به گزارش «پرشین خودرو»، جاده‌های ایران سال‌ها است به قربانی گرفتن عادت کرده‌اند؛ نه به تنهایی، که با همدستی خودروها.
هرچند شاید در نگاه اول این طور تصور شود که خودروهای سواری تولید داخل مقصر اصلی کشتار جاده ای در ایران هستند، اما اگر نگاهی به آمار و ارقام تصادفات جاده ای کشور بیندازیم، متوجه می شویم خودروهای سنگین به خصوص آنها که تریلرهای غیراستاندارد را یدک می‌کشند نیز نقشی به سزا و محوری در این تراژدی دارند.

بهای ارزان جان ایرانی‌ها

اینکه ایران از نظر تصادفات ناایمن دنیا در رده یکی به آخر قرار گرفته، پیام تلخ و اسفباری را به همراه دارد و آن، در خطر بودن جان میلیون ها نفر است.در واقع این آمار نشان می دهد که در چشم به هم بر هم زدنی، فرشته مرگ میهمان جاده‌ها و خیابان‌های کشور می‌شود و جان‌های بسیاری را می گیرد، موضوعی که به هیچ وجه نمی توان بر آن چشم بست و نادیده‌اش گرفت.

آمارها می‌گویند، در ایران سالانه بالای 20 هزار نفر در سوانح رانندگی کشته می‌شوند که اگر تعداد زخمی‌ها را نیز حدود 200 هزار نفر در نظر بگیریم، مشخص می‌شود کشور از نظر مرگ و میر ناشی از تصادفات و همچنین مصدوم و مجروح شدن شهروندان، در چه وضع اسفباری به سر می‌برد. اوضاع به شکلی است که گویی هر سال زلزله‌ای مهیب ایران را می‌لرزاند و هزاران نفر قربانی می‌گیرد و بسیار بسیار بیش از اینها نیز مصدوم و مجروح روی دست شهروندان ایرانی می گذارد.

کشته شدن سالانه حداقل 20 هزار نفر و زخمی شدن نزدیک به 200 هزار نفر (البته در حالتی خوشبینانه)، معنایش این است که جان انسان‌ها در جاده‌ها و خیابان‌های ایران چندان ارزشی ندارد و خیلی‌ها خیلی زودتر از آنچه باید، به خانه ابدی می روند.

مرگ ایرانی‌ها در تصادفات و سوانح رانندگی آنقدر راحت رخ می‌دهد که گاهی به معنای واقعی کلمه انسان را مغموم می‌کند که چرا بهای «جان ایرانی» در جاده‌ها تا این حد پایین است. کاری به ساکنان شاخ آفریقا که از گرسنگی تلف می‌شوند نداریم، جنگ جهانی را هم کنار می‌گذاریم و از درگیری‌های سوریه و مصر و بحرین هم می‌گذریم؛ چه آنکه تلف شدن انسان‌ها در هر کدام از رویداد‌های مذکور، به هر حال منطق خود را دارد؛ یکی منطق جنگ و دیگری منطق فقر.

اما اینکه شهروندان ایرانی مثل آب خوردن در جاده‌ها تلف می‌شوند هم منطق دارد؟ چرا هزاران ایرانی که در این سال‌ها قربانی سوانح رانندگی شدند و می‌شوند، به مرگ طبیعی نمردند و نمی‌میرند؟ تقصیر این مرگ‌های جاده‌ای بر گردن کیست؟ جاده‌ها؟ خودروها؟ یا خود ما ایرانی‌ها؟

تریلرهای قاتل

این روزها اگر پای صحبت شهروندان ایرانی بنشینیم، آنها به شدت از کیفیت خودروهای سواری تولید داخل گله کرده و قطعا یکی از دلایل تصادفات جاده‌ای و مرگ عزیزان‌شان در سوانح رانندگی را به گردن پراید و پژو و... می‌اندازند. اگرچه تصادفات جاده‌ای تلفات جانی و مالی ناشی از این اتفاقات، در همه جای دنیا به چشم می‌آید و همه جور خودرویی نیز در خطر سانحه قرار دارد، اما هرچه خودروها استانداردتر باشند، ضریب تصادف و تلفات پایین می‌آید.

