به گزارش «پرشین خودرو»، روزنامه دنیای خودرو نوشت: مساله کیفیت پایین خودروها، اتفاق جدیدی نیست و سال‌هاست صنعت خودروسازی را درگیر خود کرده است. ولی وقتی، هم براساس مشاهدات و هم طبق آخرین گزارش‌های سازمان بازرسی کیفیت و استاندارد شاهد این بودیم که کیفیت خودروها پایین آمده است، پرداختن به این مساله اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
با وجود تعدد قطعه‌سازان، مزیت‌هایی که برای صنعت قطعه‌سازی ما وجود دارد و همه سیاست‌های جدید که سطح انتظارات را بالا برده است، چرا باید خودروهای تولید داخل ما از سال گذشته هم بی‌کیفیت‌تر شوند؟ در حالی که قطعه‌سازان ما، هم در گذشته توان صادرات قطعه را داشتند و هم برنامه‌های صادرات برای سال‌های آتی را مدنظر دارند، چرا باید در خودروها شاهد قطعات بی‌کیفیت باشیم. در این‌جا برای بررسی این مساله با احمدرضا رعنایی، نایب‌رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی خودرو و بهرام شهریاری، کارشناس صنعت خودرو گفت‌وگویی داشته‌ایم تا دلایل این روند کاهشی کیفیت خودرو در ایران را پیدا کنیم.
احمدرضا رعنایی، نایب‌رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی خودرو
با توجه به کاهش کیفیت خودروها در ماه‌های اخیر، دلیل این کاهش کیفیت را باید در ضعف قطعه‌سازان دانست یا خودروسازان؟
برای جواب این سوال یک مثال می‌زنم. اگر شما به بازار بروید و مواد اولیه بی‌کیفیتی برای تهیه شام بخرید و غذای شما بی‌کیفیت شود، مقصر آشپز است یا فروشنده یا کسی که خرید مواد را به عهده داشته است؟ طبیعتا وقتی مواد اولیه بهتری در بازار باشد، ایراد از کل سیستم تامین‌کننده این مواد نیست.
حالا در مورد خودرو اگر بخواهیم این ماجرا را بررسی کنیم، این عذر بدتر از گناه است که خودروسازان بخواهند تقصیر را به گردن قطعه‌سازان بیندازند که قطعات بی‌کیفیت می‌سازند. خودروساز تمام امکانات کنترلی قطعات تامینی را در اختیار دارد و به راحتی می‌تواند قطعه‌ساز بی‌کیفیت را شناسایی و از زنجیره تامین حذف کند و قطعه را نگیرد.
طبیعتا اگر خودرویی به دلیل بی‌کیفیتی قطعه، نمره کمتری از نظر کیفی بگیرد، مقصر اصلی آن خودروساز و تاییدکننده واحد خودروساز قطعه است که آن قطعه را وارد چرخه خط تولید کرده است.
چرا این اتفاق رخ می‌دهد؟
می‌توان با گمانه‌زنی دو دلیل برای این قصور آورد. یکی اینکه احتمالا خودروساز می‌خواهد یا مجبور است قطعه یک یا چند قطعه‌ساز را روی خودروهای خود نصب کند. حالا این قطعه ممکن است باکیفیت، بی‌کیفیت یا حتی وارداتی باشد! حالا به هر ترتیب این قطعه وارد چرخه تولید می‌شود و این اتفاقات در بسیاری مواقع ممکن است بیفتد.
در این زنجیره افراد زیادی دخیل هستند و ممکن است به هر دلیل از کار خود تخطی یا به نحوی در آن کم‌کاری کنند. وقتی این اتفاق بیفتد مدتی طول می‌کشد تا مشخص شود آن قطعه بی‌کیفیت است و پیدا کردن خاطی پس از آن کمی سخت‌تر می‌شود.
نظر شخصی شما راجع به اینکه کیفیت در چندماه اخیر کاهش پیدا کرده، چیست؟
شاید بحث کیفیت در خط تولید به هر دلیلی بی اهمیت شده است. این امر ممکن است به این دلیل باشد که در بحث سودآوری یا خوابیدن و نخوابیدن خط تولید در اولویت پایین‌تری قرار گرفته باشد. شاید هم قطعه‌سازان در این دوره مشخص به دلیل کاهش منابع مالی نتوانسته‌اند کیفیت قطعات خود را حفظ کنند.
همین مساله پرداخت‌ها می‌تواند نقش مهمی در این ماجرا داشته باشد و شاید قطعه‌سازی که قبلا با آن خودروساز کار می‌کرد، حالا کنار کشیده و خودروساز تامین‌کننده قطعات خود را تغییر داده باشد. در این شرایط که هزینه تولید برای قطعه‌سازان بالاتر رفته است، جا برای قطعه‌سازنماهای رانت‌خوار هم باز می‌شود که قطعه بی‌کیفیت وارد می‌کنند و با حاشیه سود بالایی به خودروساز می‌فروشند.
