصلی ماجراست، حداقلش این است كه از 50 درصد بیشتر تاثیر میگذارد. از یكسو میزان آروماتیكها را در سوخت بالا بردیم و از سوی دیگر بنزن را. نتایج آزمایشگاهیاش هم هست كه نشان میدهد در سال 91، میزان بنزن در برخی پمپ بنزینهای تهران 9/6 درصد، میزان آروماتیكها بالای 50 درصد بوده و برخی به 70 درصد هم رسیدهاند.
این اعدادی كه میگویید بر اساس استاندارد جهانی است یا با استانداردی ایرانی سنجیده میشوند؟
استاندارد یورو4 در سوخت میگوید بنزن باید زیر یك درصد باشد و آروماتیكها زیر 35 درصد. ما مگر ادعا نداریم سوختمان یورو4 است؟ كسی كه ادعا میكند، باید اسپسیفیكیشن و ویژگیهای یورو4 را تامین كند اما متاسفانه در سوخت دوره پیش تنها از نظر اكتان تامین شده بود و بقیه فاكتورها به حال خود رها شده بودند.
عدد اكتان سوخت قبلی چند بود؟
بالای 95 بود اما اینها مال قبل بود. وقتی بنزین پتروشیمی اضافه شد، با چند مساله مواجه بودیم. تعداد روزهای پاك به نصف رسیده بود. از 32 روز در سال 87 و 88، به 14 روز در سال 89 و سه روز در سالهای 90 و 91 رسیده بودیم. علت اصلی عدم پاك بودن هوا، ذرات معلق زیر 5/2 میكرون بودند، چون آروماتیك بالا رفته بود، ذرات معلق هم بالا رفته بودند، چرخه واكنش اتمسفری ایجاد شده بود و تعداد روزهای پاك ما پایین آمده بود و رسیده بود به سه روز در سال 92. یك جنبه دیگرش را هم اگر نگاه كنیم كه بیماریهاست، سرطانها كه رابطه مستقیم با بنزن دارند، امروز در كشور بیداد میكنند.
آماری از افزایش سرطان در این سالها دارید؟
با بررسی در یك بیمارستان، تا 25 درصد افزایش مراجعهكننده به خاطر سرطان داشتیم. در یك بیمارستان دیگر كه سرطانیها را میپذیرد، از 1100 نفر بیماری كه در طول یك تا دوسال پذیرش شده بودند، به عدد 1500 نفر رسیدند. این آمار نشان میدهد كه ما داریم روندی نزولی را در خصوص كیفیت هوا و بنزین طی میكنیم و روندی صعودی در خصوص تعداد بیمارانی كه با این مساله
دست و پنجه نرم میكنند. علت عمدهیی كه سازمان به دنبال این قضیه است این است كه ما میزان بنزن كه آلاینده سرطانزاست، برایمان مهم بوده و اندازهگیری كردیم، در سال گذشته در برخی محلهایی كه اندازهگیری كردیم هفت برابر و حتی تا 15 و 20 برابر استاندارد بوده.
كدام محلات شهر آلودهترین بودند؟
این بحثها را نمیشود باز كرد. ما نمونهبرداریها را انجام دادیم. در قبل از سال كل مناطق تهران، برخی جاها تا 9 برابر و حتی15 برابر آلودگی داشتیم. البته عددهای بالاتری هم داریم اما این اعداد حد متوسطیاند. شاید چون مقطعی اندازهگیری كردیم، اعداد بالاتر یا پایینتر خطای اندازهگیری باشند. ما نه این سمت رنج بالا را میگوییم و نه پایین را چون مقطعی اندازهگیری كردیم باید كار آماری روی آنها انجام شود.
قاعدتا باید آلودگی در اندازهگیریهای شما در قسمتهای جنوبی شهر یا مركزی بیشتر باشد.
بله ما در مناطق جنوبی چون بحث تردد و جمعیت را بیشتر داریم، بیشتر است. خودروها از ساختار تكنولوژی قدیمیتر و فرسودهتری برخوردارند، دنسیته جمعیت بالاست لذا آلودگی بیشتر خواهد شد البته در این میان، جایی هم نبود كه كمتر از هفت برابر استاندارد بوده باشد. با این اوضاع و احوال، قاعدتا فعالیتی كه باید انجام شود، تمركز روی منبع اصلی باید باشد كه مهمترین منبع، بنزین پتروشیمی بود. جلساتی با وزارت نفت در این خصوص داشتم كه همین اطلاعات را در اختیار وزارت نفت قرار دادیم، خود وزارت نفت یكسری اطلاعات از این دست و كاملتر دارد. خوشبختانه در توافقاتی كه با وزارت نفت انجام شد قرار شد از اول امسال بنزین پتروشیمی را كلا حذف كنیم. وزارت نفت درخواست واردات بنزین را از دولت كرد كه خوشبختانه این قضیه هم حل شد. در خصوص بیماریها هم برخی اطلاعات مربوط به سرطان را از سایتها و بیمارستانهای مختلف جمعآوری كردیم.
