به گزارش پرشین خودرو به نقل اززومیت، ایرباس (Airbus) شرکتی اروپایی با بازار هدف بین‌المللی است که در زمینه‌ی طراحی، ساخت و فروش انواع محصولات تجاری و نظامی صنعت هوافضا فعالیت می‌کند. بخش اصلی تولیدات این هلدینگ عظیم، هواپیماهای مسافربری هستند. دو زیرمجموعه‌ی اصلی ایرباس نیز بر ساخت محصولات نظامی و هلیکوپتر تمرکز دارند. بخش تولید هلیکوپتر ایرباس، در حال حاضر بزرگترین شرکت از لحاظ درآمد و عرضه‌ی محصول در جهان است.

مرکز اصلی طراحی و ساخت هواپیماهای مسافربری ایرباس در منطقه‌ی بلینیک شهر تولوز فرانسه در جنوب غربی این کشور واقع است. کارخانه‌های تولیدی این شرکت نیز در کشورهای فرانسه، آلمان، اسپانیا، چین، انگلستان و ایالات متحده‌ی آمریکا واقع هستند. دفتر اصلی مدیریتی ایرباس در لایدن هلند و اقع است و دفتر اجرایی نیز در شهر تولوز فرانسه قرار دارد. طبق آخرین آمار، هواپیماهای ایرباس تاکنون بیش از ۱۱۰ میلیون پرواز را به مسافت ۲۱۵ میلیارد کیلومتر به پایان رسانده و ۱۲ میلیارد مسافر را جابجا کرده‌اند.


دفتر ایرباس در شهر تولوز فرانسه

هلدینگ کنونی ایرباس نتیجه‌ی ادغام چند شرکت بزرگ اروپایی فعال در صنعت هوافضا است. در سال ۲۰۰۰، شرکت European Aeronautic Defence and Space Company (EADS) NV تاسیس شد. این شرکت مالک شرکت Eurocopter SA شد که در سال ۱۹۹۲ تاسیس شده بود. علاوه بر آن، EADS سهام ۸۰ درصدی Airbus Industrie GIE را نیز در اختیار داشت. در سال ۲۰۰۱، ایرباس به Airbus SAS تغییر نام داد و به شرکت سهامی خاص تبدیل شد. یکی دیگر از مالکان ایرباس، BAE Systems بود که در سال ۲۰۰۶ تمام سهم خود را به EADS فروخت. در نهایت در سال ۲۰۱۷، ساختار شرکت به شکل کنونی درآمد و نام Airbus Group SE برای آن انتخاب شد.

تاریخچه‌ی تاسیس
اگرچه تاریخ دقیق تاسیس ایرباس با نام کنونی به سال ۱۹۷۰ برمی‌گردد، اما ریشه‌های هواپیماسازی این شرکت را باید در دهه‌ی ۱۹۳۰ جستجو کنیم. تاریخچه‌ی تاسیس این شرکت به سال ۱۹۲۳ و تولید هواچرخ (Autogyro) برمی‌گردد. پس از موفقیت در تولید این محصولات، اولین نام انتخاب شده برای این شرکت، Aeronautica Industrial S.A بود.

اولین ریشه‌های تولید وسایل حمل و نقل هوایی در اروپا، با هواچرخ شکل گرفت
مهندس اسپانیایی، Juan de La Cierva از طراحان اصلی هواچرخ در این شرکت بود که پایه‌های طراحی هلیکوپتر را ایجاد کرد. هواچرخ‌ها وسیله‌های نقلیه‌ی هوایی به شکل هواپیما هستند که به‌جای بال‌های ثابت، پره‌هایی شبیه به هلیکوپتر دارند. این مهندس اسپانیایی بعدا شرکت مستقل خود را در بریتانیای کبیر تاسیس کرد و امتیاز تحقیقاتش را به شرکت‌های اروپایی و آمریکایی مانند Lior و Olivier فروخت. این دو شرکت امروز به عنوان ریشه‌های تعدادی از زیرمجموعه‌های ایرباس شناخته می‌شوند.

هاینریش فوکه (Henrich Focke) یکی دیگر از افراد تاثیرگذار در صنعت هوایی اروپا بود که در ابتدای دهه‌ی ۱۹۳۰ روی تولید هلیکوپتر با دو روتور موازی تحقیق می‌کرد. او شرکت Focke-Wulf را با همکاری G. Wulf در سال ۱۹۲۳ تاسیس کرد و در سال ۱۹۳۳ این شرکت را به‌صورت عمومی عرضه کرد. فوکه در سال ۱۹۳۴ تصمیم گرفت تا بخش بال‌های گردان شرکتش را توسعه دهد و به همین دلیل امتیازات طراحی هواچرخ خوان دِلا را از او خرید. او با استفاده از این امتیازات طراحی، هواپیمای Focke 61 را تولید کرد. موتور این هواپیما ۱۶۰ اسب بخار قدرت داشت و وزنی حدود ۱۰۰۰ کیلوگرم داشت. پروازهای متعددی در پایان دهه‌ی ۱۹۴۰ با این هواپیما انجام شد و آخرین رکورد آن نیز رسیدن به ارتفاع ۳۴۲۰۷ متری بود. این هواپیما در دسامبر سال ۱۹۴۱ بازنشسته شد.