در قراردادهای قطعه‌ساز با خودروساز برای چنین شرایطی جریمه‌‌ای در نظر گرفته می‌شود؟
قطعه‌سازان واقعی ما همیشه قطعات خود را باکیفیت ارائه می‌دهند و در تمام قراردادها موظفند این کیفیت را حفظ کنند و از سوی دیگر جرایم سنگینی برای چنین خطاهایی در نظر گرفته شده است. اگر یک قطعه‌ساز، قطعه بی‌کیفیت وارد چرخه تولید کند، جرایم سنگینی باید بپردازد.
اگر هم به هر دلیلی بعدها مشخص شود که قطعه بی‌کیفیت است، قطعه‌ساز در دوره گارانتی موظف به تعویض قطعه است و علاوه بر آن باید جریمه سنگینی هم پرداخت کند.
بهرام شهریاری کارشناس صنعت خودرو
آیا دلیل کاهش کیفیت خودروها را می‌توان به قصور قطعه‌سازان ربط داد؟
در وهله اول خریدار تعیین‌کننده سطح کیفی است. طبیعتا اگر قطعه‌ای بی‌کیفیت وارد چرخه تولید شود، مقصر کسی است که آن قطعه را تایید کرده است. دوم اینکه کیفیت، رابطه مستقیمی با طراحی دارد. خودروهای ما از طرح‌هایی برخوردار هستند که از یک سطحی بالاتر نمی‌روند.
آیا قطعه‌سازان ایرانی توان تولید قطعه باکیفیت را دارند؟
قطعه‌سازان در کشور ما از توانایی‌های بالایی برخوردارند و این قضیه هم پیش‌تر اثبات شده است. در دوره‌ای که ما به مرحله داخلی‌سازی بالای 85 درصد قطعات خودرو دست پیدا کردیم و تیراژ هم همین‌طور بالا می‌رفت، یعنی در اوایل دهه 80 و در دولت هشتم، شرایط به‌گونه‌ای بود که سطح کیفی قطعه‌سازان روز‌به‌روز بالاتر می‌رفت.
ما در آن دوره به مرحله‌ای رسیدیم که پژو و رنو در ایران دفتر خرید دادند و صادرات شروع شد. یعنی قطعه‌سازان جنس با کیفیت جهانی هم می‌توانند تولید کنند، چنانکه تولید ما مستقیم به خود پژو صادر می‌شد.
چه چیزی این روند را تغییر داد؟
بعد از تغییرات عظیم و سونامی‌وار مختلف در دولت نهم و روی کار آمدن وزیر و مدیران جوان و کم‌تجربه در حوزه صنعت و خودرو، مسیر صنعت خودروی کشور تغییر کرد. مثلا به بهانه ایجاد تامین‌کنندگان جدید، یک گروه قطعه‌سازنماها وارد میدان شدند و به جای تولید، قطعات را از کشورهایی مانند چین وارد می‌کردند.
این موضوع ضربه سنگینی به شکل گرفتن این صنعت در ایران زد و به کلی مسیر آن را تغییر داد. نکته بعدی این بود که قیمت قطعه‌ها را به شدت و ناعادلانه کاهش دادند یا به‌رغم تورم ثابت نگه داشتند. کارشناسان خودرویی می‌گفتند قطعه را اگر نمی‌توانید با این قیمت تولید کنید، به جای این ماده از مواد دیگری استفاده کنید تا قیمت حفظ شود. یعنی خودشان هم در این عامل کاهش کیفیت دست داشتند.
همه این‌موارد به دوره دولت نهم و دهم برمی‌گردد. مجموعه این عوامل باعث افت شدید کیفیت شد. خودروسازان ما هم تغییری در زمینه تغییر طراحی خودرو یا به‌روزآوری قطعات آن نکردند.
در نتیجه قطعه‌سازان ما به یک‌سری قطعه‌ساز تبدیل شدند که با بحران‌های مالی متفاوتی روبه‌رو بودند و به جای رشد و بهبود تکنولوژی در معرض تعطیلی قرار گرفتند.
چند‌منبع بودن و تک منبع بودن قطعه‌سازان هم تاثیری روی این روند داشت؟
بله. علاوه بر آن مساله تیراژ تولید بود که با کاهش شدید آن قطعه‌ساز نمی‌توانست وارد سطح اتوماسیون و خطاناپذیری شود. این امر هم باعث می‌شود سطح کیفی محصول پایین آید. قطعه‌سازی هم که خط روباتیک دارد، تولید در تیراژ پایین اصلا برای آن معنی پیدا نمی‌کند.
این کاهش کیفیت با همان مساله‌ای که شما گفتید، یعنی افزایش تعداد منابع تامین‌کننده، باعث شد قطعه‌سازان ما وارد سطح اتوماسیون و روباتیک نشوند. زیر ظرفیت کار کردن هم باعث می‌شود ماشین‌آلات به‌روز نشوند، قالب‌ها بازسازی نشوند و مشکلات بسیار دیگری پیش بیاید.
تعدد قطعه‌سازان به دلیل رانت و فساد در یک مقطع خاص بود. کسانی که دانش و تخصص لازم برای تولید قطعات نداشتند، با رانت وارد چرخه تامین قطعه شدند که هم به کلیت صنعت قطعه‌سازی ضربه زدند و هم باعث کاهش کیفیت خودروها شدند.
نظر شما