در حال حاضر در هیچ بخشی از سوخت ما بنزین پتروشیمی وجود ندارد؟
باتوجه به واردات، بنزین پتروشیمی حذف شده كه مربوط به یك مصوبه دولت كه به 10 اردیبهشت برمیگردد، است اما ما از قبل با وزارت نفت هماهنگ كرده بودیم، خود وزارت نفت هم مصمم بود در زمینه كاهش آلودگی هوا فعالیتی را انجام دهد. التزامی كه در وزارت نفت است اعتقادی كه خود وزیر نفت و همكاران و معاونانشان دارند، هم قابل تقدیر و تشكر است، از فعالیتی كه وزارت نفت انجام داد برای حذف بنزین پتروشیمی كه یك نقطه عطفی بود در رفع آلودگی هوای كشور ما كه شروعش از سوخت بوده كه منبع اصلی آلایندگی است. اندازهگیریهای جدید ما نشان میدهد میزان بنزن سوخت یورو4 در حال حاضر، زیر یك درصد است و میزان آروماتیك در حد 24 و 25 درصد است كه باید زیر 35 باشد و تا 35 درصد هم جا داریم. البته شهرهای دیگر را اندازهگیری نكردیم اما در برنامههایمان است كه سوخت كشور را هر سه ماه یك بار آنالیز كنیم و نتایجش را به اطلاع مردم برسانیم.
این اندازهگیری به همه مناطق شهر تهران تعلق دارد؟
ما 12 تا پمپ بنزین را بررسی كردیم، در مناطق مختلف، شمال، جنوب، شرق، غرب و مركز. اینها آزمایشات پرهزینهیی هستند به همین دلیل با توجه به محدودیتهای داخل سازمان برای آنالیز، تنها 12 پمپ بنزبن را مورد بررسی قرار دادیم.
پروسه حذف بنزین پتروشیمی از كی استارت خورد؟
ابتدا بنزین پتروشیمی را از شهرهای بزرگ حذف كردیم. با توان كشور و برنامهیی كه داشتیم شهرهای آلوده را در اولویت قرار دادیم. از تهران و كرج شروع كردیم و از اول امسال كل كشور بدون بنزین پتروشیمی شدند. ابتدا آلودهترینها را حذف كردیم بعد كمتر آلودهها را.
با قطعیت میتوانید بگویید بنزین پتروشیمی در هیچ نقطهیی از كشور استفاده نمیشود؟
بله، در حال حاضر وزارت نفت هم واردات سوخت را دنبال میكند كه كسری بنزینی را كه با بنزین پتروشیمی جبران میشد، جبران كند. در هیچ جای دنیا بنزین پتروشیمی را وارد بنزین مصرفی خودروها نمیكنند، در هیچجای دنیا سلامت انسانها را فدای كسری مصرفشان نمیكنند و متاسفانه این در ایران اتفاق افتاده و سلامت فدای كسری سوخت شده. این سوخت هیچ فایده دیگری ندارد. هرچیزی كه میسوزد كه بنزین نیست و هرچه میسوزد را كه نباید بریزیم در باك ماشین. امكان دارد چیزی تولید كند كه جبرانناپذیر باشد. مرگ زودرسی كه انسان به خاطر سرطان از بین میرود جبران نمیشود.
مصرف اصلی بنزین پتروشیمی كجاست؟
پتروشیمی اصولا بنزین تولید نمیكند. این حلالهای پتروشیمی مصارف صنعتی دارند و برای صادرات میشود استفاده كرد حتی اگر این حلالها را صادر كنیم از نظر اقتصادی به نفعمان است، تا بدهیم مردم بسوزانندش. استفاده از آنها در سوخت، به خاطر مشكلات تحریم بوده یا هرچیز دیگر، مهم نیست، برخی مواقع ادعاهایی كه میكنیم باید مطابق بر واقعیت باشد. اگر میخواهیم اقدامی در این حد انجام دهیم، باید با مطالعه علمی و منطق پشتش باشد. بنزین پتروشیمی از اول هم اگر بررسی میشد، چیزی نبود كه بتواند به سوخت اضافه شود، این كار درستی نبود. قیمت جهانی این حلالها هم در بازار جهانی بالاست، هم میتوانیم صادر كنیم، هم صنایعی داریم كه میتوانند آن را مصرف كنند. یك فرآورده پتروشیمی قطعا ارزشمند است و در عین حال سلامت مردم هم حفظ میشود. با وارداتی كه دارد وزارت نفت انجام میدهد، بنزین استاندارد و با كیفیتی مصرف میشود حتی وقتی با بنزینهای داخلی پالایشگاه هم مخلوط شود. در حال حاضر در شهر تهران، كرج و اراك بنزین یورو4 توزیع میكنیم، با همین مشخصات استاندارد و در همه جایگاهها. تا یك مرداد ماه تبریز را به این بنزین تجهیز میكنیم به یورو4، تا یك مهر شیراز و اصفهان و تا یك آذر اهواز و مشهد مجهز میشوند. براساس برنامه و مصوبهیی كه دولت دارد، همه این شهرها در این تاریخها به توزیع بنزین
یورو 4 میرسند. با برنامهیی كه وزارت نفت دارد، در یكی، دو سال آینده كل كشور را یورو 4 میكنیم اما ما نگرانیمان بیشتر در زمینه بنزن بود كه خوشبختانه با حذف بنزین پتروشیمی خیالمان راحت شد و امیدواریم كه رسیدن به بقیه ویژگیهای استاندارد یورو4 هرچه زودتر در وزارت نفت اتفاق بیفتد تا سوخت مناسب داشته باشیم. سوخت مناسب یعنی آلودگی كمتر تا امروز ما هیچ روز ناسالمی نداشتیم. ما از ابتدای سال شش روز پاك داشتیم و هیچ روز ناسالم.