در این شرایط هرچند کیفیت پایین خودروهای سواری چندان جای دفاع از آنها را باقی نمی‌گذارد، اما طبق آمار و ارقام موجود، بخش قابل توجهی از تصادفات جاده‌ای (به خصوص سوانح شدید) ریشه در خودروهای سنگین دارد. چپ کردن، قیچی کردن، شاخ به شاخ شدن و...، سال هاست به یک عادت برای برای کامیون ها و تریلرها و کشنده ها تبدیل شده است، با این حال گویا کسی نمی خواهد و یا نمی‌تواند فکری به حال این فرشته های مرگ جاده‌های ایران کند.

آن طورکه کارشناسان عنوان می کنند، استاندارد نبودن سپر برخی کامیون‌ها و تریلرها، یکی از عوامل اصلی تشدید تصادفات و بالا رفتن درصد مرگ و میر در سوانح رانندگی است.

همچنین بنابر تحقیقات انجام شده، تصادفات كامیو ن‌ها باتوجه به وسیله نقلیه مسبب حادثه، به دو دسته اصلى تقسیم مى‌شود؛ اول «زمانى‌كه كامیون با سوارى برخورد مى‌كند»، شامل تصادفات كامیون‌ها با جلو، كنار یا عقب سوار ى‌ها و دوم نیز زمانى‌كه سوارى با كامیون برخورد مى‌كند، شامل تصادفات سوارى ها با جلو، كنار و عقب كامیو ن‌ها.

از سوی دیگر، بررسی آمار تصادفات وسایط نقلیه سنگین در ایران و جهان نیز نشان می‌دهد كه انواع تصادفات وسایط نقلیه سنگین در این حالات قابل دسته بندی هستند؛ «تصادف كامیون با سوارى از روبرو»، «تصادف كامیون با پشت سوارى»،«تصادف كامیون ها با كنار سوارى»،«تصادف سوارى با عقب كامیون»،«تصادف سوارى با كنار كامیون» و «تصادف كامیو ن ها با موتورسوار یا عابرین پیاده.»

نکته دیگر اینکه براساس آمار موجود، اساسى‌ترین مسئله در تصادفات كامیو ن‌ها با خودروهای سوارى كه موجب افزایش آمار خسارت در تصادفات وسایل نقلیه سنگین می‌شود، اختلاف ابعاد بین وسایل نقلیه است. این موضوع سبب می‌شود در بسیارى از موارد، قبل از درگیر شدن اجزاء مختلف خودروها و جذب انرژى تصادف، سرنشینان خودروهای سوارى در معرض خطرات جدى قرار بگیرند.

به عنوان مثال، در تصادفات از رو به رو و عقب سوارى با كامیون، خودروى سوارى به زیر كامیون می‌رود و همچنین در تصادفات روبرو، باوجود احتمال وارد شدن صدمات به سرنشینان ناشى از قطعات شاسى، این احتمال وجود دارد كه كامیون روى خودروى سوارى قرار گیرد.

همچنین ممکن است كامیون به دلیل صدمات وارده به سیستم هاى فرمان، تعلیق و ترمز ازكنترل خارج شده و زمینه ساز خطرات بعدی شود.

کارشناسان البته بر این نکته تاکید می‌کنند که تریلرهای غیر استاندارد وقتی بسیار پرخطرتر می‌شوند که تحت بار باشند. به گفته آنها، وقتی بارهای سنگین روی این تریلرها سوار می شود، ممکن است عملکرد ترمز را دچار اختلال کند، که این موضوع سبب می‌شود ضریب خطر در تصادفات احتمالی به شدت افزایش یافته و در نتیجه تلفات جانی و مالی بیشتری به بار بیاید.

کارشناسان تاکید می‌کنند که کنترل تریلرهای غیراستاندارد مجهز به بارهای سنگین، بسیار سخت است و این موضوع بیشتر و بیشتر بر لزوم استانداردسازی این تریلرها و ممانعت از ترددشان، می‌افزاید.

