به گزارش «پرشین خودرو» به نقل از خبرآنلاین، روند تغییرات مصرف بنزین در کشور طی سالهای 84 تا نیمه نخست سال 91 نشان از فراز و فرود فراوان است، در سال 84 متوسط مصرف بنزین در کشور به روزی 67 میلیون لیتر رسید، در سال 85 اما این شاخص با رشدی شدید به رقمی معادل 73.6 میلیون لیتر رسید که بالاترین میزان مصرف متوسط سالانه بنزین در کشور محسوب می شود. اما در سال 86 با اجرای سهمیه بندی و صدور کارتهای هوشمند متوسط میزان مصرف روزانه سوخت را نسبت با سال 85 12.4 درصد کاهش داده و به 64.5 میلیون لیتر رساند، طی سالهای 87 تا نه ماهه نخست سال 89 متوسط مصرف بنزین روزانه در کشور حدود 65 میلیون لیتر باقی مانده است. اما با اجرای هدفمندی در روزهای پایانی آذرماه سال 89 متوسط مصرف به 53.54 میلیون لیتر در روز کاهش پیدا کرد، اما در سال 90 این افت جبران شده و به حدود 59.7 میلیون لیتر در روز و در هشت ماهه نخست سال 91 نیز شاهد رسیدن مصرف بنزین به روزانه 63 میلیون لیتر هستیم.

روند تغییرات قیمت و مصرف بنزین در مقایسه با ناوگان خودروهای بنزین سوز در کشور
سال	قیمت بنزین (ریال)	متوسط مصرف روزانه (میلیون لیتر)	جمع تراکمی تولید و واردات خودروهای بنزین سوز به کشور (دستگاه)	ناوگان فعال خودروها با کسر 10 درصد خودروهای تولیدی از گردونه مصرف (دستگاه)	سرانه مصرف روزانه بنزین خودروهای فعال (لیتر)
1355	6	13.5	638710	574839	23.48
1356	8	11.9	822811	740530	16.07
1357	10	13.8	959800	863820	15.98
1358	10	14.9	1046537	941883	15.82
1359	30	13.1	1134063	1020657	12.83
1360	30	12.1	1236477	1112829	10.87
1361	30	12.4	1324115	1191704	10.41
1362	30	16.3	1481841	1333657	12.22
1363	30	18.1	1637872	1474085	12.28
1364	30	19.7	1719882	1547894	12.73
1365	30	18.5	1766901	1590211	11.63
1366	30	19.3	1794766	1615289	11.95
1367	30	19.4	1810464	1629418	11.91
1368	30	21	1823081	1640773	12.80
1369	50	22.7	1859195	1673276	13.57
1370	50	24.6	1933572	1740215	14.14
1371	50	26.9	2037646	1833881	14.67
1372	50	29.4	2100077	1890069	15.55
1373	50	31.3	2161933	1945740	16.09
1374	100	31.4	2243673	2019306	15.55
1375	130	33	2355640	2120076	15.57
1376	160	35	2516082	2264474	15.46
1377	200	37.7	2706974	2436277	15.47
1378	350	39.1	2933110	2639799	14.81
1379	385	42.54	3215465	2893919	14.70
1380	450	45.82	3578827	3220944	14.23
1381	500	50.52	4092623	3683361	13.72
1382	650	56.28	4815839	4334255	12.98
1383	800	60.67	5677053	5109348	11.87
1384	800	67	6641667	5977500	11.21
1385	1000	73.6	7736588	6962929	10.57
1386	1000	64.45	8852394	7967155	8.09
1387	1000	66.89	10160238	9144214	7.32
1388	1000	64.79	11385395	10246856	6.32
نه ماهه 89	1000	63.32	12487903	11239113	5.63
سه ماهه پایانی سال 89	4000-7000	53.54	13992113	12592902	4.25
90	4000-7000	59.7	15648945	14084051	4.24
هشت ماهه 91	4000-7000	63	16244456	14620010	4.31
منبع: ایدرو، شرکت ملی پخش فرآوردهای نفتی، مرکز مطالعات بین المللی انرژی