این روز ناسالم نداشتن را به پای هوای بهاری و بارشها بگذاریم یا حذف بنزین پتروشیمی؟
این دو مساله است، یكی سوخت و دیگری هوا. هیچ كس نمیداند باید به پای كدام بگذاریم، در واقع به هر دو مرتبط است. ما در حال آنالیز هستیم.
فكرمی كنم موقعی میتوانید این دو را از هم تفكیك كنید كه به فصل سرما برسیم و وارونگی هوا.
نه، ما از نظر علمی میتوانیم بررسی كنیم و شرایط هواشناسی و آلودگی را شبیهسازی كنیم و نهایتا میزان انتشار آلودگی را اعلام كنیم كه چند درصدش به خاطر هوا و چقدرش به خاطر سوخت بوده اما نكتهیی نباید فراموش شود. امسال تا الان شش روز هوای پاك داشتیم كه نسبت به پارسال و دو سال گذشتهاش كه سه روز هوای پاك داشتیم، امسال تا همین امروز كه سوم خرداد ماه است، دو برابر سالهای قبل روز هوای پاك داشتیم. عرض كردم یكی از منابع مهم آلودگی، ذرات 5/2 میكرون و آروماتیكها هستند. وقتی میزان آروماتیكها پایین میآیند، مادهیی كه میخواهد در فرآ یندها و واكنشهای اتمسفری شركت كند، در تولید ذرات 5/2 میكرون حضور نداشته باشد، تولید ذره هم پایین میآید و از این منبع سهممان كم میشود لذا تا امروز این اتفاق افتاده، من نمیخواهم ادعا كنم فقط به خاطر سوخت بوده، ما فعالیتهای دیگری هم در زمینه كاهش آلودگی هوا انجام دادهایم. یكی از مسائلی كه انجام دادهایم در 7-6 ماه گذشته، بحث استانداردسازی خودروها بود.
خودروسازانی كه تا آخر خرداد مهلت داشتند.
براساس مصوبات دولت، مهلت به خودروسازان تا یك شهریور تمدید شده. توافقاتی كه ما كردهایم تا یك تیر است. بحثهایی كه كردیم، در مورد اگزوز یورو4 است و آنچه دارد از خودرو خارج میشود. همین الان در مورد تولیدات ایران، آنچه از اگزوز خودرو خارج میشود، یورو4 است. آلایندههای CO و HC اما ما یورو 4 را زمانی میتوانیم قبول كنیم كه همه تستها و مواردش با هم انجام شده باشد. این جریان دو تا مساله داشت كه دولت سر همین دو مساله بود كه مهلت را تمدید كرد تا بتوانند همه انتظارات را تامین كنند. یكی EOBD است و دیگری سنسور اكسیژن است. ما اینها را هم طبق برنامهیی كه داشتیم تامین شده و خوشبختانه خیلی از خودروسازان این دوتا را هم نصب كردند. برخی خودروهایی كه از خارج كشور وارد میشوند، برخی خودروهای داخلی مونتاژ شده مجهز به این دو فاكتور شدهاند، فاكتورهایی كه بحث كنترل مضاعفی را روی خروجی آلایندههای اگزور خودرو انجام میدهند. یعنی ارتقای واقعی خودرو از یورو2 به یورو4. چون من خاطرم است سال 84 كه از سازمان میرفتم (من قبلا در سازمان مشغول بودم) یورو2 تحویل دادم، سال 92 كه آمدم، همچنان یورو2 تحویل گرفتم. در این هشت سال پیشرفتی نداشتیم اما خوشبختانه در این هفت، هشت ماه فعالیت خوبی در مورد خودروسازان انجام شده، وزارت صنایع هم همكاری كرد. مطمئنم كه نیاز به تمدید مجدد ندارد و در این تاریخ مطمئنم این اتفاقات انجام خواهد شد. این پروسه در خیلی از خودروها انجام شده و تمام شده و رفته، در مورد برخی خودروهایی كه سفارش خریدهایشان دیرتر بوده یا تیراژشان بالاتر است، احتمال میدهیم تا دوماه آینده تمام شود.
این تجهیز در مورد كنیستر و كاتالیست هم كامل شده؟
كنیستر و كاتالیست از یورو2 اضافه شده، در چند سال در یكسری تولیدات بین سالهای 84 تا 92 یكسری از تولیدات آنها را كنیستر نگذاشتند كه بحثی است كه باید در پروژههایی كه داریم برای كاهش آلودگی هوا اینها را هم ببینیم اما خودروهای الان كنیستر و كاتالیست دارند، سنسور دوم اكسیژن و EOBDهم فعال میشود. در مورد آلایندهها و كاركرد موتور، بهبود وضعیت موتور، سیستمی است كه نصب میشود و قطع و یقین میدانم كه نیاز به تمدید نیست. از این جهت فعالیت خوبی انجام شده است.