در سال ۱۹۳۶، صنعت فرانسه با ترکیب ۶ شرکت هوایی، Société Nationale de Constructions Aéronautiques du Sud-Ouest را تاسیس کرد که محصولاتی از جمله هواپیماهای مسافربری، بمب‌افکن‌ها، هواپیماهای جنگنده و هلیکوپتر تولید می‌کرد. از شرکت‌های زیرمجموعه که به این هلدینگ جدید وارد شدند، Blériot و Bloch بودند.

هاینریش فوکه، یکی از تاثیرگذارترین افراد در تاریخ صنعت هوایی اروپا است
فوکه به همراه Gerd Achgelis در سال ۱۹۳۷ شرکتی برای ساخت هلیکوپتر تاسیس کرد و نام آن را Focke-Achgelis گذاشت. این شرکت برای تولید کایت هواچرخی Focke-Achgelis Fa 330 شهرت یافت. این وسیله‌ی هوایی قابلیت هدایت به‌وسیله‌ی زیردریایی را به‌کمک طناب داشت. شرکت جدید فوکه پس از جنگ جهانی دوم به تولید محصولات خود پایان داد و سپس در سال ۱۹۵۱، فعالیت خود را با تولید گلایدر از سر گرفت. در نهایت در سال ۱۹۶۳ این شرکت با Vereinigte Flugtechnische Werke (VFW) ادغام شد.

FA330

طرحی از کایت هواچرخی FA330

فوکه در خلال سال‌های فعالیت در شرکت جدید، محصولی دیگر با نام FA223 تولید کرد که از موقیت‌های F61 بهره می‌برد. این هلیکوپتر که در سال ۱۹۴۲ ساخته شد، سرعتی حدود ۱۸۲ کیلومتر در ساعت و توانایی حمل باری به وزن ۴۴۱۴ کیلوگرم داشت. بیشترین رکورد پرواز با این هواپیما نیز ۳ ساعت و ۴۲ دقیقه ثبت شده است. د رسال ۱۹۴۴، سفارش هواپیماهی FA223 به ۳۰ عدد رسید اما شرکت تا سال ۱۹۴۵ تنها ۹ عدد از آنها را تولید کرد. در سال ۱۹۴۷، فوکه به شرکت فرانسوی SNCASE ملحق شد.

جنگ جهانی اول فرصت مناسبی برای تحقیق و توسعه‌ی هرچه بیشتر هواپیماها فراهم کرد
در کنار تلاش‌های مهندسین و مخترعین اروپایی برای توسعه‌ی هلیکوپتر، در آن سمت داستان تلاش‌های برای پیشرفت هرچه بیشتر هواپیماها نیز ادامه داشت. از تغییرات در استفاده از فلز به جای چوب در هواپیماها تا تولید بمب‌افکن‌ها و جنگنده‌ها در خلال سال‌های جنگ، انقلاب صنعت هوایی را شکل می‌دادند. یکی از شرکت‌های هواپیمایی که در سال‌های ابتدایی دهه‌ی ۱۹۳۰ تاسیس شده و در نهایت به ایرباس امروزی ملحق شد، شرکت اسپانیایی CASA بود. آنها از پیشگامان تولید موتور هواپیما بودند و امتیاز تولید محصولاتی همچون Breguet XIX و Dornier Do J Wal را در اختیار داشتند.



دهه‌ی ۱۹۴۰ زمان تلاش هرچه بیشتر شرکت‌ها برای تولید هواپیماهای سریع‌تر و قوی‌تر بود. اولین هواپیما با مسافت پرواز طولانی در آن دهه، متعلق به شرکت Focke-Wulf بود و با نام Fw 200 Condor ساخته شد که برای اولین بار فاصله‌ی بین نیویورک و برلین را در کمتر از یک روز طی کرد. این هواپیما در مدت ۱۲ ماه و ۱۱ روز ساخته شد.

موتور جت وارد می‌شود
در پایان دهه‌ی ۱۹۴۰، تلاش‌ها برای بهبود هرچه بیشتر هواپیماها ادامه پیدا کرد و فناوری‌های جدید برای ساخت هواپیماهای کاملا فلزی با امکانات مدرن توسعه یافتند. تلاش برای افزایش هرچه بیشتر سرعت هواپیماها، منجر به تولید موتور جت و همچنین توسعه‌ی فناوری بال‌های رو به عقب شد. اولین هواپیماهای مجهز به این موتور در ابتدای دهه‌ی ۱۹۵۰ تولید شدند و اولین رقابت‌ها برای شکستن سرعت صوت شروع شد.