به گفته آنها، چون همواره ناامن بودن جاده ها و خطای انسانی وجود دارد، بنابراین خودروها باید تا حد امکان استاندارد باشند تا بیشتر و بیشتر از ضریب تصادفات و تلفات جانی و مالی کاسته شود. به عنوان مثال در همین ماجرای تصادفات خودروهای سنگین، بسیار پیش می آید که این خودروها در جاده های خطرناک و دارای ایمنی پایین تردد می‌کنند و گاهی رانندگان شان نیز تسلیم خواب و همچنین هیجانات رانندگی می‌شوند و اینجاست که استاندارد بودن تریلرها می تواند از ضریب خطر بکاهد.

تردد آزادانه تریلرهای غیر استاندارد

اما هرچند در این مورد (لزوم استاندارد بودن تریلرها)، سازمان ملی استاندارد و پلیس راهور ناجا بخشنامه‌هایی را صادر کرده و به اصطلاح روی کاغذ از تردد تریلرهای غیر استاندارد، جلوگیری کرده‌اند، اما در جاده ها و خیابان‌های کشور همچنان شاهد تردد آزادانه این تریلرها هستیم، گویی اصلا قانون و بخشنامه ای علیه آنها وجود ندارد.

بنابر اعلام سازمان ملی استاندارد، تمام تریلرها باید استاندارد 18گانه را پاس کرده و سپس راهی جاده‌های کشور شوند، این در حالی است که به گفته کارشناسان، بخش قابل توجهی از تریلرهای کشور در کارگاه های غیر استاندارد به تولید می‌رسند.
این استاندارد ها عبارتند از: چراغ جلو، چراغ نشانگر جانبی، چراغ پلاک عقب، چراغ راهنما، چراغ ترمز عقب، چراغ دنده عقب، چراغ موقعیت عقب چراغ مه شکن عقب، چراغ منتهی الیه، شب نمای مثلثی،شب نمای عقب غیر مثلثی، پلاک شناسایی، تایر، سیستم ممانعت از پاشش، وسایل کوپلینگ مکانیکی، حفاظ عرضی عقب زیر شاسی،حفاظ جانبی و ترمز.

به گفته کارشناسان، تریلرهای غیر استاندارد تقریبا هیچکدام از استانداردهای 18گانه را پاس نمی‌کنند و از همین رو وقتی وارد جاده‌ها و خیابان‌های کشور می‌شوند، به یکی از عوامل اصلی تصادف تبدیل و جان هزاران نفر را به خطر می‌اندازند. آنها با اشاره به اینکه رابطه مستقیمی میان تریلرهای غیر استاندارد و تصادفات شدید وجود دارد، از نقش حدودا 40 درصدی این تریلرها در بروز سانحه برای خودروهای سنگین، صحبت به میان می‌آورند.

یک کارشناس در این مورد با اشاره به اینکه اگر کشنده ها تمام استانداردهای لازم را پاس کنند اما تریلرها استاندارد نباشند، عملکرد مجموعه کشنده و تریلر دچار می‌شود، می‌گوید: وقتی تریلر استاندارد نباشد، هنگام ترمز گرفتن های شدید، سبب قیچی کردن کشنده شده و این اتفاق، مقدمه ساز بروز تصادفات شدید است، چه آنکه خودروهای پشت سر نیز به احتمال زیاد به کشنده موردنظر و تریلرش برخورد خواهند کرد.

وی با بیان اینکه اگر تریلرها استاندارد باشند، از احتمال قیچی کردن به شدت کاسته خواهد شد، می گوید: وقتی تریلر استاندارد به کشنده ها وصل باشد، درصد بروز سانحه در صورت ترمز گرفتن های ناگهانی و شدید، کاهش پیدا خواهد کرد، حال آنکه غیر استاندارد بودن تریلرها درصد تصادف را بالا می برد.

به گفته این کارشناس، راه شناسایی تریلرهای غیر استاندارد، بسیار ساده است، به نحوی که اگر پلاک تریلر و کشنده یکی باشد، غیر استاندارد و اگر متفاوت بود،استاندارد به حساب می آید.

وی می افزاید: آنهایی که تریلر غیر استاندارد را مورد استفاده می‌دهند، پلاک قسمت عقب کشنده را روی تریلر خود نصب می کنند و این نشانه اصلی غیر استاندارد بودن آن است، در حالی که تریلرهای استاندارد، پلاکی مجزا دارند.