از اقدامات دیگری كه حتما در زمینه كاهش آلودگی انجام دادهاید، بگویید؟
یك فعالیت دیگری كه در این شش، هفت ماه گذشته در زمینه آلودگی هوا انجام شد و آن بحث كنترل صنایع است پایشهای آنلاین و فورسی كه سازمان گذاشته. تلاشی در حال انجام است تا بحث مانیتورینگ و پایش لحظهیی صنایع انجام شود. در ارتباط با عوارض آلایندگی و صنایع آلاینده باز به جد این كار انجام میشود كه در ارتباط با صنایع هم بتوانیم یك كاهش آلودگی داشته باشیم. نكته دیگری كه حایز اهمیت هم هست، این است كه در چند ماه گذشته فعالیتی را با همكاری ارگانهای دیگر از جمله وزارت نفت، نیرو، كشور و صنعت انجام دادیم، مصوبه بسیار خوبی را دولت در 10 اردیبهشت به تصویب رساند كه آن هم 9 محور دارد و 35 فعالیت كه تقریبا یك برنامه و یكسری راهكارهای اجرایی بسیار مشخص با زمانبندی مشخص است.
مسوولان مشخص شدهاند و نظارتهایی كه سازمان و دیگر سازمانهای ناظر انجام میدهند، واضح تبیین شده. فعالیتها و كارها را میتوانیم هدایت میكنیم تا بتوانیم به آن پایش آلودگی هوا دسترسی پیدا كنیم. این برای كل كشور است، راهكارها صرفا مختص كلانشهرها نیست. در زمینههای بازسازی و نوسازی صنایع است و در زمینه مدیریت یكپارچه معاینه فنی در زمینه سوخت است، در زمینه بحث نیروگاهها و كاهش آلودگی آنها، بحث آموزش و اطلاعرسانی و حمل و نقل عمومی است. تقریبا میشود گفت برنامه اجرایی بسیار مشخص و كاملا معین است كه تدوین شده. امیدواریم در آینده كه اجرا میشود به نتایج خوبی برسیم، یكی از مواردش هم بحث پتروشیمی بود كه حذف بنزین آن بود كه دولت سه ماه به آن وقت داد كه خوشبختانه قبل از سه ماه به نتیجه رسیدیم. نكته دیگر در ارتباط با نگرانیهایی است كه مردم شاید داشته باشند در مورد سوخت كه استاندارد است یا نیست. در مصوبه دولت یك وظیفهیی برای سازمان تدوین شده كه هر سه ماه یك بار سوخت كشور را آنالیز و نتایجش را ارائه كند. نخستین نتایج را 10 مرداد اعلام میكنیم. مقدماتش فراهم شده، با استفاده از امكانات داخلی و بعضی مواقع خارجی كه سوخت را آنالیز و نتایج را به مردم، مسوولان و دولت ارائه كنیم.
اینها فعالیتهایی است كه كلا در زمینه آلودگیها شروع شده و خوشبختانه دارد با همان روندی كه نیاز است، پیش میرود. چون واقعا در هفت، هشت سال گذشته ما با یك كندی حركت و در برخی موارد با توقف حركت مواجه بودیم كه انشاءالله از هفت، هشت ماه پیش كه دولت تدبیر و امید و خود ریاستجمهوری و رییس سازمان اعتقاد ویژه و راسخ نسبت به بحث آلودگی هوا و مسائل زیست محیطی دارند، دنبال میشود.
آیا بنزین تولید داخل ما كه با بنزین وارداتی مخلوط میشود، را بهتنهایی آنالیز كردید؟ اگر آنالیز شده، چقدر با استاندارد فاصله دارد؟
در برخی پالایشگاهها مثل پالایشگاه شازند اراك و تهران و برخی پالایشگاههای دیگرمان، كاملا با كیفیت استاندارد جهانی مطابقت، میكند اما قطعا برخی پالایشگاههایمان كه هنوز اصلاح نشدهاند و تكنولوژیشان ارتقا نیافته، قطعا استانداردهای ما را طی نمیكنند. به همین خاطر وزارت نفت برنامهیی برای خودشان دارد كه در یك دوره زمانی مشخصی كه به ما قول دادند، كل سوخت كشور را استاندارد كنند و پالایشگاهها را ارتقا دهند. پالایشگاه آبادان یكی از این موارد است. وزارت نفت دارد مجتمع پالایشگاهی خودش را احداث میكند كه آنها هم در یكی، دو سال آینده به مدار وارد میشود. امیدواریم در یكی، دو سال آینده سوخت كشور بر طبق برنامهیی كه پیگیری میكنیم به حد استاندارد برسد اما در حال حاضر برخی پالایشگاهها كیفیت سوخت مطلوب را تولید نمیكند اما باید خودشان را ارتقا بدهند، همانطور كه خودرو دارد خودش را ارتقا میدهد و از دو به چهار برسد و از چهار به پنج برسد. در سالهای گذشته این در برنامه نبود، ما همهاش دنبال خودرو بودیم، سوخت عقب افتاده بود اما خوشبختانه الان احساس میكنم حركت ما در خودرو و سوخت تقریبا میشود گفت حركت بسیار خوب و همگامی است. امیدواریم بتوانیم در سالهای آتی یورو4 در فرآورده و یورو 5 را در سالهای بعدش دنبال كنیم.
