به گزارش حبرنگار پرشین خودرو، قاچاق قطعات و لوازم یدکی خودرو اگر چه طی سال‌های گذشته کم و بیش وجود داشته است، با این حال به‌نظر می‌رسد در سالهای اخیر به معضلی جدی در این بازار تبدیل شده است.

کارشناسان و فعالان بازار قطعه یدکی با بیان اینکه همه دنیا با موضوع قاچاق در بازار لوازم یدکی خودرو درگیر هستند اما معتقدند در ایران ابعاد قاچاق لوازم یدکی خودرو بیشتر از کشورهای دیگر است به طوری که براوردها نشان می دهد از حدود 11.5 میلیارد دلار حجم بازار قطعه یدکی در ایران حدود 3 میلیارد دلار آن مربوط به لوازم یدکی قاچاق است.

با این حال فعالان و کارشناسان این حوزه از بازار، قاچاق حدود ۳ میلیارد دلار لوازم یدکی خودرو در سال را رقمی نمی دانند که به سهولت بتوان وارد کرد بلکه به نظر آنها این جریان سازماندهی شده بوده و از کانال‌هایی که دارای نفوذ و قدرت هستند صورت می گیرد.

افزایش کالای قاچاق و تقلبی در سایه نبود نظارت سازمان های متولی

قاچاق لوازم یدکی در بازار به حدی زیاد شده که تشخیص اصل یا تقلبی بودن قطعات برای مصرف کنندگان مشخص نیست و بدون شک یکی از مهم ترین دلایل افزایش لوازم یدکی قاچاق و تقلبی در بازار افزایش تقاضای این محصولات و گرانی این محصول در کشور است، به طوری که قیمت لوازم یدکی تولید داخل در سال گذشته به دلیل افزایش هزینه های تولید 30 تا 40 درصد افزایش یافته است.

متاسفانه کالاهای قاچاق و تقلبی در سایه نبود نظارت سازمان های متولی در فروشگاه ها و سایت های مجازی با تغییر بسته بندی و درج برچسب کالای با کیفیت ایرانی به فروش می رسد و مصرف کنندگان نیز به دلیل ارزانی و از سویی به دلیل ناآگاه بودن نسبت به مشخصات لوازم یدکی اصل به خرید این محصولات اقدام می کنند.

این اتفاقات در حالی است که وجود تقاضای بالا و حجم عظیم بازار لوازم یدکی خودرو عاملی شده تا بسیاری از سودجویان از فرصت استفاده و اقدام به کپی برداری از قطعه سازان کنند چنانچه این افدام تشخیص لوازم یدکی تقلبی را از اصلی بسیاری دشوار کرده است.


راهکاری برای تشخیص قطعه اصل از تقلبی

در چنین شرایطی کارشناسان و قطعه سازان داخلی راهکارهایی را برای کمک به مشتریان پیشنهاد می دهند مانند توجه به نشان استاندارد روی کالا، تایید اصالت آن از طریق سامانه استاندارد، توجه به درج هولوگرام رسمی شرکت تولیدکننده و بسته بندی محصول و مهم تر از همه خرید از مراکز معتبر را مورد تاکید قرار می دهند.

در این زمینه یک مقام صنفی در بازار قطعه یدکی با توجه به حدود 10هزار فروشنده عضو اتحادیه سراسری لوازم یدکی خودروی کشور و وجود بیش از 7 هزار فروشنده دارای جواز کسب رسمی به مردم توصیه می کند که اجناس و قطعات یدکی خودروی خود را تنها از این فروشندگان تامین کنند چون با توجه به سختگیری اتحادیه مربوط و نظارت شدید روی آنها و همچنین قوانین سختگیرانه این فروشگاه ها جنس قاچاق و تقلبی عرضه نمی کنند و در صورتی که فروشنده ای جنس قاچاق و تقلبی به فروش برساند پس از شکایت مشتری علاوه بر پرداخت هزینه و تحویل یک قطعه باکیفیت به خریدار جریمه نیز می شود.