اولین همکاری‌های میان کشورهای اروپایی پس از جنگ جهانی دوم نیز در دهه‌ی ۱۹۵۰ انجام شد. شرکت‌های آلمانی و فرانسوی برای ساخت هواپیمای Noratlas با یکدیگر همکاری کردند. این هواپیما که توسط Jean Calvy طراحی شده بود، بیشتر با نام Nora شناخته می‌شد و دو موتور داشت و به طور اختصاصی برای نیروی هوایی فرانسه ساخته شد.

محصول بعدی که نشان‌دهنده‌ی همکاری هرچه بیشتر اروپایی‌ها در ساخت هواپیما بود، SE.210 Caravelle نام داشت. این هواپیما اولین پرواز خود را در سال ۱۹۵۵ انجام داد. در این میان شرکت اسپانیایی CASA نیز به فعالیت مستقل خود ادامه می‌داد و هواپیماهایی همچون Alcotan، Halcon و Azor را تولید کرد و خود را به عنوان شرکتی معتبر در زمینه‌ی ساخت هواپیماهای مسافربری معرفی کرد.

اتحاد اروپا و تولد ایرباس
در سال ۱۹۶۵، دولت‌های فرانسه و آلمان و انگلستان تصمیم گرفتند که کنسرسیومی برای تشکیل یک سیستم حمل و نقل هوایی با ظرفیت بالا و مسافت‌های کوتاه تشکیل دهند. هدف اصلی آنها نیز رقابت با غول‌های آمریکایی همچون بوئینگ بود. در میان شرکت‌های حاضر در این کنسرسیوم، شرکت فرانوسوی Sud Aviation، شرکت آلمانی Arge Airbus و شرکت انگلیسی Hawker Siddeley Aviation حضور داشتند. اولین محصول مورد نظر این اتحاد، هواپیمیایی با ظرفیت ۳۰۰ صندلی برای مسافت‌های کوتاه بود. اولین چالش تولید این هواپیما، آماده‌سازی موتور آن بود که به خاطر فراهم نشدن شرایط، تعداد صندلی‌ها نیز به ۲۵۰ کاهش یافت.

آلمان، فرانسه، انگلیس و اسپانیا، پایه‌گذاران ایرباس هستند
در سال ۱۹۶۹، دولت انگلستان از این کنسرسیوم خارج شد اما فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها، همکاری خود را جدی‌تر کرده و اسناد همکاری رسمی خود را نیز منتشر کردند. البته شرکت انگلیسی هنوز به عنوان پیمانکار تولید بال در قراردادها باقی ماند. در نهایت، تاسیس رسمی گروه ایرباس با نام Airbus Industrie در سال ۱۹۷۰ انجام شد. سبک مدیریتی شرکت جدید به نام «هلدینگ شرکت‌هایی با منافع مالی مشترک» شناخته می‌شد که در سال ۱۹۶۷ به عنوان قانون تجاری در فرانسه تصویب شده بود. در دهه‌ی ۱۹۷۰ اصطلاح ایرباس مخصوص هواپیماهایی با ابعاد و ظرفیت خاص بود و در صنایع هوایی، اصطلاحی متداول بود. انتخاب این نام برای شرکت جدید نیز ارتباط مستقیمی با تلفظ آن در زبان فرانسه داشت.



۵۰ درصد از سرمایه‌ی مورد نیاز ایرباس توسط شرکت فرانسوی Aerospatiale تامین می‌شد. خود این شرکت از ترکیب شرکت‌های فرانسوی Sud Aviation، Nord Aviation و شرکت تولید موشک SEREB ایجاد شده بود. ۵۰ درصد دیگر از سرمایه نیز توسط شرکت آلمانی Deutsche Airbus تامین می‌شد که بعدا به دایمبرکرایسلر آئرو اسپیس ایرباس تغییر نام داد. نکته‌ی مهم این که شرکت VFW-Fokker حدود ۳۵ درصد از سهام این شرکت آلمانی را در اختیار داشت. پس از یک سال، اسپانیایی‌ها نیز با شرکت CASA و سهام ۴.۲ درصدی وارد این مشارکت شدند.

شرکت‌های بریتانیایی که ابتدا از ایرباس خارج شده بودند، در سال ۱۹۷۷ به یک شرکت دولتی با نام بریتیش آئرواسپیس ملحق شدند که بعدا با نام BAE Systems معرفی شد. این شرکت نیز در سال ۱۹۷۹ با سهام ۲۰ درصدی به ایرباس ملحق شد. تمام شرکت‌های حاضر در هلدینگ ایرباس به جز BAE در سال ۲۰۰۰، شرکت EADS را تشکیل دادند که ۸۰ درصد از سهام ایرباس را تصاحب کرد.