اعداد اجزای بنزین پالایشگاهها را نگفتید.
عدد از پالایشگاهها نداریم، وزارت نفت میداند اجزای بنزین تولیدیاش را.
كلیاتش چیزی مثل پتروشیمی است كه خیلی فاصله دارد با استانداردها یا تفاوت در این حد نیست؟
بحث ویژگیهایش را وزارت نفت باید بدهد، ما اندازهگیری نكردیم اما در این سه ماه كه سوخت كلانشهرها را بررسی میكنیم، قطعا كیفیت آن سوخت را هم بررسی میكنیم اما نه به طور جداگانه. وظیفه ما این است كه ببینیم آنچه به مردم داده میشود، مطابق استاندارد است یا نه. این وظیفه سازمانی ما است، هیچوقت وارد اینكه سوخت یك پالایشگاه را بررسی كنیم، نمیشویم.
حجم بنزین وارداتی در حال حاضر چقدر است؟
بر اساس اطلاعاتی كه ما داشتیم در حدود پنج تا هشت میلیون لیتر روزانه بنزین پتروشیمی به سوخت تولیدی اضافه میشد، قطعا این میزان الان وارد خواهد شد.
در حال حاضر گازوییل یورو4 در كار است یا قرار است وارد چرخه شود؟
گازوییل، باید یورو4 باشد و گوگردش زیر 50 پی پی ام. این هم جزو برنامههایمان با وزارت نفت است كه هماهنگ شدهایم. در حال حاضر بحث تهران، اراك و كرج را به طور كامل داریم كه گازوییل یورو4 در آنها توزیع میشود و آن هم باز در برنامه وزارت نفت است.
گازوییل هم وارداتی است؟
نه، از پالایشگاه داخلی دارد تولید میشود. در چند ماه گذشته مذاكرات خارجی كه انجام شد و فتحالبابی شد در مساله هستهیی و توافقاتی كه انجام شد، مقدار تحریمها كمتر شد، لذا الان برخی پالایشگاههای ما ارتقا یافتند و در آینده هم باتوجه به روی خط آمدن برخی مجتمعهای پالایشگاهی كه تولید میكنند، امیدواریم بنزین و گازوییل را به استاندارد مطلوبی برسانیم. در حال حاضر سه تا از شهرهایمان كامل به توزیع گازوییل یورو4 پرداختهاند.
استاندارد یورو 4 كه از آن سخن میگویید مطابق استانداردهای جهانی است و واقعا یورو 4 است؟
در سازمان محیط زیست چیزی كه كنترل میكنیم بحثی است كه مربوط به آلودگی هواست و آنچه روی آلودگی هوا تاثیر میگذارد. بحثی كه در حال حاضر در ارتباط با بنزین داریم، اروماتیكها و اولفینها است و بنزنش كه خیلی برایمان مهم است. هركسی از دیدگاه خودش میآید استانداردی را میگذارد و ما موظفیم بر اساس استاندارد اینها را كنترل كنیم. از دیدگاه ما بنزین و گازوییلی كه در این چند شهر توزیع میشود، یورو4 است. یورو4 استاندارد جهانی است همهجا باید عناصرش یك مقدار ثابتی باشد. در این زمینه بستگی به اهمیت دارد و اولویت. ما قاعدتا در كشور، خودرو را هم كه داریم، چك میكنیم توان چك كردن یكسری از پارامترها را نداریم یا در كشور ما كارایی ندارند. اگر بخواهیم ایدهآل عمل كنیم باید خودمان برای خودمان استاندارد داشته باشیم، بگویند استاندارد ایران. در مورد سوخت یا خودرو ما الان اقتباس میكنیم. برخی كشورها استاندارد امریكا را و برخی استاندارد ژاپن را برمیدارند، ما از یورو اقتباس میكنیم، آنچه باید به نفع ما باشد و باید ویژگیهایش را داشته باشد. سعی میكنیم ویژگیهایی كه ایجاد میكنیم، تقریبا در حدود 90 تا 95 درصد كل آن ویژگیها باشد. استاندارد یوروی ما در مورد سوخت و خودرو تا 97 درصد آن ویژگیهای اصلی را دارد.
یكسری مباحث مطرح بود در اندازهگیری آلایندهها و همین بحث استاندارد ایران، اروپا و امریكا. ما یك عددهایی را برای خودمان به استاندارد تبدیل كردیم كه نسبت به استاندارد اروپا خیلی بالاتر است.