مسیر ورود قطعات قاچاق و تقلبی به کشور

با وجود توصیه ها و سختگیری ها، تعمیرکاران خودرو از افزایش قطعات قاچاق و تقلبی در بازار گلایه می کنند. به گفته آنها لوازم یدکی تقلبی در بازار بسیار زیاد شده است و برخی از آنها دلیل افزایش کالای قاچاق و تقلبی را درخواست مردم برای قطعات ارزان‌تر می‌دانند اما در این زمینه سخنگوی اتحادیه لوازم یدکی خودرو معتقد است که عمده لوازم یدکی بی‌کیفیت و قاچاق از گمرک می‌آید نه جای دیگر.

حال در شرایطی که برخی فعالان بازار قطعه یدکی معتقدند که کالاهای تقلبی و قاچاق به صورت چمدانی به کشور وارد می شود پرسش اصلی این است که عمده این قطعات قاچاق و تقلبی مربوط به کدام کشور است؟ برخی بر این باورند که کالاهای قاچاق فقط مربوط به کشور چین است اما این همه ماجرا نیست و بسیاری از لوازم یدکی قاچاق و تقلبی خودرو از کشورهای ترکیه، تایوان، عراق و امارات تامین می شود. چنانچه بررسی ها نشان می دهد قاچاقچیان و سودجویان با جعل بسته بندی و برچسب هولوگرام اقدام به کلاهبرداری کرده و از این طریق صاحب سودهای هنگفتی نیز می شوند.


نصب شناسه کالا بهترین ابزار برای تشخیص کالای قانونی

در این ارتباط کارشناسان راهکارهای زیادی را برای جلوگیری از قاچاق این اقلام و کالاها به کشور پیشنهاد می کنند و معتقدند می توان با اجرایی کردن طرح شناسه کالا لوازم یدکی باارزش واقعی خود به دست خریدار می رسد و جلوی سودجویی در کشور گرفته خواهد شد.

مدیر کل دفتر پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اخیرا اعلام کرد که برای جلوگیری از قاچاق لوازم یدکی، طرح شناسه کالا راه اندازی شده است چرا که نصب شناسه کالا بهترین ابزار برای تشخیص کالای قانونی از کالای غیر قانونی و تحقق شفافیت بازار است.

به گفته پرهام فر طبق آخرین آمارها تا آخرین روزهای اسفند 1400 حدود 72 هزار و 500 شناسه کالا در زمینه قطعات خودرو در سامانه جامع تجارت تعریف شده که نسبت به سال های گذشته بخصوص سال 99 رشد 3 برابری را داشته است.

این مقام مسئول در ستاد مبارزه با قاچاق کالا معتقد است آن چیزی که موجب نگرانی است این است که از این میزان شناسه کالا مربوط به قطعات یدکی خودرو 7 هزار و 200 قلم آن مربوط به قطعات تولید داخل است و الباقی شناسه ها مربوط به قطعات وارداتی است موضوعی که در حال حاضر نه تهدید، بلکه جاماندگی از اهدافی است که باید برای شفافیت بازار سریعتر به آن دست یافت.

البته پرهام فر مدیر کل دفتر پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز مهمترین چالش برای مقابله با قاچاق قطعات تقلبی را فروشندگان و تعمیرگاهها می داند که عمدتا از شناسایی قطعه اصلی و تقلبی عاجزند.


سهم 3 میلیار دلاری قاچاق از بازار 11 میلیاردی قطعات یدکی خودرو

اگر چه آمارها حاکی از افزایش سهم لوازم یدکی قاچاق در میان اقلام کشف شده به کشور دارد اما یک مقام صنفی در اتحادیه فروشندگان قطعه یدکی معتقد است که هم اکنون حدود 5 تا 10 درصد بازار در اختیار قطعات یدکی فاچاق و 20 درصد قطعات بی کیفیت است در حالی که براوردها نشان می دهد از حدود 11 میلیارد دلار حجم بازار قطعه یدکی در ایران حدود 3 میلیارد دلار آن مربوط به لوازم یدکی قاچاق است.