A300، اولین اتوبوس هوایی
همان طور که گفته شد هدف اصلی از تشکیل کنسرسیوم ایرباس، تولید هواپیماهایی با ظرفیت بالا برای مسافت‌های کوتاه بود. A300 اولین محصول این همکاری بود که به منظور بهره‌وری بیشتر اقتصادی، تنها با دو موتور ساخته شد. اولین پرواز آزمایشی این هواپیما در سال ۱۹۷۲ انجام شد و پروازهای تجاری آن نیز از سال ۱۹۷۴ و در خطوط هوایی ایرفرانس شروع شد. با وجود فناوری مدرن و کیفیت ساخت بالا، خطوط هوایی استقبال خوبی از A300 نداشتند و فروش این هواپیما ناچیز بود. دلیل اصلی این استقبال پایین نیز ناشناس بودن تولیدکننده‌ی آن یعنی ایرباس جوان بود.

هدف اصلی از تاسیس کنسرسیوم هیرباس، تولید هواپیماهای بزرگ برای مسافت‌های کوتاه و متوسط بود
پس از سه سال و با ورود شرکت هوایی آمریکایی ایسترن ایرلاینز در سال ۱۹۷۷ و خرید تعدادی از نمونه‌های A300، رشد فروش ایرباس شروع شد. دومین اتفاق مهم برای مشهورتر شدن ایرباس نیز شروع برنامه‌ای برای تولید هواپیمایی با ظرفیت کم و متوسط به نام A310 بود. این هواپیما برای اولین بار در سال ۱۹۸۲ پرواز کرد و سه سال بعد به صورت رسمی وارد خطوط هوایی شد. با ورود A310 به سبد محصولات ایرباس، این شرکت توانایی ارائه‌ی پیشنهادهای متنوع به خطوط هوایی را داشت. این سبک از طراحی و ساخت، آنها را قادر می‌ساخت تا با استفاده از تجیهزات داخلی مشابه، تنوعی از ابعاد را بسته به نیاز مسیرهای هوایی شرکت هوایی به آنها ارائه کنند. این سبک از تنوع تولیدات پس از مدتی به امضای ایرباس تبدیل شد. تولید خانواده‌ی A300/A310 نیز در سال ۲۰۰۷ متوقف شد.



در سال ۱۹۸۴، برنامه‌ی طراحی و تولید A320 شروع شد. این هواپیما طراحی باریک‌تری نسبت به نسل‌های قبلی داشت و برای مسیرهای کوتاه و متوسط طراحی شد. نوآوری‌های بسیاری از جمله کنترل کاملا دیجیتال و کامپیوتری، به این محصول ایرباس اضافه شده بودند. اولین پروازهای A320 در سال ۱۹۸۸ شروع شدند. به‌خاطر موفقیت‌های متعدد این هواپیما، ایرباس تصمیم به تشکیل خانواده برای این مدل را نیز در دستور کار خود قرار داد. آنها مدل‌های A321، A319 و A318 را با تجهیزات مشابه و ابعاد متنوع تولید کردند.

پروازهای طولانی
پس از تولید چند محصول با تمرکز روی پروازهای کوتاه‌مدت، ایرباس تصمیم گرفت تا دامنه‌ی محصولات را گسترش داده و پروازهای طولانی‌مدت را نیز به قابلیت‌های محصولات خود اضافه کند. در سال ۱۹۸۷، دو هواپیما با طراحی بدنه‌ی بزرگ به خط تولید ایرباس وارد شدند. هواپیمای چهار موتوره‌ی A340 در سال ۱۹۹۳ وارد پروازهای رسمی شد و A330 نیز با دو موتور یک سال بعد معرفی شد. A330 عموما به عنوان هواپیمایی باربری یا مخصوص حمل سوخت نظامی شناخته می‌شود.



هواپیمای Airbus A380 یکی از تلاش‌های جدی این شرکت اروپایی برای رقابت با حریف قدرتمند آمریکایی‌اش یعنی بوئینگ بود. در سال ۱۹۸۸، گروهی از مهندسین ایرباس به سرپرستی جان رودر به صورت سری روی طراحی هواپیمایی با ظرفیت بسیار بالا (UHCA) متمرکز شدند. هدف این پروژه، گسترش تنوع محصولات ایرباس و همچنین پایان دادن به سلطه‌ی بوئینگ در این بازار و محصول اسطوره‌ای‌اش یعنی بوئینگ ۷۴۷ بود.

