پس از مرگ ناصر الدین شاه،‌ مظرالدین شاه در بازگشت از غرب سوغات غربی و غریبی به نام اتومبیل را به همراه خود آورد. در این مورد و چگونگی ورود اولین اتومبیل به ایران در اسناد وكتب معتبر،‌روایات متعددی نقل گردیده است. روایتی در این باره می گوید: اولین اتومبیل توسط سعدالدوله سفیر ایران در بلژیك خریداری گشت و به همراه یك راننده بلژیكی به تهران فرستاده شد. از اگزوز این خودرو،‌دود شدیدی خارج می شد كه به همین جهت از جانب مردم كالسكه دودی نامیده شد و گردونه بخار لقب گرفت. سند دیگری در این باره،‌روایت دلنشین تری دارد: مظفرالدین شاه در سال 1279 خورشیدی هنگام سفر خود به اروپا، دو دستگاه اتومبیل با دو راننده فرانسوی به تهران آورده است. كوریلن مهماندار فرانسوی مظفرالدین شاه در نخستین سفر خارجی اش كتابی دارد كه در همان زمان توسط منیر الملك وزیر معارف وقت به فارسی ترجمه و به نام بدایع وقایع در ایران منتشر شد. نویسنده این كتاب ذیل،‌ وقایع ماه اوت از سال 1900 میلادی نوشته است: در مراجعه اعلیحضرت از جنگل بولونی،‌ دو دستگاه اتومبیل برای بردن اعلیحضرت جلوی در عمارت حاضر بودند. در هر كدام از آنها دو نفر از پیشخدمت های مخصوص سوار بودند. مكانیسین ها،‌اتومبیل ها را به راه انداختند و بعضی حركات را به طور امتحانی در حضور اعلی حضرت به جا آوردند. و پس از انجام امتحان سوارها و ملتزمین ركاب جابجا شده، اتومبیل ها آهسته پهلوی كالسكه همایونی امدند تا سلطان از نزدیك و درست آنها معاینه كند. چون اتومبیل ها از هر حیث مطابق میل بودند و هیچ عیب و نقصی در آنها مشاهده نشد،‌حكم اعلیحضرت به محل آنها صادر شده و كالسكه همایونی به طرف عمارت به راه افتاد. وی در ادامه می نویسد: وضعیت خیابان ها و كوچه های تهران به هیچ وجه مناسب برای حركت اتومبیل نبود و كوچه های باریك با نهرها و پل های كوچك مانع حركت اتومبیلها در شهر می شد. ناچار اتومبیل شاهانه را بعد از ورود به تهران به میدان مشق برده و در آنجا پارك كردند. هر روز صبح عده زیادی از مردم تهران در میدان مشق اجتماع می كردند و به دستور مظفرالدین شاه راننده فرانسوی آن را به حركت در می آورد و باعث تعجب و حیرت مردم كوچه و بازار می شد و گاهی نیز خودشاه به میدان مشق می آمد و در حضور مردم دقایقی چند در اتومبیل می نشست و از درون آن برای مردم دست تكان می داد. این اتومبیل ضمن آنكه دریچه ای از جهان صنعتی غرب به روی ملت ایران می گشود،‌به هر حال وسیله ای برای آشنایی تهران نشینان با تكنیك جدید دنیا بود كه مشكلات و مسایلی را نیز برای دولت به همراه داشت از جمله این كه به علت تهی بودن خزانه كشور از پول نقد اكثرا پرداخت حقوق دو راننده فرانسوی كه در استخدام شاه بودند با مشكل مواجه می شد. اما اكنون 107 سال از وقایع آن روزگار می گذرد و خودرو (همان اتومبیل سابق) جزئی از ضرورت زندگی اجتماعی و شهری جامعه ایرانی گردید. به طوری که در حال حاضر بیش از 15 میلیون خودرو در ایران تردد دارد. هزاران نفر ایرانی به مدد خودرو معاش دارندو سفره هایشان رونقی و بركتی یافته است. خودرو مانند تلویزیون و تلفن عضوی از خانواده ایرانی شده است. بسیاری از خاطراتمان با خودرو نقش گرفت. همچنین خودرو در جامعه ایرانی،‌مسایلی را به بار آورده است. سالیانه 28 هزار كشته و 350 میلیارد تومان خسارت به جامعه وارد می گردد و هزاران نفر به واسطه تصادفات و مسایل بیمه در زندان ها هستند و با زندانی شدن یك نفر اثرات فردی و اجتماعی غیر قابل جبرانی بر زندانی و خانواده زندانی ایجاد می گردد. لذا ضرورت دارد در راستای توسعه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی به شناخت جامعه ایرانی و حمل و نقل ایرانی و نقش خودروها در اینباره دست زد. متاسفانه اكنون نیز ما همان گونه رفتار می كنیم كه در دهه 50 رفتار می كردیم. به راستی چرا چنین است؟! یك جامعه انسانی پیشرفته و توسعه یافته با خودرو چگونه رفتار می كند و شاخصه های حمل و نقل و رانندگی مدرن جیست؟ مطمئنا خودرو ها برای رفاه زندگی و آسایش ساخته و پرداخته شده اند لذا تلاش و سعی استفاده كنندگان از این وسیله،‌بایستی در خدمت جامعه انسانی باشد و كوشش بر اینكه مشكلات احتمالی كاهش یابد. نگارنده معتقد است برای اصلاح ساختاری حمل و نقل در ایران ابتداباید به سراغ فرهنگ و انسان رفت. هر تلاشی بدون اصلاح فرهنگی بی معنا و عبث خواهد بود. در پایان این سئوال را مطرح می كنیم كه ویژگی های جامعه ایرانی و مردمان ایران زمین چیست؟ و خصوصیات روان شناختی اجتماعی دراین مرز و بوم چگونه است و چگونه از خودرو استفاده می كنند تا دقیق تر و علمی تر به تحلیل رفتارهای اجتماعی ایرانیان در مورد خودرو دست یابیم. نویسنده:مهدی خلیلی