راهکارهای جلوگیری از تردد تریلرهای غیراستاندارد

اظهارات این کارشناس در حالی است که با توجه به نشانه واضح تریلرهای غیر استاندارد، امکان شناسایی آنها در جاده‌ها و خیابان‌های کشور بسیار ساده بوده و به اصطلاح دردسری ندارد. با این شرایط، این پرسش پیش می آید که چرا پلیس راهور ناجا جلوی تردد تریلرهای غیر استاندارد را نمی‌گیرد، آن هم در حالی که خود برای توقف آنها بخشنامه صادر کرده است؟

در پاسخ به این پرسش، یکی دیگر از کارشناسان با اشاره به روش جدید تولیدکنندگان متفرقه تریلر برای شماره‌گذاری محصولات شان، می گوید: طی چند سال گذشته، تولید تریلرهای غیر استاندارد کاهش قابل توجهی داشته است، با این حال، هنوز هم هستند کارگاه هایی که با استفاده از پلاک کامیون ها و کشنده های تصادفی و اسقاطی، این نوع تریلرها را راهی جاده های کشور می‌کنند.

وی با بیان اینکه کار راهور ناجا برای شناسایی تریلرهای غیر استاندارد سخت است، می افزاید: برخی از مشتریان به دلیل قیمت بالای تریلرهای استاندارد، به سراغ کارگاه های متفرقه می‌روند، زیرا گاهی می‌توانند تا 50 میلیون تومان ارزانتر، تریلر موردنظر خود را تهیه کنند.

او تاکید می‌کند: بنابراین راه اصلی این است که مشتریان، چنین تریلرهایی را خریداری نکنند، که البته با توجه به کمبود نقدینگی و قیمت بالای تریلرهای استاندارد، عملا نمی‌توان به این موضوع (استفاده نکردن تریلرهای غیر استاندارد) امیدوار بود. به گفته وی، با این حساب می توان دو راهکار دیگر را برای به حداقل رساندن تریلرهای غیر استاندارد، در نظر گرفت؛ اول «الزامی شدن معاینه فنی تریلرها» و دوم «باطل کردن پلاک خودروهای سنگین تصادفی و اسقاطی».

این کارشناس ادامه می‌دهد: اگر پلیس پلاک خودروهای سنگینی که اسقاط شده یا دچار تصادفات شدید شده‌اند را باطل کند، کارگاه‌های تولیدکننده تریلرهای غیر استاندارد، دیگر نمی‌توانند از این پلاک‌ها استفاده کنند. وی می افزاید:از طرفی، وقتی معاینه فنی تریلرها اجباری شود، پلیس می‌تواند خودروهایی را که فاقد گواهی معاینه فنی هستند را توقیف کند.

کارشناس دیگری اما با تاکید بر اینکه سازمان ملی استاندارد باید فکری به حال استانداردسازی تریلرهای متفرقه کند، می‌گوید: نمی‌توان به دنبال تعطیل کردن کارگاه‌های متفرقه ساخت تریلر بود، زیرا به هر حال این کارگاه ها منبع درآمد برای برخی به شمار می‌روند؛ با این حال باید به دنبال استانداردسازی تولیدات آنها باشیم تا خطر تصادف در جاده ها و خیابان‌های کشور کاهش یابد.

وی اما مشکل اصلی را در تردد تریلرهای غیراستاندارد دانسته و تاکید می‌کند: به فرض که کارگاه‌های متفرقه را استاندارد کنیم، آن وقت مشکل اصلی اینجاست که تکلیف تریلرهای غیراستاندارد موجود چه می‌شود. به گفته این کارشناس، اینجا وظیفه پلیس راهور ناجا است که با بکارگیری‌ روش‌ها مختلف، تریلرهای غیر استاندارد را شناسایی و متوقف کند.

وی نیز مانند بسیاری از کارشناسان، «معاینه فنی» را راهکاری مناسب برای جلوگیری از تردد تریلرهای غیراستاندارد دانسته و معتقد است: در صورتی که پلیس از رانندگان کامیون‌ها و کشنده‌ها برگه معاینه فنی طلب کند، تردد تریلرهای غیراستاندارد به شدت کاهش خواهد یافت و این موضوع اثری قابل توجه بر ایمنی جاده ها و خیابان های کشور می‌گذارد.

گزارش از حمیدرضا بهداد