هواپیمای غول‌پیکر A380 برای رقابت با بوئینگ ۷۴۷ تولید شد
طرح‌های مختلفی برای ساخت این هواپیمای غول‌پیکر مورد بررسی قرار گرفتند. یکی از طرح‌ها، استفاده از دو بدنه‌ی A340 را پیشنهاد می‌کرد که تا آن روز بزرگترین هواپیمای جت ایرباس بود. هدف اصلی طراحی‌ها نیز کاهش هزینه‌ی تولید به ۱۰ تا ۱۵ درصد کمتر از هزینه‌ی تولید بوئینگ ۷۴۷ بود. به هر حال پنج نمونه A380 برای آزمایش ساخته شدند. اولین نمونه در سال ۲۰۰۵ در مراسمی در شهر تولوز به نمایش گذاشته شد. خلبان این پرواز آزمایشی، هدایت A380 را مانند راندن دوچرخه، ساده توصیف کرد. موفقیت‌های بعدی این هواپیمای غول‌پیکر، رسیدن به سرعت ۰.۹۶ ماخ در سال ۲۰۰۵ و همچنین انجام اولین پرواز میان‌قاره‌ای در سال ۲۰۰۶ بود.

یکی از اتفاقات عجیب و اشتباهات فاجعه‌بار مهندسی در تاریخ ایرباس، در زمان طراحی همین هواپیما اتفاق افتاد. مهندسین بخش مونتاژ در تولوز، از نسخه‌ی پنجم نرم‌افزار کتیا استفاده کرده بودند و این در حالی بود که تیم طراحی ایرباس در شهر هامبورگ از نسخه‌ی قدیمی‌تر (ورژن ۴) برای طراحی استفاده کرده بود. این اشتباه ساده باعث شد تا طراحی ۵۳۰ کیلومتر کابل‌کشی هواپیما مجددا انجام شود. خوشبختانه این اشتباه منجر به لغو هیچ سفارشی از سوی مشتریان نشد اما به هرحال میلیون‌ها دلار به خاطر تحویل دیرهنگام به ایرباس تحمیل کرد. در همین سال، به خاطر مشکلات مالی و اعتباری ایجاد شده، شرکت انگلیسی BAE کل ۲۰ درصد سهام خود را به ارزش ۳.۵ میلیارد پوند به EADS فروخت.

A380

هواپیمای غول‌پیکر A380

اولین نسخه‌ی کامل ایرباس A380 در ۱۵ اکتبر سال ۲۰۰۷ به هواپیمایی سنگاپور تحویل داده شد. پس از دو ماه، مدیرعامل هواپیمایی سنگاپور اظهار رضایت کاملی از این هواپیما بیان کرد و عنوان کرد که این محصول، تا ۲۰ درصد کمتر از بوئینگ ۷۴۷، سوخت مصرف می‌کند. هواپیمایی امارات، مشتری بعدی این محصول خارق‌العاده در صنعت هوایی بود که اولین پرواز را بین دوبی و نیویورک در اول آگوست سال ۲۰۰۸ انجام داد.

یکی از بزرگترین قراردادهای پیمانکاری ایرباس، برای تولید هواپیما در سال ۲۰۱۱ ثبت شد. این شرکت در نمایشگاه هوایی پاریس، قرارداد ساخت ۷۳۰ هواپیما به ارزش ۷۲.۲ میلیارد دلار را امضا کرد. سه سال بعد، گروه EADS تغییر ساختار داده و به Airbus Group NV تغییر نام داد. این گروه جدید شامل سه زیرمجموعه‌ی ایرباس، هوافضای ایرباس و هلیکوپترهای ایرباس می‌شد. در نهایت در سال ۲۰۱۷ تمامی بخش‌های ایرباس یا یکدیگر متحد شده و Airbus SE را تشکیل دادند.



یکی از بخش‌های مهمی که در سال‌های اخیر به ایرباس اضافه شده، شرکت سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه در سیلیکون ولی است. مدیران این شرکت معتقدند غرور در ارتباط با داشتن ایده‌ها و اطلاعات کافی در یک صنعت، جلوی پیشرفت بیشتر سازمان را می‌گیرد و به همین دلیل به دنبال هر بهانه‌ای برای جذب ایده‌های جدید هستند. آنها به همین دلیل فضایی را خارج از محیط اصلی سازمان در نظر گرفته‌اند که تجربیات نوآورانه‌ی جدید را در آن به جریان بیاندازند. فضای سرمایه‌گذاری گروه ایرباس با نام A³ به همین دلیل در سیلیکون ولی تاسیس شده و کار خود را از ژانویه‌ی سال ۲۰۱۶ به‌صورت رسمی آغاز کرده است.




ایرباس A321؛ آشنایی با اولین هواپیمایی که بعد از ۳۸ سال به ایران می‌آید
دو ایرباس A330 در آستانه‌ی تحویل به هما
در ژانویه‌ی سال ۲۰۱۶، ایرباس اعلام کرد که قراردادی با موضوع تحویل ۱۱۸ هواپیما با ایران امضا کرده است. بوئینگ نیز از قراردادی به ارزش ۱۷.۶ میلیارد دلار برای تحویل ۸۰ هواپیما به ایران خبر داد. در جولای همان سال، کنگره‌ی آمریکا مانع اجرای قرارداد بوئینگ با ایران شد و ایرباس نیز اعلام کرد که برای تحویل محصولات به ایران، نیاز به تایید آمریکا دارد؛ چرا که بخشی از محصولات این شرکت نیز در ایالات متحده تولید می‌شدند.