اما براساس آخرین آمارها اعلامی توسط ستاد مبارزه به قاچاق کالا و ارز طی سال های اخیر میزان قاچاق قطعه و لوازم یدکی خودرو به کشور افزایش داشته است. به طوری که سال95 حدود یک میلیارد و 300 میلیون دلار قطعه و لوازم یدکی قاچاق وارد کشور شده است؛ سال96 این رقم به حدود یک میلیارد و 500 میلیون دلار رسید و سال97 و با شروع تحریم صنعت خودرو، رقم قاچاق قطعه از 2 میلیارد دلار فراتر رفت. سال98 نیز 2 میلیارد و 400 میلیون دلار قطعه قاچاق وارد کشور شده است. در این میان در پنج ماه سال 99 میزان قاچاق قطعه طبق برآوردها یک میلیارد و 600 میلیون دلار بوده است.

در حالی حجم عرضه قطعات قاچاق و تقلبی روند افزایشی داشته است که به گفته برخی فعالان بازار شرایط اقتصادی مردم باعث شده به کالاهای ارزان تر رو بیاورند اما نکته قابل تامل اینجاست که لوازم یدکی به کار برده شده در خودرو در ایمنی این وسیله و امنیت جانی سرنشین آن نقش مهمی دارد اما گران شدن این لوازم، موجب شده برخی با سوءاستفاده از این موقعیت، کالاهای تقلبی را به جای لوازم یدکی اصلی به فروش رسانده و موجب ضرر و زیان جانی و مالی برای مصرف کننده شوند.


تبعات جانی و مالی استفاده از قطعات قاچاق و تقلبی

در این خصوص سخنگوی اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی ضمن تایید آمارها و برآوردهای کارشناسان اقتصادی اتحادیه در خصوص حجم قطعات یدکی قاچاق به بازار ایران و تبعات جانی و مالی استفاده از این قطعات معتقد است که این مساله باید از گمرکات و واردات کنندگانی که بدون پرداخت حقوق و تعرفه گمرکی ترخیص می کنند پیگیری شود و قطعا این حجم از قاچاق قطعات یدکی از مرزهای ممنوعه و به صورت کولبری انجام نمی شود و بخش زیادی از آن به دلیل نبود نظارت تخصصی در گمرکات از مسیر قانونی وارد و به بازار عرضه می شوند.

حال عرضه قطعات قاچاق و تقلبی که به علت کیفیت پایین آسیب‌هایی را متوجه مصرف‌کننده نهایی کرده در اولویت مقابله جدی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفته و قرار است از 15 فروردین ماه جاری و در گام نخست، این طرح با اولویت گروه کالایی حوزه قطعات یدکی خودرو، آغاز شود. ارزیابی ها نشان می دهد که ریشه قاچاق قطعات یدکی خودرو را باید در مسائلی مانند قیمت پایین‌تر، ضعف تولید‌کنندگان داخلی و همچنین کم‌توجهی به ورود و عرضه قطعه به بازار لوازم یدکی جست‌وجو کرد.

با این وجود مقابله با قاچاق لوازم یدکی خودرو از مهم ترین اقدامات و اولویت های وزارت صمت در سال 1401 است که علاوه بر آثار اقتصادی، به لحاظ امنیت خودرو و قطعات مورد استفاده مردم از اهمیت فراوانی برخوردار است.

به گفته رئیس کارگروه مقابله با کالای قاچاق و تقلبی وزارت صمت از روز دوشنبه 15 فروردین ماه طرح مبارزه با لوازم یدکی و قطعات خودرو قاچاق و تقلبی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت آغاز خواهد شد طرحی که انتظار می رود با اولویت‌های تعیین شده، در کاهش‌ آثار زیان‌بار کالای قاچاق در اقتصاد کشور اثرگذار باشد.


خبرنگار: زهرا حریری