چنین چیزی نیست، اگر میگوییم یورو4 یعنی همان یورو4. همان چیزی كه در اروپا دارد چك میشود، ما چنین كاری را و دست بردن در استاندارد را انجام نمیدهیم، چون مال ما نیست وگرنه میگفتیم استاندارد ایران. ما در مورد هوای آزاد استاندارد داریم، مال خودمان است، خودمان انجام میدهیم، در شورای عالی حفاظت در دولت تصویب میشود و آن استاندارد را میگوییم مال ایران است. استاندارد سطح صدای خودرو مال خودمان است، ربطی به اروپا ندارد. میگوییم اگزوز اینقدر صدا نباید بیشتر داشته باشد، مطالعه كردیم، خودروهای ایران و دنیا را بررسی كردیم. استانداردهای اروپا و امریكا را بررسی كردیم، یك چیزی برای خودمان تدوین كردیم اما در مورد سوخت و خودرو این كار را نكردیم. امكانات و شرایطش نبوده، آمدیم گفتیم همان استاندارد اروپا را قبول میكنیم، این به این معنی نیست كه عدد چیز دیگری بگذاریم. اگر سوخت یورو4 كه در انگلستان چك میشود، بنزنش زیر یك درصد است، مال ما هم همان است، عدد را عوض نكردیم اما برخی ویژگیها را ممكن است نتوانیم بهش برسیم. آن ویژگی را برای مدتی پندینگش میكنیم، كه مثلا مهلتی میدهیم كه خودروساز باید در فاصله زمانی تعیین شده به آن برسد. این هم طبیعی است، هر كشوری كه میخواهد استانداردی را رعایت كند، با توجه به تكنولوژی و شرایطش یك تغییراتی را، نه تغییرات در عدد، كه در مراحلش ایجاد میكند. اگر 6 مرحله آزمایشی باشد، در مرحله اول 5 تاییش را میخواهیم، یك تایپ آزمایش را اعلام میكنیم كه فعلا نمیخواهیم تا به تكنولوژیاش برسیم. خاطرم هست در استاندارد یورو4 كه میخواستیم انجام دهیم، تست «شِد» را نمیتوانستیم انجام دهیم، اتاقی كه بتواند بخارات هیدروكربن را بگیرد، نداشتیم. در مرحله اول گفتیم تست یك و دو را انجام دهید، تست سه كه تست «شد» هست را انجام ندهید، بعد از شش ماه مهلت كه اتاق شد فراهم شد و تكنولوژیاش درست شد، آنهم اجباری شد. طبیعی است در استقرار استاندارد، مرحله به مرحله جلو برویم. تقریبا میشود گفت در استاندارد یورو4 خودرو، 90 درصد مراحل را جلو رفتیم. در سوخت هم به همین شكل. تقریبا میشود گفت با اطمینان 90 تا 95 درصد عین آن یورو4 است كه در انگلستان اجرا میشود. 5 درصد ممكن است متفاوت باشد، آن هم نه اینكه نخواهیم انجام دهیم، باید شرایط فراهم شود. در مورد سنسور دوم اكسیژن باید دو، سه ماه مهلت دهیم به خودروساز تا ثبت سفارش كند، بخرد، در خط تولیدش وارد كند، كارشناسش را آموزش دهد. مهلتی كه دادیم برای این است.
بعد از اتمام این مهلت میتوانید با قطعیت بگویید یورو4 ما صد در صد همان یورو4 اصلی است؟
بله ما به دنبال این هستیم كه به صددرصد برسیم، الان هم به همین شكل است. خودروسازان به 90 تا 95درصد رسیدهاند، اولویت میگذاریم، نمیگوییم سنسورش را گذاشت، اول میگوییم اگزوز باید آلودگیاش كم باشد. نخستین چیز تست تایپ یك است، اگزوز اندازهگیری میشود. برخی موارد هستند كه مثلا در كشور ما امكاناتش وجود ندارد، در مورد استاندارد خودرو، مثلا تستی هست كه در منهای 7 درجه سانتیگراد باید انجام دهیم، بیشتر برای مناطق سردسیر استفاده میشود. آن را الان انجام نمیدهیم اما در مراحل بعدی كه میخواهیم به صد درصد برسانیم قطعا این هم یكی از تستهاست.
آلایندههایی كه در تابلو نشان میدهد، اگر همه زیر 50 باشد شاخص هوای سالم را دارند. این عددها برای آلایندههای مختلف، متفاوت است اما همه عددها با یك میزان سنجیده میشود. این را چگونه ارزیابی میكنید؟
عناصر آلاینده عددهای متفاوتی دارند اما یك بحث علمی داریم كه كار ما است، ما میدانیم كدام آلاینده چه هست، چه غلظتی دارد، چگونه باید اندازهگیری شود، چگونه باید در مراجع علمی اعلام شود. هیچوقت در مراجع علمی نمیگوییم PSI 50 یا 100 است، ما غلظت میگوییم. غلظت سالانه یا روزانه اعلام میشود. برای اینكه مردم بیشتر با این شاخصها آشنا شوند و اینكه این آلودگی هوا كی بالا میرود و كی پایین میآید، این شاخص را درست كردند. در دنیا شاخصهایی از این دست زیاد داریم، در فرانسه «اِدمو» هست، «پی اس آی»، «ای كیو آی»، «اِی پی آی» همه اینها شاخصهاییاند كه مردم جامعه متوجه شوند كه وضعیت آلودگی چگونه است. این شاخصها برهمان مبانی علمی استوارند اما ساده كردند. مثلا میگوییم صفر تا پنجاه، پنجاه تا صد و... بعد آمدند غلظت آلاینده را اندازهگیری كردند، شاخصی را درست كردند، شاخص، اندازهگیری میكند و اعلام میشود شاخص صفر تا پنجاه، این بیماریها و اثرات را ایجاد میكند، لذا برای مردم عادی است. عددی كه در تابلو میبینید عدد پی اسآی است، پی اسآی كل، نمایندهیی از پی آس آیهای ریز جزو است. آن پی اسآی را كه بالاترین جزو را به خود اختصاص میدهد میشود پی اسآی روزانه.