در نهایت، قرارداد ایرباس با ایران اجرا شد و اولین نمونه از هواپیما در ۱۲ ژانویه‌ی ۲۰۱۷ (۲۳ دی ۱۳۹۵) در هواپیمای مهرآباد فرود آمد. ایرباس اعلام کرد که این تحویل با تایید نهایی دولت آمریکا انجام شده است.

رقابت با بوئینگ
ایرباس و بوئینگ رقیبان اصلی بازار صنعت هوایی در جهان هستند. ایرباس از سال ۲۰۰۳ موفق شده نیمی از سفارشات ساخت هواپیما در جهان را به خود اختصاص دهد. در سال ۲۰۰۵ سفارش‌‌های این سازمان هوایی ۱۰۵۵ عدد بود و سفارشات شرکت آمریکایی بوئینگ به ۱۰۲۹ عدد رسید. البته این رقابت در سال‌های بعدی با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بود و دو شرکت از لحاظ تعداد سفارشات، تعداد هواپیماهای تحویل داده شده و همچنین ارزش مالی سفارشات در رقابت نزدیک بوده‌اند.


از لحاظ تعداد هواپیماهای در حال فعالیت در صنعت هوایی جهان، بوئینگ کمی در رقابت پیش است. دلیل این برتری نیز حضور زودتر بوئینگ در این صنعت بوده است. شرکت آمریکایی از سال ۱۹۵۸ برای خطوط هوایی مختلف، هواپیما تولید می‌کرده و این در حالی است که اروپایی‌ها از سال ۱۹۷۲ با برند رسمی خود وارد رقابت شدند. البته هواپیماهای قدیمی بوئینگ به‌مرور در حال خارج شدن از چرخه‌ی پرواز هستند و سلطه‌ی ایرباس در این رقابت نیز دور از انتظار نخواهد بود.


مقایسه‌ی آماری سفارشات ساخت هواپیما - بوئینگ و ایرباس

نکته‌ی جالب در مورد رقابت این دو غول صنعت هوایی، محصولاتی است که برای رقابت با یکدیگر عرضه می‌کنند. هر دوی این شرکت‌ها تنوع زیادی از هواپیماها را در سبد محصول خود قرار داده‌اند؛ اما محصولات رقابتی آنها هیچ‌گاه کاملا قابل مقایسه نیستند. به عنوان مثال هواپیمای A380 ایرباس برای رقابت با بوئینگ ۷۴۷ طراحی شد و ابعادی بزرگتر از آن دارد. هواپیمای A320 بزرگتر از سری ۷۰۰-۷۳۷ بوئینگ است اما نسبت به سری ۸۰۰-۷۳۷ ابعاد کوچتری دارد. همین مثال‌های ساده در مورد عدم تناسب محصولات رقابتی، مقایسه‌ی آنها را نیز دشوار می‌کند.

در بخش‌های قبلی به‌طور کلی در مورد تاریخچه و زمان عرضه‌ی هواپیماهای مسافربری ایرباس توضیحاتی ارائه کردیم. نکات مهم باقی‌مانده در مورد هواپیماهای مسافربری این شرکت، این است که آخرین مدل از هواپیمای A300 در سال ۲۰۰۷ به شرکت FedEx تحویل داده شد و خط تولید این هواپیما به طور رسمی تعطیل شد. از موارد دیگر نیز می‌توان به فعالیت مهم ایرباس در تامین قطعات و لوازم تعمیری هواپیماهای کنکورد اشاره کرد که تا سال ۲۰۰۳ و بازنشستگی این هواپیما، ادامه داشت.

هواپیماهای شرکتی و اختصاصی
یکی از زیرمجموعه‌های بخش هواپیمایی ایرباس، به تولید هواپیماهای اختصاصی برای شرکت‌ها، سازمان‌ها، دولت‌ها و اشخاص می‌پردازد. این بخش که با نام Airbuss Corporate Jets یا ACJ شناخته می‌شود، نمونه‌هایی شخصی‌سازی شده از هواپیماهای اصلی ایرباس را برای مصارف خاص تغییر می‌دهد. به عنوان مثالی از محصولات این بخش می‌توان به A318 Elite و A380 Prestige اشاره کرد.



هواپیاهای اختصاصی و شرکتی ایرباس تحت عنوان Airbus Corporate Jets عرضه می‌شوند
ورود ایرباس به این بخش از بازار صنایع هوایی، پس از عرضه‌ی نسخه‌ی کلاس تجاری هواپیمای ۷۳۷ بوئینگ شروع شد. اولین محصول اروپایی‌ها در این بازار نیز، A319 Corporate Jet نام داشت و در سال ۱۹۹۷ عرضه شد. در آن زمان اصطلاح کورپوریت جت تنها برای همین هواپیما استفاده می‌شد اما اکنون تمامی مدل‌های اختصاصی و هواپیماهای‌ VIP ایرباس با این نام عرضه می‌شوند.