نگاهی به تغییرات سهمیه بنزین این روند به خوبی گویای تاثیر سهمیه بندی سوخت در کشور و شوک قیمتی نشای از هدفمندی است. نگاهی به سیاستهای اتخاذی در خصوص سهیمه بندی نشان می دهد سهمیه بندی بنزین در اوایل تیر ماه سال 1386 برای اولین بار پروژه سهمیه بندی بنزین با تخصیص 360 لیتر فصلی (ماهانه 120 لیتر) آغاز شد. به تدریج و طی چهار سال از سهمیه ماهانه کاسته شد، تا اینکه سهمیه بنزین از ابتدای سال 1389 از 80 لیتر در ماه به 60 لیتر کاهش یافت که نتیجه آن افت مصرف روزانه بنزین از 75 میلیون لیتر به 63 میلیون لیتر در روز بود. بعد از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها و با تغییر قیمت بنزین معمولی از 100 به 400 تومان از آذر سال 89، قیمت بنزین سوپر از 150 تومان به 550 تومان و قیمت بنزین معمولی آزاد به 700 تومان و سوپر به 800 تومان رسید. در این شرایط مصرف روزانه بنزین با کاهشی جزیی به 57 تا 60 میلیون لیتر رسیده است. اما به در سال 91 با توجه به عدم تغییر در میزان سهمیه ها شاهد افزایش مصرف به 63 میلیون لیتر در روز هستیم. میزان مصرف سرانه بنزین توسط ناوگان سواری بررسی روند مصرف سرانه بنزین نشان می دهد که طی سال 84 این شاخص در حدود 11 لیتر بوده در سال 86 با اجرای سهیمه بندی به 8 لیتر کاهش پیدا کرده است البته بخشی از این کاهش ناشی از سهمیه بندی و بخشی ناشی از بهینه سازی عمر ناوگان خودروهای سواری با افزایش تولید در دهه هشتاد است که البته با سهمیه بندی این کاهش سرانه تسریع شدن است. این روند تا نه ماهه نخست سال 89 یعنی قبل از افزایش قیمت بنزین و کاهش سهمیه ها ادامه داشته و مصرف سرانه هر خودروی سواری در کشور به حدود 5.6 لیتر رسیده است. اما با اجرای هدفمندی، سرانه مصرف سوخت توسط ناوگان سواری های کشور که در سال جاری از مرز 15 میلیون خودرو رسیده است نشان می دهد، (البته این رقم با احتساب برآورد خروج 10 درصدی خودروهای تصادفی و فرسوده از گردونه مصرف محاسبه شده است) طی سه ماهه پایان سال 89 تا پایان آبانماه سال 91 متوسط مصرف روزانه سوخت توسط خودروهای کشور در حدود 4.3 لیتر ثابت مانده است البته ثبات تقریبی بوده و از 4.25 در سه ماهه پایانی سال 89 به 4.31 در هشت ماهه نخست سال جاری رشد پیدا کرده است. این مسئله گویای دو موضوع است اول آنکه بهینه سازی مصرف بنزین در کشور به نقطه اوج خود رسیده و در صورتی که تلاش سود این حجم بیش از این کاهش پیدا کند به معنی کاهش کارایی و فشار بر سطح رفاه دارندگان خودرو است. از سوی دیگر بررسی تطبیقی بین روند سهمیه بندی و افزایش قیمت ها نشان می دهد بیش از افزایش قیمت آنچه در (دوره مورد بررسی) بر مصرف سوخت تاثیر داشته است نوسازی رخ داده در ناوگان خودرویی و سهمیه بندی بوده و نه افزایش قیمتی که با هدفمندی اتفاق افتاده دقیقا با توقف تغییر سهیمه بندی ها می بینیم میزان مصرف سرانه به ثبات رسیده است. باید گفت به این ترتیب دولت در چند سال اخیر بیشترین موفقیت خود را در کاهش مصرف سوخت از طریق بازی با سهیمه به دست آورده است. به نظر می رسد در شرایط فعلی حتی حذف سهمیه هم نمی تواند تاثیر چندانی در میزان مصرف روزانه سوخت در کشور داشته باشد و در عمل کارت سوخت تنها کارکرد مهار قاچاق خواهد داشت آنهم در سطوح خرد و البته جغرافیای مصرف سوخت را جهت مدیریت در اختیار شرکت پخش قرار می دهد. حال سئوال اینجاست که اگر از این به بعد در روند مصرف سوخت چه اتفاقی خواهد افتاد؟، میزان مصرف بنزین در کشور همانطور که در سال جاری شاهد آن هستیم به تبع افزایش تعداد ناوگان مصرف بنزین در کشور افزایش پیدا خواهد کرد، تنها راه مهار این روند رو به رشد اصلاح استانداردهای مصرف سوخت خودروها، تاکید بر خروج سریع تر خودروهای فرسوده و اصلی ترین راه حل توسعه حمل و نقل عمومی با سرعتی بیش از پیش است.