ریز پی آس آیها را دارید؟
اعداد ریزش را هم داریم ایستگاههای پایش ما دارند به طور لحظهیی و مستمر اندازهگیری میكنند.
اگر ذرات زیر 5/2 به 50 میرسد هوا ناسالم اعلام میشود. شاید co به عدد دیگری برسد، هوا از نظر این آلاینده ناسالم باشد.
چون عدد 50 شاخص است، همه شان باید به 50 برسند كه ناسالم شوند. تا 50 همه پاكند، اگر Co، 20 باشد، SO2، 10باشد ما بالاترین را به عنوان آن روز میگیریم، الان مثلا شاخص Co، 10است، No2، 20است، پیام 5/2، 50 است، ما شاخص آلودگی را 50 میگیریم. روال كار به این شكل است كه عدد را اندازهگیری میكنیم، با عدد استانداردش مقایسه میكنیم، یك Sub Index درست میكنیم، No2 یا Co اینها همه تا 50 یكیاند، تا زیر 50 پاكند و بالای آن ناپاك. چون استانداردش را در Sub Index گذاشتیم.
اما عدد استانداردشان باهم فرق دارد.
بله فرق دارد. اینجا هم استانداردسازی میكنیم. مثلا Co عدد استانداردش 9 است، الان شده 15، 15 را تقسیم بر 9 میكنیم، No2 عدد استانداردش 05/0 است شده 10، 10 را تقسیم بر 05/0 میكنیم. این پروسه استانداردسازی است كه به شاخص روی بیلبورد تبدیل میشود.
امسال تا الان هوای ناسالم نداشتیم. 6 روزش پاك بوده بقیهاش سالم بوده. از سویی آمار مرگ و میر افراد در تهران و شهرهای دیگر دائم از سوی وزارت بهداشت اعلام میشود. شما آماری از میزان مرگ و میر در اثر آلودگی هوا دارید؟
ما دوتا عدد داریم. وزارت بهداشت درمان موظف شده بر اساس مصوبه دولت، سالانه این اطلاعات را به مردم بدهد و مرگ و میر و بیماری ناشی از آلودگی هوا را اعلام كند اما پارسال عددی را دارند كه میگفت 2850 نفر مرگ و میر در تهران فقط به خاطر پیام 5/2 ایجاد شده است. بقیه عناصر را اندازهگیری نكردند. كاری هم كه ما در دانشگاه انجام دادیم، عدد 4 هزار تا 4500 نفر داریم كه فقط به خاطر 5/2 میكرون از بین رفتند. به عبارتی روزی بیش از 10 نفر. این به پارسال تعلق دارد، مال امسال را هنوز محاسبه نكردهایم.
از شروع مصرف بنزین پتروشیمی تا امسال كه قطع شده، كدام سال بیشترین خسارت سلامت را در روزهای ناسالم به همراه داشته؟
آن را اصلا اندازهگیری نكردیم، وزارت بهداشت پارسال فقط یك عدد را اعلام كرده اما در سالهای گذشته هیچ عددی اعلام نشده بود. بستگی به نوع آزمایش دارد، همه این آزمایشات تخمین است، كشور ما آزمایشات سیستماتیك ندارد چون ركورد نداشته و ثبتی اتفاق نیفتاده، بیماران رجیستر نشدند. علتش در این است كه سازمان جهانی بهداشت یك مدلی دارد به نام «ال كیو» كه همه از آن مدل استفاده میكنند. ما و وزارت بهداشت هم از این مدل استفاده كردیم. بسته به اطلاعاتی كه به آن میدهیم، تغییر میكند. میزان تلورانس آمار ما با وزارت بهداشت هزار تا تفاوت داریم.
اوایل كه بحث آماردهی در خصوص مرگ و میر در اثر آلودگی هوا مطرح بود، گفته بودند مشخص نمیكند مرگ در اثر آلودگی هواست، كه تنها بیماریهای قلبی و تنفسی را تشدید میكند.
این مدل اصلا روی بیماری نیست، روی غلظت آلودگی هواست. از روی آن بر اساس مطالعات اپیدمیولوژی كه بهداشت مدلش را تأیید كرده، همه میتوانند تخمین بزنند. هیچ كاری به ثبت بیماری ندارد، كاملا به آلودگی هوا مرتبط است. هیچ ربطی به آمار فوتیهایمان ندارد. ممكن است بیشتر باشد با 95 تا 99درصد تخمینش درست است.
در مورد حمل و نقل عمومی و آلودگی هوا چه اقداماتی انجام شده؟
در مباحث مربوط به حمل و نقل عمومی، هم شهرداری تهران و ما یك تفاهمی با وزارت نفت و وزارت كشور داریم، برای حمایت از توسعه حمل و نقل عمومی و مترو و افزایش میزان سرویس دهی مترو و بیآرتی، فعالیتهایی است كه در بحث دولت هم وجود دارد كه نسبت به توسعه حمل و نقل عمومی و كاهش سفرها و بحثهای مربوط به ساختارهای الكترونیكی برای كاهش سفر در حال دنبال كردن هستیم.