از دیگر هواپیماهای خاص ایرباس می‌توان به Aerion AS2 اشاره کرد که با همکاری شرکت Aerion تولید خواهد شد. این هواپیمای مافوق صوت مسافربری، یک هواپیمای شخصی با ظرفیت ۱۱ مسافر است که تا سال ۲۰۲۱ به بازار عرضه خواهد شد.

چمدان هوشمند
ایرباس در سال ۲۰۱۳ با همکاری شرکت تولید چمدان Rimowa و شرکت کامپیوتری T-Systems، چمدانی هوشمند با نام Bag2Go معرفی کرد که برای مصرف مسافران هواپیما طراحی شد. این چمدان مجهز به فناوری‌های پیشرفته‌ی ردیابی و کنترل وزن است و با ارتباط با گوشی هوشمند کاربر و همچنین، شبکه‌ی شرکت هواپیمایی، عملیات تحویل چمدان و پیگیری وضعیت آن را آسان‌تر می‌کند.


این چمدان مجهز به سنسور GPS، سیم‌کارت برای ارسال پیام، تگ RFID برای تشخیص هویت و همچنین سنسور تشخیص وزن است. پس از تولید این چمدان توسط ایرباس، نمونه‌های مشابه یا پیشرفته‌تر نیز توسط شرکت‌های فناوری تولید و عرضه شدند.

صنایع نظامی و فضایی
بخش محصولات نظامی و فضایی ایرباس با نام Airbus Defence and Space در سال ۲۰۱۴ به عنوان بخشی مستقل شروع به کار کرد؛ اما تمایل ایرباس به حضور در صنایع نظامی و تولید محصول برای آنها از میانه‌های دهه‌ی ۲۰۰۰ شروع شد. آنها در دو بخش به نیروهای نظامی خدمات می‌دادند: سوخت‌گیری هوایی که با محصولاتی همچون A310 MRTT و A330 MRTT در آن حضور داشتند و جابجایی هوایی ادوات نظامی (Tactical Airlift) که A400M به‌عنوان محصول اصلی در آن شناخته می‌شود.

نسخه‌های اصلاح‌شده‌ی محصولات ایرباس برای سوخت‌رسانی به هواپیماهای نظامی به کار گرفته می‌شوند
این شرکت در سال ۱۹۹۹ بخشی جداگانه را برای طراحی و ساخت محصولات نظامی خود و خصوصا A400M به نام Airbus Military SAS تاسیس کرد. هواپیمای A400M نیز از همان سال با همکاری تعدادی از شرکت‌های عضو نیروی نظامی ناتو مانند بلژیک، فرانسه، آلمان، لوکزامبورگ، اسپانیا و انگلستان شروع شد تا نیاز این نیروی نظامی به هواپیماهای مخصوص تکتیکال ایرلیف از داخل ناتو تامین شده و احتیاجی به محصولات کشورهای دیگر مانند هواپیمای آنتونوف An-124 اوکراین و هرکولس آمریکایی نباشد.


کشورهای مختلفی از جمله پاکستان و امارات متحده‌ی عربی به‌عنوان مشتریان محصولات نظامی ایرباس شناخته می‌شوند. پاکستانی‌ها در سال ۲۰۰۸، سفارش خرید A310 MRTT را برای ایرباس ارسال کردند و امارات نیز در همان سال، سفارش تولید سه هواپیمای MRTT را به ایرباس داد. در مارس سال ۲۰۰۸، کنسرسیوم ایرباس و نورثروپ، در رقابت برای پروژه‌ی تامین هواپیماهای سوخت‌رسانی برای نیروی هوایی آمریکا پیروز شدند اما این قرارداد با شکایت بوئینگ روبرو شده و لغو شد.

ایرباس علاوه بر هواپیماهای حمل و نقل و سوخت‌رسانی، در طراحی و ساخت جنگنده‌ها نیز با شرکت‌های دیگر و سازمان ناتو همکاری می‌کند. یکی از جنگنده‌های حاصل همکاری اروپایی، Eurofighter Typhoon است که با همکاری شرکت‌های Alenia، Aermacchi، BAE Systems و ایرباس تولید می‌شود.

از دیگر محصولات بخش نظامی و فضایی ایرباس می‌توان به هواپیماهای بدون سرنشین اشاره کرد. مهم‌ترین محصولات در این بخش، هواپیمای ترکر (Tracker) است که بر خلاف جثه‌ی کوچک، بسیار پیشرفته بوده و قابلیت پرواز کاملا خودکار را دارد. این هواپیمای شناسایی در تمامی شرایط جوّی و جغرافیایی توانایی پرواز دارد. از دیگر هواپیماهای بدون سرنشین این شرکت نیز می‌توان به Barracuda، Hale RPAS، Euro Hawk، DVF 2000 VT، Harfang، Atlane و KZO اشاره کرد.


ایرباس در سال‌های اخیر فعالیت فضایی خود را نیز افزایش داده و در پروژه‌های متعددی با سازمان فضایی اروپا همکاری کرده است. محصولات بسیار متنوعی از موشک‌های پرتاب ماهواره و فضانرود، تا کپسول‌های حمل بار و همچنین ماهواره‌های مطالعاتی و مخابراتی، در سبد محصولات فضایی این شرکت قرار گرفته‌اند.

هلیکوپتر
بخش هلیکوپتر ایرباس ابتدا در سال ۱۹۹۲ و با نام Eutocopter Group تاسیس شد. یکی از ریشه‌های این شرکت مستقل به شرکت آلمانی Focke-Wulf باز می‌گردد. این شرکت رکوردهای متعددی را از لحاظ ساخت هلیکوپترهای پیشرفته و آزمایش آنها در شرایط مخلف به نام خود ثبت کرده و اکنون بزرگترین شرکت ساخت هلیکوپتر از لحاظ درآمد و تحویل محصول در جهان است.

ایرباس هلیکوپتر، بزرگترین تولیدکننده‌ی هلیکوتر از لحاظ تعداد سفارش در جهان است
این بخش مجزا امروز با نام ایرباس هلیکوپتر شناخته می‌شود و چهار مرکز اصلی در اروپا دارد. مرینین و لکورنو در فرانسه و دوناوورث و کاسل در آلمان، مقرهای اصلی این شرکت هستند. البته ۳۲ زیرمجموعه و شرکت اقماری نیر برای این سازمان فعالیت می‌کنند که در کشورهای مختلف جهان از جمله استرالیا، اسپانیا و آمریکا واقع هستند.


انواع هلیکوپترهای نظامی، امدادی، آموزشی و شخصی توسط این شرکت تولید می‌شوند که بخش عظیمی از قراردادهای سفارش هلیکوپتر در جهان را تامین می‌کنند. یکی از آخرین محصولات ایرباس هلیکوپتر، Eurocopter X³ نام دارد که اولین پرواز خود را در سال ۲۰۱۰ انجام داد. این هلیکوپتر از نوع سریع بوده و برای طی مسافت‌های طولانی طراحی شده است. آخرین طرح مفهومی ارائه شده از ایرباس در بخش هلیکوپترها نیز X6 است که طرحی مفهومی از یک هلیکوتر با ظرفیت ۱۹ نفر است. این هلیکوپتر قرار است جایگزین H225 ایرباس شود. طراحی این محصول از سال ۲۰۱۵ شروع شده و گفته شده که تا سال ۲۰۲۲ اولین نمونه‌های آن وارد بازار شوند.

وضعیت کنونی ایرباس
ایرباس هم مانند هر شرکت بزرگ دیگری در طول تاریخ فعالیت خود با انواع و اقسام چالش‌ها و مشکلات روبرو بوده است. یکی از این موارد، در سال ۲۰۰۵ اتفاق افتاد و تلاش برای ضربه زدن به برخی از زیرمجموعه‌های این شرکت جدی شد. دلیل این تلاش نیز جلوگیری از تولید قطعات بمب‌های خوشه‌ای توسط این زیرمجموعه‌ها بود که توسط سازمان سرمایه‌گذاری بازنشستگی نروژ انجام شد. البته ایرباس با تلاش برای متقاعد کردن سازمان‌های بین‌المللی و خصوصا اعضای پیمان اوتاوا، اتهامات را از خود دور کرد؛ اما هنوز سازمان سرمایه‌گذاری مورد نظر به خاطر شک در همکاری ایرباس در تولید سلاح‌های هسته‌ای، با آن همکاری نمی‌کند.



از دیگر چالش‌های قانونی این شرکت اروپایی در سال‌های گذشته، اتهام رشوه دادن به مقامات کشورهای متعدد از جمله عربستان سعودی، آفریقای جنوبی و ترکیه بوده است. برخی از این اتهامات بر ضد ایرباس ثابت شدند و جریمه‌هایی چندین میلیون دلاری را برای آنها به همراه داشتند.

در حال حاضر، دنیس رانک به‌عنوان رئیس هیئت مدیره و تام اندرز در سمت مدیرعاملی ایرباس مشغول به فعالیت هستند. طبق آخرین آمار ارائه شده، درآمد این هلدینگ در سال ۲۰۱۷ برابر با ۶۶.۷۶۷ میلیارد یورو بوده و سود خالص آنها ۲.۸۷۳ میلیارد یورو گزارش شده است. ایرباس در سرتاسر جهان حدود ۱۳۴ هزار کارمند دارد.