قرار بود روی ماشینهای سنگین فیلتر دوده نصب شود.
آن هم خوشبختانه در مصوبه دولت است، شهرداری تهران بر اساس سخنانی كه داشتیم، دارند تست میكنند. دو، سه تا فیلتر را بررسی و یكی را انتخاب میكنند. تا آخرسال روی بسیاری از اتوبوسهای شركت واحد نصب میكنند، از ابتدای سال آینده هم خودروهایی كه تولید میشود، باید فیلتر داشته باشند.
ماشینهای سنگینی كه در حال حاضر در حال تردد در شهرها هستند چطور؟
خودروهای سنگینی كه در خیابان هستند تولید شدهاند.
با معاینه فنی نمیشود آنها را ملزم به نصب فیلتر كرد؟
میشود اما ما داریم یك كار میكنیم. حمل و نقل عمومی خصوصا تاكسیها. داریم با وزارت نفت و وزارت كشور كاری را میكنیم كه هم بحث تاكسیهای مدرن را داشته باشیم و هم كاتالیستشان را به طور رایگان عوض كنیم. خودروهای هیبریدی وارد كنیم. با برخی خودروسازان روی بحث خودروی هیبریدی داریم كار میكنیم. یكی از اتفاقات خوب این است كه دولت مصوب كرده سود بازرگانی خودروی هیبریدی و برقی به صفر برسد، فقط حقوق گمركی میدهند كه 4 درصد است، این خودش فتح الباب است برای اینكه خودروهایی كه آلودگیشان كم است و مصرفشان در 100 كیلومتر، سه یا چهار لیتر است، وارد چرخه حمل و نقل كشور شوند. تلاش داریم این اقدام را به خودروهای عمومی تعمیم دهیم. كار دیگر این است كه شهرداری و ستاد سوخت دارند میكنند، از رده خارج كردن مینیبوسهای فرسوده است كه تعداد قابل توجهی از مینیبوسهای فرسوده در تهران و 8 كلانشهر هم برنامه داریم، حذف كنیم.
همه افراد میتوانند این خودروهای هیبریدی را وارد كنند؟
بله، آزاد است، برای همه. میتوانند با سود صفر وارد كنند، سود بازرگانی ورود خودروها حداقل 40 درصد بوده كه به صفر رسیده است.
بنزین وارداتی را از كدام كشورها وارد میكنید؟
نمیدانم، گمان میكنم حوزه خلیج فارس است احتمالا.
تولید داخلمان چقدر در سوخت مصرفی سهم دارد؟
درصد دقیقش را نمیدانم، خیلی بیشتر از نصف است، از میزان دقیق واردات و تولید بنزین اطلاع ندارم اما اگر میزان بنزین پتروشیمی مورد استفاده را درنظر بگیریم، 8 تا 10 میلیون لیتر روزانه بوده، ولی تولیدات داخلی ما درصد قابل توجهی از بنزین كشور را تشكیل میدهد. به همین دلیل دنبال این هستیم كه در سالهای آینده تكنولوژی پالایشگاه را بالا ببریم كه كل كشور از بنزین داخلی استفاده كنند. درصد قابل توجهیاش داخلی است.
فكر میكنید چقدر طول بكشد كل پالایشگاهها به استاندارد یورو4 برسند؟
طبق بحثی كه با دولت داریم، 24 ماه تا 36 ماه، یعنی دو تا سه سال طول میكشد.
در آن صورت، از وارد كردن بنزین معاف میشویم؟
بله دیگر وارد نمیكنیم. پالایشگاه جدید كه روی خط میآید، از طرفی هم بستگی به مصرف مردم دارد.
اروپا در حال حاضر یورو4 است یا 5؟
برخی جاها 4 است و برخی جاها 5. اكثرشان یورو 5 است. سوخت خودرو باید با خودرو همگام باشد، نمیشود خودرو 4 باشد سوخت 5.
فكر میكنید زمانی كه بخواهید پستتان را تحویل بدهید به یورو 5 رسیدهاید؟
نمی دانم پستم را كی میخواهم تحویل بدهم.
اگر بنا را بر طول عمر 4 ساله دولت بگذاریم.
ما تا سال 97 یورو 4هستیم، از فروردین 97، یورو 5 میشویم. 4 سال یورو 4 میمانیم، سال 96 هم رمپآپش است تا بتوانیم مچ شویم با یورو 5 البته خدا میداند تا كی در این پست میمانم اما این روند روبه جلوی ما است.
پرشین خودرو: هوای كلانشهرها و حتی شهرهای كوچك مدتهای مدید است كه مریض شده؛ مرضی كه علاجش به فاكتورهایی وابسته بود كه گرهاش چنان پیچ خورده بود كه شاید كسی گمان نمیكرد بتواند با تغییر سیاستهای دولت تغییر كند و حتی باز شود. هر روز هوای كلانشهرها ناسالم اعلام میشد، گهگاهی هم به مرز هشدار میرسید.
منبع: اعتماد
کد خبر 33228
نظر شما